دیه قاتل به چه کسانی تعلق میگیرد؟

دیه قاتل به چه کسانی تعلق میگیرد زمانی قابل بحث می شود که شرایط قاتل و مقتول از نظر میزان دیه یکسان نباشد. به زبان ساده اگر قاتل مرد و مقتول زن باشد، قاتل چند نفر و مقتول یک نفر باشد یا زمانی که اولیاء دم مقتول بر سر بخشش، گرفتن دیه یا قصاص قاتل تفاهم و اشتراک نظر نداشته باشند. در این شرایط میزان دیه اعلامی هر سال رئیس قوه قضاییه به عنوان ملاک و معیار،محاسبه در نظر گرفته می شود، سپس دیه مورد نظر محاسبه و مابه التفاوت یا فاضل دیه برای اجرای حکم قصاص  به خانواده قاتل پرداخت می شود. در این شرایط اگر قاتل، اولیاء دم یا خانواده نداشته باشد مبلغ مابه التفاوت مورد نظر برای اجرای حکم قصاص قاتل به صندوق بیت المال واریز می شود.

ایا خانواده مقتول بايد ديه بدهند؟

خانواده مقتول یا اولیاء دم زمانی باید دیه بدهند که دیه فرد مقتول کمتر از قاتل یا قاتلین باشد. در این شرایط خانواده مقتول یا اولیای دم او می توانند از مقامات قضایی قصاص عامل با عاملین قتل را در خواست نمایند اما درخواست آن ها در صورتی پذیرفته شده و قابلیت اجرا پیدا می کند که مابه التفاوت یا فاضل دیه مقتول با فرد قاتل به خانواده یا وراث او پرداخت شود.

 معمولاً در اصطلاح عرفی به پرداخت مابه التفاوت یا فاضل دیه که خانواده مقتول برای قصاص قاتل باید به خانواده او  بپردازند هزینه اعدام قاتل هم گفته می شود. بر اساس قوانین جاری کشور که برگرفته از شرع مقدس اسلام است مجازات قاتل یا قاتلین در صورت اثبات جرم قصاص و اعدام است.

اما گاهی به دلایل مختلف شرایط برای اعدام قاتل فراهم نیست. یعنی شرایط به گونه ای است که باید مبلغی پول یا وجه از طرف خانواده مقتول پرداخت شود تا امکان مجازات و قصاص قاتل وجود داشته باشد. بر اساس قانون مجازات اسلامی از جمله موارد پرداخت فاضل دیه از طرف خانواده مقتول آن است که قاتل مذکر و مقتول مونث یا زن باشد.

در این شرایط بر اساس ماده 550 قانون مجازات اسلامی دیه مقتول اگر زن باشد نصف دیه مرد است بنابراین اگر خانواده مقتول که زن باشد در خواست قصاص قاتل را داشته باشند باید مابه التفاوت و نصف دیه قاتل با فاضل دیه را به عنوان هزینه قصاص قاتل به خانواده او بپردازند تا قصاص قابل اجرا باشد.

همچنین اگر دو نفر یا بیشتر مرتکب قتل یک نفر شوند و میزان تقصیر آنها یکسان باشد به شکلی که مجازات قصاص در صورت فراهم بودن شرایط برای هر چند نفرآن ها قابل اجرا باشد در این شرایط اگر خانواده فرد مقتول اصرار بر قصاص قاتلین داشته باشند باید مابه التفاوت یا هزینه قصاص را پرداخت کنند تا حکم قصاص برای قاتلین قابل اجراء باشد.

همچنین اگر بر سر قصاص قاتل در بین اولیای دم یا صاحبان حق قصاص اشتراک نظر وجود نداشته باشد یعنی بعضی از آنها خواهان قصاص قاتل باشند.

گروهی خواهان رضایت و بخشش یا دریافت دیه باشند. در یک چنین حالتی هم باید ابتدا کسانی که بر قصاص قاتل تاکید دارند ابتدا سهم دیه افراد خواهان دیه را به پردازند تا حکم قصاص قابل اجرا باشد.

همچنین وقتی گروهی خواهان رضایت و بخشش هستند و گروهی خواهان قصاص باید ابتدا مابه تفاوت دیه فرد زیر تیغ به خانواده قاتل از طرف کسانی که خواهان قصاص هستند پرداخت شود تا حکم قصاص برای قاتل قابل اجرا باشد.

پول طناب اعدام چیست

منظور از پول طناب اعدام، مابه التفاوت یا تفاضل دیه است که در صورت اصرار خانواده مقتول بر قصاص و مجازات قاتل باید آن را به خانواده قاتل به پردازند تا حکم قصاص برای قاتل قابل اجرا باشد.

 به عبارت دیگر پول طناب اعدام به معنی مصطلح این واژگان به کار نمی رود بلکه منظور از این اصطلاح پرداخت فاضل دیه از سوی اولیای دم مقتول برای اجرای حکم قصاص قاتل است.

همانطور که گفته شد اگر شرایط قاتل و مقتول به شکلی باشد که توازن دیه بین آنها برقرار نباشد یعنی اگر قاتل مرد و مقتول زن باشد و خانواده مقتول اصرار برای اجرای حکم قصاص داشته باشند باید پول طناب اعدام یا مابه التفاوت دیه قاتل را به خانواد او پرداخت کنند تا اجرای حکم قصاص ممکن باشد.

 همچنین اگر بیش از یک نفر مرتکب قتل یک نفر شوند و میزان تقصیر آنها در قتل یکسان باشد و در صورت فراهم بودن شرایط امکان قصاص همه آن ها وجود داشته باشد.

در این شرایط اگر اولیایی دم مقتول  بر اجرای حکم قصاص  قاتلان  اصرار داشته باشند می بایست ابتداء تفاضل دیه یا پول طناب قاتلان به وسیله خانواده مقتول پرداخت شود تا اجرای حکم اعدام امکان پذیر باشد. یکی دیگر از مواردی که اصطلاح پول طناب اعدام  می تواند در مورد آن صدق کند.

 زمانی است که اولیای دم مقتول بر روی مسئله قصاص، بخشش با گرفتن دیه از قاتل اشتراک نظر نداشته باشند. به این معنا که گروه خواهان قصاص، گروهی خواهان بخشش یا گرفتن دیه باشند در این شرایط پول طناب اعدام یا تفاضل دیه باید به وسیله کارشناسان دادگستری محاسبه شود سپس این پول از کسانی که برقصاص قاتل تاکید دارند گرفته شده و به افراد صاحب حق داده شود تا اجرایی حکم قصاص برای قاتل ممکن باشد.

مبلغ پول طناب دار چقدر است

مبلغ پول طناب دار یا فاضل دیه با توجه به شرایط ممکن است متفاوت باشد. بر اساس ماده 382 قانون مجازات اسلامی، اگر قاتل مرد و مقتول زن باشد.

 اولیای دم مقتول ابتدا باید مابه تفاوت بین دیه قاتل که مرد است و مقتول که زن است را  به خانواده قاتل پرداخت کنند تا اجرای حکم قصاص ممکن باشد.

 چون محاسبه دیه بر اساس احکام شرعی ممکن است سخت و شبهه برنگیز باشد معمولاً هر سال میزان دیه پس از انجام کارشناسی های لازم به وسیله رئیس قوه قضاییه مشخص می گردد، معمولاً مبلغ دیه اعلام شده دیه کامل یا دیه جنس مذکر است و دیه زن یا جنس مونث نصف این میزان در نظر گرفته می شود.

 در سال 1402خورشیدی میزان دیه کامل یک فرد مسلمان 900میلیون تومان اعلام شده است. به بیان دیگر اگر مرد قاتل و زن مقتول باشد و خانواده مقتول  بر قصاص قاتل اصرار داشته باشند باید مبلغ 450 میلیون تومان به خانواده قاتل به عنوان فاضل دیه یا مبلغ پول طناب بپردازند تا امکان مجازات قاتل وجود داشته باشد.

 در موارد دیگر هم روال کار به همین منوال است. یعنی اگر چند نفر یک نفر را به قتل برسانند و تقصیر همه آنها در  انجام قتل یکسان باشد به شکلی که در صورت فراهم بودن شرایط اجرای حکم قصاص برای همه آنها ممکن باشد.

خانواده مقتول در صورتی که بر قصاص یک نفر یا همه آنها اصرار داشته باشند باید پس از محاسبه مبلغ پول طناب دار یا فاضل دیه این مبلغ را به خانواده قاتل یا قاتلان پرداخت کنند تا اجرای حکم قصاص برای قاتلان ممکن باشد.

 در مورد پرونده های قتلی که بین همه اولیای دم بر سر بخشش، قصاص یا دریافت دیه از قاتل اشتراک نظر وجود نداشته باشد. میزان مبلغ پول طناب دار با توجه به هزینه دیه تعیین شده در آن سال باید محاسبه و پرداخت شود تا امکان قصاص قاتل وجود داشته باشد.

 همانطور که گفته شد مبلغ پول طناب دار را نمی توان به صورت یکسان برای شرایط و حالات مختلف مشخص نمود بلکه با توجه به شرایط و میزان دیه اعلام شده در آن سال می توان مبلغ پول طناب دار را محاسبه نمود.

سخن پایانی

دیه قاتل به چه کسانی تعلق میگیرد زمانی معنا پیدا می کند که شرایط برابری میان  ارزش ومیزان دیه مقتول و‌ قاتل وجود نداشته باشد. به بیان دیگر مثلا اگر قاتل مرد و مقتول زن باشد در این شرایط چون بر اساس شرع مقدس اسلام دیه زن نصف مرد است.

برای آنکه حکم قصاص قاتل قابل اجرا باشد باید نیم دیه مقتول که یک فرد مونث است به خانواده قاتل که مذکر است پرداخت شود تا حکم قصاص قابل اجرا باشد. خانواده مقتول زمانی باید دیه برای اجرای قصاص بدهند که شرایط برابری از نظر دیه بین قاتل و مقتول وجود نداشته باشد.

 مثلا اگر قاتلان بیش از یک نفر با میزان تقصیر یکسان باشند و در در صورت فراهم بودن شرایط اجرای حکم قصاص برای آنها امکان پذیر باشد. باید اولیای دم مقتول مابه التفاوت یا فاضل دیه بین  قاتل و مقتول را پرداخت کنند تا اجرای حکم قصاص برای همه آنها امکان پذیر باشد.

 منظور از پول طناب اعدام در مباحث حقوقی بر فاضل دیه یا مابه التفاوت بین دیه مقتول با قاتل با قاتلان است و تا این مبلغ پرداخت نشود حکم قصاص اجرا نمی شود. مبلغ پول طناب دار با توجه به شرایط متفاوت است مثلا اگر مرد قاتل و زن مقتول باشد با توجه به مبلغ دیه که در سال 1402خورشیدی 900میلیون ‌تومان در نظر گرفته شده است.

اگر خانواده مقتول بر قصاص  قاتل اصرار داشته باشند‌  باید مبلغ 450 میلیون تومان به عنوان مبلغ پول طناب دار به خانواده قاتل مذکر پرداخت نمایند تا حکم قصاص قابلیت اجرا داشته باشد. اما اگر قاتل و مقتول هر دو مرد یا زن باشند و بین اولیای دم آنها بر سر بخشش قصاص، دریافت دیه یا اجرای قصاص تفاهم و اشتراک نظر وجود نداشته باشد.

می‌بایست کسانی که بر اجرای حکم قصاص اصرار دارند پس از محاسبه دیه، حق طرفین موافق دریافت دیه را بپردازند یا میزان حق افراد خواهان بخشش را به خانواده قاتل واگذار کنند تا اجرای حکم قصاص ممکن شود.