اثبات نسب و اخذ شناسنامه

اثبات نسب فرزند نامشروع زمانی مطرح می شود که  زن و مرد به صورت نامشروع و غیرقانونی با یکدیگر رابطه برقرار کرده باشند و حاصل این رابطه، فرزند نامشروع درون شکم مادر باشد. همچنین در رابطه نامشروع  اگر مرد به هر دلیل منکر نسبت خود با فرزند درون شکم  زن شود این مسئله مشکل ساز شده و اثبات نسبت یا اخذ شناسنامه را برای فرزند نامشروع مشکل می‌ کند. در این وضعیت اثبات نسبت زن، به دلیل انعقاد نطفه و رشد فرزند در شکم مادر یا متولد شدن فرزند از زن با ارائه مدارک زایمان آسان است. اما اثبات نسبت پدر، به  دلیل جدا بودن از فرزند سخت است و در صورتی که مرد بر عدم نسبت خود با فرزند به وجود آمده اصرار نماید. تنها راه اثبات رابطه پدر و فرزند انجام آزمایش ژنتیکی DNA است که با ضریب اطمینان ۹۹ درصد می تواند نتیجه نسبت پدر با فرزند را روشن کند. همچنین اگر فرزندی در اثر رابطه نامشروع و زنا به وجود آمده باشد. شناسنامه برای فرزند به وجود آمده از رابطه نامشروع به نام فرد زناکار صادر نمی‌ شود و شناسنامه  به  نام کسی صادر می ‌شود که به دلیل شبهه در عقد یا اکراه وارد رابطه شده باشد.

دعوی اثبات نسب چیست؟

دعوای اثبات نسب یک دعوای غیر مالی است که به طرفیت پدر و مادر و در صورت فوت آنها به طرفیت کلیه وراث بلاواسطه در مراجع قضایی مطرح می گردد.

معمولاً  به این نوع  دعوا بر اساس بند ۱۱ ماده ۴ قانون حمایت از خانواده در  دادگاه خانواده محل اقامت خوانده رسیدگی می شود.

البته باید به این نکته توجه داشت که جهت طرح دعوای اثبات نسب، در درجه اول فردی که خواهان این دعوا است باید ابتداء رابطه زوجیت مشروع میان خود و طرف مقابل را اثبات نماید یا به عبارت دیگر پس از مطرح شدن این دعوا در دادگاه، اثبات زوجیت شرعی و قانونی طرفین در اولویت است.

اما اگر اثبات نسب در رابطه با مادر باشد باید اولاً مادری که معرفی می شود سابقه به دنیا آوردن فرزند را داشته باشد و این فرزند همان فرد به دنیا آمده باشد که برای اثبات نسب او اقدام شده است.

به عبارت ساده فرزند به وجود آمده حاصل رابطه زوجین در زمان زوجیت مشروع باشد. اما اگر دعوا برای اثبات نسب پدر با فرزند باشد از تاریخ نزدیکی زوجین تا به دنیا آمدن فرزند نباید کمتر از ۶ ماه یا بیشتر از ۱۰ ماه گذشته باشد که این امر با عنوان قاعده فراش شناخته می شود.

دعوای اثبات نسب باید به طرفیت فردی مطرح گردد که به طور مستقیم از حکم دادگاه متضرر می شود. بنابراین اگر پدر و مادر یا هر دو نفر آنها در قید حیات باشند باید دعوا اثبات نسب به طرفیت آنها مطرح گردد.

در غیر این صورت بر اساس ماده ۲۳۲ قانون امور حسبی، این دعوا می بایست به طرفیت وراث بلا فصل مطرح شود.

لازم به ذکر است که در صورت عدم رعایت این موارد دادگاه رسیدگی کننده ممکن است مبادرت به صدور قرار عدم استماع دعوا کند.

ماده قانونی اثبات نسب

ماده قانونی اثبات نسب با توجه به شرایط ممکن است متفاوت باشد بر این اساس ماده ۴۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی این اجازه را به دادگاه داده است که شهادت اثبات کننده نسب را بررسی نماید.

همچنین بر اساس ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی اقرار نیز اگر به شکل درست و قانونی انجام شود می تواند تایید کننده نسب فرد مدعی باشد.

همچنین بر اساس ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی اگر رابطه زوجیت بین زن و مرد محرز باشد و فرزندی بیشتر از ۶ ماه یا کمتر از ۱۰ ماه از تاریخ زوجیت و نزدیکی آنها حاصل شود کودک متولد شده ملحق به مرد است و در صورتی مرد می تواند این مسئله را انکار کند که بتواند ادعای خود را ثابت نماید.

این ماده قانونی با عنوان اماره فراش نیز شناخته می شود و مختص زوجینی است که به صورت شرعی و قانونی به عقد یکدیگر در می آیند.

روش  های قانونی برای اثبات نسب

روش های قانونی برای اثبات نسب اگر شاهد و مدرکی برای این کار وجود نداشته باشد شامل آزمایشات مورد تایید مراجع قانونی است.

به عبارت دیگر وقتی مدارک و شواهد لازم برای اثبات نسب وجود نداشته باشد از آزمایشات مورد تایید مراجع قانونی برای اثبات آن استفاده می گردد.

از جمله روش  های قانونی برای اثبات نسب که بیشتر متداول است می توان به آزمایش عقیم بودن یا ناتوانی جنسی مرد برای نفی نسب اشاره کرد.

به این معنا که اگر مرد منکر نسبت خود با فرزند به وجود آمده یا متولد شده باشد می تواند عقیم و ناتوان بودن خود را مطرح کند که در این شرایط برای اثبات آن، انجام آزمایش عقیم بودن یا ناتوانی جنسی رای او در اولویت است.

از دیگر روش های نفی نسب انجام آزمایش خون است که به دلیل ضریب اطمینان پایین، نتیجه به دست آمده از این روش زیاد مورد توجه نیست مگر آنکه مدارکی در تایید نفی نسب وجود داشته باشد و انجام آزمایش خون برای تایید آن مدارک استفاده شود.

لازم به ذکر است که انجام آزمایش خون، معمولا  گروه خونی فرزند، پدر یا مادر را مشخص می کند اما مشخص شدن گروه خونی فقط می تواند برای نفی نسب کاربرد داشته باشد و همانطور که گفته شد برای اثبات نسب این روش به دلیل درصد خطای بالا، روشی  مقبول و معتبر به حساب نمی ‌آید.

آزمایش DNA یکی دیگر از روش های قانونی برای اثبات نسب است در این روش آزمایش DNA بر روی مرد، زن و فرزند منتسب انجام می شود سپس با ضریب خطای پایین نسب طرفین مشخص می گردد.

همچنین روش آزمایش DNA می تواند برای مشخص شدن نسب در خانم های باردار نیز کاربرد داشته باشد. به این شکل که از جنین نمونه گیری شده، سپس DNA به دست آمده برای اثبات نسب با DNA مرد مقایسه می شود.

آزمایش DNA یکی از روش  های قانونی معتبر با درصد خطای کم است که می تواند برای اثبات نسب مفید باشد و برای گره گشایی از این مشکل به کار گرفته شود.

اثبات نسب در صورت فوت پدر

اثبات نسب در صورت فوت پدر  با انجام شکایت تعیین نسب و معرفی نزدیکان پدر مثل برادر و خواهر  برای  گرفتن آزمایش DNA و مقایسه آن با DNA شخص خواهان امکان پذیر است.

به عبارت دیگر وقتی پدر فوت شده باشد و فرزند دلیل و مدرکی برای اثبات رابطه خود با او نداشته باشد. باید ابتدا با در دست داشتن مدارک لازم برای تنظیم شکایت تعیین نسب اقدام کند.

سپس در ادامه با دستور قانونی از نزدیکان فرد فوت شده مثل برادر، خواهر و غیره آزمایش  DNA گرفته می شود تا با آزمایش DNA فرد مدعی مقایسه گردد و نتیجه ادعای مطرح شده مشخص شود.

مدارک لازم برای اثبات نسب

مدارک لازم برای اثبات نسب با توجه به شرایط ممکن است متفاوت باشد. از جمله مدارکی که برای اثبات نسب می تواند مورد استفاده قرار گیرد می توان به مواردی مانند سند ازدواج پدر و مادر، گواهی ولادت، شهادت شهود، تحقیقات محلی و آزمایش DNA اشاره کرد.

به عبارت دیگر برای آنکه فرد مدعی بتواند ادعای اثبات نسب را به سرانجام برساند باید ابتدا رابطه مشروع بین طرفین را از طریق ارائه مدارکی مثل عقدنامه، سوگندنامه شهود و غیره اثبات نماید.

سپس در مرحله بعد، مدارکی را ارائه دهد که اثبات کند، فرزند مورد نظر همان فرزند متولد شده از مادر است و در نهایت اگر پدر، نسب فرزند را با خود انکار کند بهترین روش برای برون رفت از این شرایط انجام آزمایش DNA طرفین و بررسی نتیجه به دست آمده است.

گرفتن شناسنامه با اثبات نسب

گرفتن شناسنامه یکی از نتایج اثبات نسب است. به این معنا که وقتی فرد مدعی بتواند ادعای تعیین نسب خود را در مراجع قانونی به سرانجام برساند.

اگر حکم صادر شده از سوی مرجع رسیدگی کننده مثبت باشد علاوه بر آنکه  تعیین نسب ادعا شده تایید می گردد.

بلکه حکم صادر شده، ثبت احوال محل سکونت فرد را ملزم به صدور شناسنامه برای او می کند و فرد مدعی می تواند با در دست داشتن مدارک لازم به همراه حکم دادگاه برای گرفتن شناسنامه به ثبت احوال محل سکونت خود مراجعه کند.

سخن پایانی

اثبات نسب و اخذ شناسنامه زمانی مطرح می شود که به دلایل مختلف پدر یا مادر یک فرد مشخص نباشد. در این وضعیت اگر فرزند مورد نظر در اثر رابطه جنسی نامشروع و غیرقانونی به وجود آمده باشد اثبات نسب فرزند نامشروع به پدر به اولویت مادر تبدیل می ‌شود.

دعوی اثبات نسب یک دعوای غیر مالی است که  برای اثبات نسبت فرزند  به پدر یا مادر در مراجع قضایی مطرح می گردد.

ماده قانونی اثبات نسب با توجه به شرایط متفاوت است اما ماده ۱۱۵۸ قانون مدنی که با عنوان قانون فراش شناخته می شود در اثبات نسب بیشتر کاربرد دارد.

بر اساس این ماده قانونی وقتی زنی از همسر خود جدا می شود و با فرد دیگر ازدواج می کند. اگر کودکی پس از ۶ ماه  بعد از ازدواج دوم زن و ۱۰ ماه پس از طلاق از همسر اول  او به دنیا بیاید متعلق به شوهر دوم است.