نحوه نوشتن فسخ قرارداد

در عقود لازم اصل مثل قرارداد بیع یا خرید و فروش، اصل بر این است که طرفین به قرارداد منعقد شده بین خود پایبند باشند اما در صورت وجود شرایطی امکان فسخ قرارداد برای طرفین یا یکی از آنها در نظر گرفته شده است. نحوه نوشتن فسخ قرارداد به این شکل است که اراده و قصد دارنده یا دارندگان حق فسخ قرارداد از طریق قانونی به طرف مقابل ابلاغ و اعلام می شود تا از نظر قانونی و حقوقی قابلیت استناد داشته باشد. به همین جهت فردی که قصد فسخ قرارداد را دارد می بایست پس از نوشتن متن فسخ قرارداد به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و آن را به طرف مقابل اعلام نماید. البته باید توجه داشت که نوشتن فسخ قرارداد زمانی ممکن است که طرفین در زمان انعقاد قرارداد اقدام به اسقاط کافه خیارات نکرده باشند. به عبارت دیگر ساقط کردن کلیه خیارات قانونی در زمان انعقاد قرارداد به معنی آن است که دارندگان حق فسخ، قصد استفاده از خیارات قانونی خود را برای برهم زدن معامله ندارند.

انواع خیارات جهت فسخ یا برهم زدن قرارداد

مبنای قانونی فسخ قراردادها ماده 219 قانون مدنی است براساس این ماده قانونی قرارداد هایی که بر اساس قانون و به شکل صحیح منعقد شوند لازم الاجرا می باشد مگر دو طرف با توافق یکدیگر قرار داد فی مابین را اقاله کنند و یا یکی از طرفین با استناد به یکی از علل قانونی و موجه اقدام به فسخ یا برهم زدن قرارداد نماید.

به‌ عبارتی‌دیگر فسخ قرارداد زمانی ممکن است که یک علت قانونی موجه برای فسخ آن وجود داشته باشد. بر اساس قانون مدنی خیارات یا اختیارات قانونی برای طرفین قرارداد در نظر گرفته شده است که بتوانند با استناد به آن ها اقدام به فسخ قرارداد و برهم زدن معامله نمایند از جمله مهمترین انواع خیارات برای برهم زدن یا فسخ قرارداد که در قانون مدنی آمده است می توان به مواردی که در ادامه می‌آید اشاره کرد.

• خیار مجلس

خیار مجلس بر اساس ماده 397 قانون مدنی به اختیاری گفته می‌شود که بر اساس آن هر یک از طرفین معامله در زمان حضور در جلسه معامله و قبل از جدا شدن طرفین از یکدیگر می توانند اقدام به فسخ قرارداد نماید.

• خیار شرط

خیار شرط بر اساس ماده 399 قانون مدنی به اختیار گفته می‌شود و بر اساس آن هر یک از طرفین خریدار و فروشنده یا شخص ثالث بتوانند در زمان معین شده در قرار داد اقدام به فسخ یا بر هم زدن معامله نمایند.

• خیار تاخیر ثمن

بر اساس ماده 402 قانون مدنی در صورتی که کالای مورد معامله عین خارجی باشد و برای پرداخت بهای معامله یا تسلیم کالا مهلتی در نظر گرفته نشده باشد پس از گذشت سه روز از تاریخ انقاد قرارداد بیع، در صورت تسلیم نشدن کالا یا بهای آن فروشنده می تواند به دلیل تاخیر در پرداخت اقدام به فسخ قرارداد نماید.

• خیار رویت و تخلف از وصف

بر اساس ماده 410 قانون مدنی اگر شخصی مالی را بر اساس اوصافی که شنیده است خریداری کرده باشد بدون مشاهده آن، اگر پس از ملاحظه کالا مشاهده نماید که اوصاف گفته شده با شرایط کالا یکسان نیست حق بر هم زدن معامله برای او محفوظ است.

• خیال غبن

خیار غبن  یکی از خیارات مهم برای فسخ قرارداد است و زمانی کاربرد دارد که یکی از طرفین قرارداد مغبون شده و ضرر کرده باشد.  بر اساس ماده 416 قانون مدنی اگر یکی از طرفین قرارداد دچار غبن فاحش شده باشد پس از آگاهی نسبت به این امر می تواند با استناد به خیار غبن درخواست فسخ قرارداد را نماید.

• خیار تدلیس

خیال تدلیس زمان ممکن می شود که یکی از طرفین معامله برای رسیدن به سود، طرف مقابل را فریب داده باشد. یعنی اگر فروشنده معایب کالای خود را پنهان کند و یا خریدار با حیله و نیرنگ ثمن معامله را کاهش دهد اگر طرف مقابل به این امر واقف شود می‌تواند با استناد به خیار تدلیس اقدام به فسخ قرارداد نماید.

• خیار عیب

بر اساس ماده 422 قانون مدنی خیار عیب به اختیاری گفته می شود که پس از انجام معامله فرد خریدار متوجه عیب و ایراد کالای مورد معامله شود در این صورت فروشنده یا باید کالای معیوب را پس بگیرد یا مابه التفاوت قیمت آن را به خریدار پرداخت نماید و اگر این شرایط اتفاق نیفتد خریدار می تواند با استناد به خیار عیب اقدام به فسخ قرارداد و برهم زدن آن کند.

• خیار تبعض صفقه

بر اساس ماده 441 قانون مدنی اگر در عقد بیع، قسمتی از مبیع یا کالای مورد معامله باطل باشد خریدار می‌تواند با استناد به این امر کل قرارداد را فسخ کند یا فقط قسمتی از معامله را بپذیرد که درست است و بهای پرداخت شده برای قسمت باطل معامله را پس بگیرد.

• خیار حیوان

بر اساس ماده 398 قانون مدنی خیار حیوان به اختیاری گفته می شود که در معاملات و خرید و فروش حیوانات کاربرد دارد به این معنا که پس از معامله و خرید حیوانات، در صورت نارضایتی خریدار از معامله،  برای او حق فسخ  و بر هم زدن قرارداد تا 3 روز محفوظ است.

فسخ قرارداد و نکات مربوط به آن

فسخ قرارداد به معنی آن است که خریدار یا فروشنده در صورت عدم رضایت از قرارداد فی مابین بتوانند آن را فسخ کرده و بر هم بزنند حتی اگر قرارداد در هنگام انعقاد غیر قابل فسخ باشد. به عبارت دیگر فسخ قرارداد به معنی پایان دادن به یک قرارداد توسط یکی از طرفین یا شخص ثالث می‌باشد.

فسخ قرارداد به عواملی گفته می‌شود که سبب سلب تعهدات ناشی از قرارداد می‌گردد. بر اساس ماده 396 قانون مدنی فروشنده یا خریدار می توانند بر اساس شرایطی نسبت به فسخ قرارداد فی مابین اقدام کنند حتی اگر  قرار داد غیر قابل فسخ باشد.

از جمله نکاتی که برای فسخ قرارداد باید به آن توجه داشت آن است که بر اساس ماده 219 قانون مدنی قراردادهایی که طبق قانون و به صورت صحیح منعقد شده باشد لازم الاجرا هستند مگر آنکه دو طرف معامله برای اقاله قرارداد با یکدیگر توافق کنند و  یا اینکه که هریک از طرفین با استناد به یکی از علل موجه و قانونی اقدام به فسخ قرارداد نماید.‌

به عبارت دیگر فسخ قرارداد صرفاً با یک علت موجه و قانونی ممکن می شود. در صورتی که در قرارداد منعقد شده فی مابین بندی با عنوان سلب خیارات از طرفین وجود داشته باشد آنها دیگر امکان فسخ قرارداد را با استناد به خیارات قانون خود ندارند.

اما بر اساس قانون خیار تدلیس از این قاعده مستثنی است و اگر فردی حین انعقاد قرارداد معامله فریب بخورد و بتواند فریب خوردن خود را اثبات کند حتی اگر تمام خیارات اسقاط را از خود سلب کرده باشد باز هم می توان با استناد به خیار تدلیس درخواست فسخ قرارداد را از مراجع قانونی نماید.

یکی دیگر از نکاتی که در هنگام فسخ قرارداد باید به آن توجه داشت آن است که اگر در قانون، مهلت و دوره زمانی مشخصی برای فسخ قرارداد لحاظ شده باشد طرفین معامله صرفاً در مهلت مشخص شده می توانند اقدام به نوشتن متن فسخ قرارداد و اعلام آن به طرف مقابل نمایند.

همچنین اگر طرفین قرارداد مهلت خاصی برای فسخ، در متن قرارداد گنجانده باشند فقط در مدت مشخص شده فسخ قرارداد امکان پذیر است. یکی دیگر از نکاتی که در هنگام فسخ قرارداد باید به آن توجه شود آن است که طرفین معامله در متن قرارداد اقدام به درج بند اسقاط کافه خیارات نکرده باشند.

چون ساقط کردن کلیه خیارات قانونی در حین انعقاد قرارداد و درج آن در متن قرارداد به منزله آن است که دارندگان حق فسخ اختیار قانونی حق فسخ قرارداد را از خود سلب نموده اند و دیگر اختیاری برای انجام این کار ندارند.

فسخ قرارداد بدون مراجعه به دادگاه

فسخ قرارداد بدون مراجعه به دادگاه زمانی ممکن می شود که طرفین قرارداد بر سر فسخ قرارداد با یکدیگر توافق داشته و اقدام به اقاله قرارداد کنند.

به بیان دیگر طرفین قرارداد حق دارند با رضایت و توافق در زمان عقد قرارداد برای یک یا هر دو طرف معامله یا شخص ثالث حق فسخ قرارداد نظر بگیرند به این معنا که توافق طرفین برای فسخ قرارداد باید تحت عنوان یکی از شروط قرارداد در قرارداد فی مابین درج گردد.

نحوه نوشتن فسخ قرارداد و طرح شکایت

برای نوشتن فسخ قرارداد و طرح شکایت فقط نیاز به اراده فرد خواهان است به این معنا که اگر حق فسخ، در قرارداد آمده باشد نیاز به توافق و رضایت طرف مقابل برای فسخ قرارداد نیست و اگر در قرارداد شرایط فسخ وجود شده باشد ابتدا فرد ناراضی باید از طریق ارسال اظهارنامه به طرف مقابل اراده خود را برای فسخ قرارداد به  اواعلام نماید.

سپس در ادامه فرد خواهان باید دعوایی با عنوان تایید فسخ قرارداد در دادگاه صالحه مفتوح نماید. یعنی فرد خواهان پس از ارسال اظهارنامه طرف مقابل باید به دادگاه مراجعه نمایید و از دادگاه درخواست تایید فسخ قرارداد را کند.

در ادامه پس از بررسی پرونده و مدارک ارائه شده  توسط دادگاه اگر شرایط و دلایل فسخ قرارداد احراز و اثبات شود قرارداد فسخ می گردد.

نمونه متن فسخ نامه

نمونه متن فسخ نامه و آشنایی با آن می تواند تاثیر زیادی در سرعت گرفتن روند کار داشته باشد منتهی باید به این نکته توجه داشت که هر چند قالب کلی انواع نمونه متن فسخ قرارداد یکسان است اما با توجه به نوع مشکل و استناد به خیار مورد نظر ممکن است قالب نگارش متن فسخ قرارداد متفاوت باشد. در ادامه نمونه متن فسخ قرارداد با استناد به خیار غبن و خیار شرط آورده می شود.

• نمونه متن فسخ قرارداد با استناد به خیار شرط

با استناد به قرارداد تنظیم شده به شماره…………. در تاریخ..‌‌……… میان اینجانب و آقا/خانم……………. ، اینجانب به مدت…….. روز ، حق فسخ قرارداد را داشته ام. با عنایت به گذشت……….. روز از تاریخ انعقاد قرارداد و عدم سررسید مهلت فسخ قرارداد، اینجانب با استناد به حق فسخ مذکور در متن قرارداد، اقدام به فسخ یک طرفه قرارداد به واسطه خیار شرط می نمایم.

• نمونه متن فسخ قرارداد به دلیل خیار تاخیر در پرداخت ثمن معامله

به استناد قرارداد تنظیم شده ……….. در تاریخ ……….. به شماره……..‌ میان اینجانب…………… و آقا/ خانم…………..، ایشان متعهد به پرداخت ثمن معامله به مبلغ………….. شده‌اند، اما پس از گذشت سه روز از تاریخ انعقاد قرارداد، ثمن معامله تسلیم نشده است. لذا اینجانب به استناد خیار تاخیر ثمن در قانون مدنی، اقدام به فسخ قرارداد می نمایم.

سخن پایانی

نحوه نوشتن فسخ قرارداد‌ با توجه به دلیل فسخ قرارداد ممکن است متفاوت باشد. هرگاه یکی از طرفین معامله به دلایل مختلف از شرایط قرارداد منعقد شده فی مابین ناراضی باشند می‌توانند با استناد به دلایلی که در قانون مدنی آمده است اقدام به فسخ و برهم زدن قرارداد و معامله نمایند.

فسخ قرارداد در صورتی ممکن است که شرایط این کار وجود داشته باشد و فسخ قرارداد زمانی رسمیت پیدا میکند که دلایل ارائه شده برای فسخ قرارداد از نظر قانونی قابل اثبات باشد چون در غیر این صورت فسخ قرارداد ممکن نمی شود.

فسخ قرارداد بدون مراجعه به دادگاه فقط زمانی میسر است است که طرفین قرارداد بر سر فسخ قرارداد توافق داشته باشد در غیر این صورت برای فسخ قرارداد هر یک از طرفین که  از شرایط قرارداد ناراضی باشد باید اظهارنامه ای با دلایل موجه برای طرف مقابل ارسال کند سپس با مراجعه به خدمات الکترونیک قضایی اقدام به تنظیم شکایت برای فسخ قرارداد نماید.