اجرت المثل چیست

اجرت المثل از نظر لغوی از دو کلمه تشکیل شده است، اجرات به  معنای دستمزد و المثل هم به معنای شبیه و هم عیار  معنی می شود. وقتی برای یک عمل انجام شده قرار داد کتبی وجود نداشته باشد تنها راه  برای عیار سنجی و ارزش گذاری آن عمل مقایسه آن از نظر ارزش با کارهای ارزش گذاری شده  مشابه می باشد. از نظر حقوقی هزینه و اجرت کارهای مختلف به دو صورت ارزش گذاری و‌عیار سنجی می شود. بدین شکل که اگر برای انجام کاری بین طرفین قرار داد مشخصی با مبلغ معین منعقد شده باشد با عنوان اجرت المسمی شناخته می شود و اگر قرارداد یا پیمانی با دستمزد مشخص برای  انجام کاری بین طرفین وجود نداشته باشد ارزشگذاری کار مورد نظر در مقایسه با کارهای مشابه سنجیده می شود.

اجرت المثل چیست و چگونه محاسبه میشود

اجرت المثل به دستمزدی  نامشخص گفته می شود که  برای تعیین عیار و ارزشگذاری آن از قیاس با کارهای همسان هم عرض استفاده می شود. اجرت المثل در مسائل زناشویی  برای ارزش گذاری کارهایی  انجام می شود که به وسیله زوجه با درخواست شوهر انجام می شود.

در این شرایط  پس از تعیین مبلغ کار انجام شده  به وسیله کارشناسان دادگستری مرد یا زوج موظف به پرداخت آن می باشد. معمولا چهارچوب کارها و وظایف زناشویی در عرف و شرع به روشنی مشخص شده است و اگر زن کاری را به خواست شوهر بدون رضایت یا عدم تبرع انجام دهد.

این امکان  برای او در مراجع  قضایی  فراهم شده است که بتواند پس از ارائه دادخواست و اثبات آن اجرت المثل با حق الزحمه کارهای انجام شده در زندگی مشترک را از شوهر خود دریافت نماید.

همانطور که گفته شد معیار و ملاک مشخص برای محاسبه اجرت المثل وجود ندارد دلیل این امر هم می تواند شرایط زندگی،  نوع کارهای انجام شده، سال های زندگی، شخصیت متفاوت خانم ها و غیره  باشد.

 همانطور که گفته شد محاسبه اجرت المثل ممکن است به عوامل مختلفی مثل میزان آن با توجه به شرایط، نوع اعمال و نحوه کار یا مدت زمان آن ها متفاوت باشد.

لذا اجرت المثل زمانی قابل ارزش گذاری است که دعوا در محاکم قضایی مطرح شود. پس از مطرح شدن دعوای اجرت المثل در مراجع قضایی،  کارشناسان دادگستری تمام جوانب کار را بررسی کرده سپس مبلغ و میزان آن را در یک شرایط متعادل مشخص می نمایند.

 به دلیل پیچیدگی محاسبه و دریافت اجرت المثل، کسانی که قصد دریافت اجرت المثل دوره زناشویی را دارند بهتر است برای انجام اینکار ابتدا به وکلاء حرفه ای دادگستری مراجعه کنند که در این زمینه به صورت تخصصی فعالیت می نمایند.

 سپس همه جوانب کار را برای گرفتن اجرت المثل دوران زناشویی در نظر بگیرند تا روند کار آنها دچار مشکل نشده و با اطاله دادرسی مواجه نشوند.

اجرت المثل زن چیست

اجرت المثل زن چیست شاید سوالی باشد که ذهن افراد مختلف را به خود مشغول کند. اجرت المثل اصطلاح حقوقی است که برای ارزش گذاری و عیار سنجی وظایف و کارهایی انجام می شود که زوجه یا همسر خارج از وظایف شرعی و قانونی خود بدون رضایت یا عدم تبرع انجام داده باشد.

معمولا وظایف و کارهای که در چارچوب اجرت المثل  قرار می گیرد ممکن است متفاوت باشند. در خیلی از موارد فقط روابط زناشویی جز وظایف شرعی و قانونی زن در نظر گرفته می شود و حتی پخت و پز ،  نظافت و شستشو یا نگهداری از بچه ها هم اگر به درخواست مرد و بدون تبرع یا رضایت زن باشد می تواند از نظر مراجع قضایی یا کارشناسان دادگستری در چارچوب وظایفی قرار گیرد که زن بتواند در صورت داشتن مدارک محکمه پسند برای انجام این کارها از مرد در خواست اجرت المثل کند.

لذا زنانی که به هر دلیل خواهان دریافت اجرت المثل کارها و وظایفی هستند  که در خانه مرد یا شوهر خود انجام دادند باید قبل از انجام هر کاری با وکلا حاذق که از تخصص لازم در این زمینه برخوردار هستند مشورت نمایند تا در مراحل دادخواهی و مراجعه به محاکم قضایی دچار مشکل نشوند.

مبلغ اجرت المثل در سال 1401

مبلغ اجرت المثل در سال 1401 مثل سال های قبل با در نظر گرفتن شرایط و ملاحظات قانونی تعیین می شود. اجرت المثل در  حوزه زنآشویی به  ارزش و بهای خدماتی گفته می شود که زوجه خارج از چهارچوب وظایف شرعی و قانونی خود برای شوهر و فرزندان انجام داده باشد.

البته باید توجه داشت که رضایت یا تبرع زن در گرفت اجرت المثل دخیل است و عدم رضایت با عدم تبرع زن از انجام کارها یا وظایفی که شرعا و قانونا بر عهده او نبوده است می تواند ملاک و معیار مراجع قضایی برای عیار سنجی و ارزشگذاری کارهایی باشد که زوجه در زمان زندگی مشترک و زنآشویی انجام داده است.

 لذا دادگاه پس از وصول دادخواست و اثبات ادعای مطرح شده از طرف زن با توجه به معیارها و موازین پذیرفته شده نسبت به  تعیین مبلغ  اجرت المثل در سال 1401 یا سال های بعد اقدام می کند.

باید توجه داشت که اجرت المثل نه تنها به زنانی که در کابین شوهر خود هستند و با او زندگی می کنند تعلق می گیرد  بلکه زنانی هم که قصد جدا شدن از همسر خود را داشته باشند در صورت اثبات ادعای خود می توانند بر مبنای طول مدت زندگی و اعمال انجام شده با نظر کارشناسان دادگستری مستحق دریافت اجرت المثل باشند.

 بر اساس ماده 336 قانون مدنی^[1] و ماده 337 قانون مدنی^[2] اجرت المثل به حوزه  زناشویی محدود نمی شود و سایر موارد مالی را هم در بر می گیرد.

 به بیان دیگر اجرت المثل ایام زناشویی به مبلغ یا وجهی گفته می شود که پس از اثبات در محضر دادگاه با نظر کارشناس دادگستری بابت کارهایی که به عهده زن نبوده تعیین می شود همچنین درخواست شوهر از زن برای انجام این کارها در گرفتن اجرت المثل بسیار موثر است.

 به همین دلیل طبق روال جاری نمی توان مبلغ اجرت المثل درسال 1401 و یا سال های دیگر را به شکل مشخص قبل از طی شدن مراحل قانونی و انجام کارشناسی مشخص نمود.

اجرت المثل در طلاق

اجرت المثل چیست در طلاق یا مفهوم اجرت المثل در طلاق زمانی معنا پیدا می کنند که زن و مرد به هر دلیل تصمیم بگیرند از یکدیگر جدا شوند و مرد خواهان طلاق دادن زن باشد. در چنین شرایطی زمانی صیغه طلاق بین طرفین جاری می شود که همه حق و حقوق زن از طرف مرد به طور کامل پرداخت شده باشد.

 یعنی زمانی که فرایند اداری و قضایی طلاق در حال انجام است زن می تواند برای متارکه و طلاق خواهان حق و حقوق کامل قانونی خود مثل اجرت المثل شود.

در چنین شرایطی  پس از اثبات ادعای اجرت المثل  در محضر دادگاه، میزان اجرت المثل به وسیله کارشناسان دادگستری ارزشگذاری شده و طبق روالی که قانون مشخص می‌ کند از زوج دریافت می شود.  اگر درخواست طلاق از طرف زوجه باشد او نمی تواند درخواست اجرت المثل از شوهر نماید چون طبق قانون اجرت المثل به او تعلق نمی گیرد.

 همچنین اگر طلاق  به دلیل تخلف و نشوز زن از وظایف زناشویی باشد یا سوء رفتار زن  باعث طلاق شده باشد گرفتن اجرت المثل از زوج یا شوهر سخت و غیرممکن می شود.

 همچنین اگر مرد در زمان طلاق در محضر دادگاه اثبات کند که انجام کارهای منزل توسط زوجه به قصد تبرع بوده و شوهر درخواست انجام این کارها را از او نکرده است ممکن است دادگاه زن را مستحق دریافت اجرت المثل نداند و اجرت المثل به زن تعلق نگیرد.

لذا مفهوم اجرت المثل در طلاق زمانی قابل تحقق است که زن وظایف زناشویی خود را به درستی انجام داده باشد و مرد نتواند عدم تبرع وظایف زن را با ارائه دلایل محکمه پسند کم اعتبار یا بی اعتبار نماید.

 دریافت اجرت المثل پس از فوت زن یا شوهر

دریافت اجرت المثل پس از فوت زن یا شوهر با توجه به تبصره ماده 336 قانون مدنی و ماده 29 قانون حمایت از خانواده^[3] برای زوجه یا وراث او ممکن می باشد. اجرت المثل مانند مهریه مالی است که بعد از فوت شوهر از بین نمی رود و زن در صورت اثبات اجرت المثل  می تواند آن را از وراث شوهر دریافت نماید.

 همچنین پس از فوت زن وراث او می توانند در صورت اثبات این حق در مراجع قانونی، اجرت المثل او را از شوهر دریافت نمایند، باید توجه داشت که اجرت المثل با مرگ زن  یا شوهر از بین نمی رود.

آیا اجرت المثل به دوران نامزدی تعلق می گیرد؟

معمولا اجرت المثل به دوران نامزدی تعلق نمی گیرد چون با توجه به عرف و رسم کنونی جامعه، در دوران نامزدی زوجین به صورت مشترک با یکدیگر زندگی نمی کنند. بلکه پس از انجام مراسم رسمی و رفتن به منزل مشترک زندگی آن ها در کنار یکدیگر آغاز می شود.‌

به همین دلیل با توجه به شرایط  دوران نامزدی  امکان درخواست اجرت المثل از طرف زوجه در این دوران  منتفی است چون هیچگونه وظایفی را زن در دوران نامزدی با رضایت یا بدون رضایت در قبال زندگی مشترک انجام نمی دهد.

در چه صورت اجرت المثل به زن تعلق نمیگیرد

اجرت المثل یکی از حقوق قانونی است که  زن می تواند آن را از مرد مطالبه کند و پس از انجام روال قانونی مرد موظف به پرداخت آن می باشد.  با این اوصاف دریافت اجرت المثل ممکن است در شرایطی برای زن مقدور نباشد یا به زبان ساده اجرت المثل به زن تعلق نگیرد.

 از جمله این موارد، اگر طلاق به درخواست زن یا زوجه باشد یا طلاق به دلیل تخلف و نشوز زن از وظایف زناشویی اتفاق بیفتد معمولاً به زن اجرت المثل تعلق نمی گیرد. همچنین اگر سوء اخلاق زن باعث طلاق شده باشد گرفتن اجرت المثل برای او ممکن نیست.

لازم به ذکر است که اگر انجام  کارها و امورات منزل توسط زن با رضایت و قصد تبرع یا بدون در خواست مرد انجام شده باشد زن نمی تواند اجرت المثل اعمال انجام شده را طلب خواهی کند و مراجع قانونی  در این شرایط معمولا زن را مستحق اجرت المثل تشخیص نمی دهند.

نحوه پرداخت اجرت المثل چگونه است؟

طبق روال جاری و قانونی نحوه پرداخت اجرت المثل از طرف مرد به این شکل است که مبلغ مشخص شده  باید به صورت نقدی و یک جا پرداخت شود.

اما اگر مبلغ اجرت المثل تعیین شده زیاد باشد یا مرد توانایی پرداخت آن را به صورت یک جا نداشته باشد.  زوج یا مرد با اقامه دعوای اعسار می تواند از پرداخت اجرت المثل اظهار ناتوانی کند در این شرایط ممکن است  دادگاه یا مراجع قانونی پس از پذیرش اعسار یا ناتوانی مرد،  پرداخت اجرت المثل را  برای او به اقساط تبدیل کند.

سخن پایانی

اجرت المثل به ارزش گذاری کارها و وظایفی گفته می شود که شرعا و قانون بر عهده زن در زندگی زناشویی نیست و در صورتی که زن دستمزد انجام این  کارها و وظایف را از مرد مطالبه کند زوج یا شوهر موظف به پرداخت آن ها می باشد.

البته باید توجه داشت که چنین حقی زمانی به زن تعلق می گیرد که اولا زن این کارها یا خدمات را با رضایت یا تبرع انجام نداده باشد و این کارها یا وظایف را بدون رضایت یا عدم تبرع و با در خواست مرد انجام داده باشد.

 همچنین در صورتی که طلاق از طرف زن باشد یا جدا شدن زن و مرد به دلیل نافرمانی زن و ناشزه بودن یا سوء رفتار او اتفاق افتاده باشد به زن اجرت المثل تعلق نمی گیرد.

 همچنین مبلغ اجرت المثل در سال 1401 به دلیل متفاوت بودن شرایط زندگی، تعداد سنوات زندگی، کارهای انجام شده در این سال ها و غیره  مثل سال های قبل مشخص نیست و زمانی مبلغ اجرت المثل مشخص می شود که شرایط به وسیله کارشناسان دادگستری سنجیده شود و مبلغ اجرت المثل برای  زوجه خواهان مشخص گردد.

---

ماده ۳۳۶ قانون مدنی: هر گاه کسی بر حسب امر دیگری اقدام به عملی نماید که عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد عامل ‌مستحق اجرت عمل خود خواهد بود مگر این‌که معلوم شود که قصد تبرع داشته است.

ماده ۳۳۷ قانون مدنی: هر گاه کسی بر حسب اذن صریح یا ضمنی، از مال غیر استیفای منفعت کند، صاحب مال مستحق اجرت‌المثل خواهد بود مگر این که معلوم شود که اذن در انتفاع، مجانی بوده است.

ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده: دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌ المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه ‌های حضانت و نگهداری، تصمیم مقتضی اتخاذ می­ کند.

همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومٌ­ به نیز ثبت می­ شود. در هرحال، هر گاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق، رضایت دهد می ­تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.

---

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل پایه یک دادگستری تهران با شماره ۰۹۱۲۳۵۷۶۰۳۷ تماس حاصل فرمایید، با مشورت و راهنمایی وکیل زودتر به نتیجه خواهید رسید.