وکیل دادگستری کیست و چه وظایفی دارد؟
در دنیای پرسرعت امروزی همه چیز به سمت تخصصی شدن پیش می رود. به همین دلیل حوزه وکالت نیز روز به روز در حال پیشرفت بوده، و امروزه برای هر نوع فعالیت حقوقی باید از وکلای مختلفی کمک گرفت. وقتی صحبت از وکالت می شود، معمولأ می توان آن را به ضرر و المثل قدیمی( کار را به کاردان بسپاریم) تشبیه کرد. وکلای دادگستری افرادی تحصیل کرده و‌متخصص در رشته حقوق هستند، که با کسب سال ها تجربه و‌سابقه کاری مفید، می توانند در مراجع قضایی از حقوق موکلین خود دفاع نمایند. امروزه دیگر کمتر کسی وجود دارد، که گذرش به دادگاه ها و مراکز قضایی نیفتد. همه ما حداقل یک بار هم که شده، با قانون، قضات، جلسات دادرسی و ….سر و کار داشته ایم. حال درک مفاهیم قانون قطعا برای فردی که در این حوزه اطلاعات زیادی ندارد، بسیار دشوار و چالش بر انگیز می باشد. در اینجاست که وکیل دادگستری به یاری شما می آید. وکلای دادگستری به نیابت از موکل خود در دادگاه حضور یافته و اقدام به اقامه دعوا و دفاع از حقوق قانونی او می نمایند.
وکلا در واقع متخصصینی هستند، که تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا پرونده به نفع موکل آن ها خاتمه یابد و بدون متحمل شدن هیچ خسارتی، موکل بتواند در پایان حقوق قانونی خود را مطالبه و دریافت نماید.
اصلی ترین و مهم ترین وظیفه وکلای دادگستری، انجام امور حقوقی موکلین و جلوگیری از تضییع حقوق آن ها در مراجع قضایی می باشد. البته لازم به ذکر است که مطابق قانون افراد در همه موارد نمی توانند از وکیل بخواهند که امور حقوقی آن ها را انجام دهد.
بلکه گاها نیاز است فرد شخصا در جلسات دادرسی در مراجع قضایی حضور یابد. اما در حالت کلی کمک گرفتن از وکیل دادگستری می تواند مزایای فراوانی به همراه داشته باشد.
شخصی که به وکیل اختیارات لازم جهت دفاع از حقوقش را می دهد، نیابت دهنده یا موکل و شخصی که با تکیه بر دانش حقوقی خود از حقوق افراد دفاع و آن ها را جهت مطالبه حق قانونی اشان حمایت می نماید، وکیل یا نایب نامیده می شود.
معرفی انواع وکیل دادگستری در نظام حقوقی ایران
مطابق قوانین حاکم در کشورمان ایران، همه افراد چه متهمان و چه شاکیان می توانند در جلسات دادرسی مراکز قضایی، وکیل خود را معرفی کنند. پس حق کمک گرفتن از وکیل برای تمامی اشخاص کاملا محفوظ می باشد. حال در نظام حقوقی ایران وکلای دادگستری انواع مختلفی داشته، و هر یک وظایف خاص خود را دارند.
همچنین هرکدام از وکلای دادگستری در خصوص پرونده های حقوقی متفاوتی فعالیت می کنند، و ممکن است تخصص آن ها نیز با یکدیگر کاملا متفاوت باشد. آشنایی با انواع وکیل دادگستری می تواند در هنگام انتخاب یک وکیل کاردان و با تجربه، به شما بسیار کمک کند.
به همین دلیل جهت آشنایی هر بیشتر شما، در ادامه به معرفی انواع وکلای دادگستری در نظام حقوقی ایران پرداخته ایم:
- وکیل انتخابی
گاهی فرد با توجه با میل و‌اختیاری که دارد، وکیلی را برای دفاع از حقش در جلسات دادگاه انتخاب نموده و او را معرفی می کند. به وکلای که تحت این عنوان فعالیت می کنند، وکلای انتخابی گفته می شود.
- وکیل تسخیری
گاهی در برخی از جلسات دادگاه حضور یک وکیل دادگستری کاملا الزامی است. اما شخصی که نیاز به وکیل دارد از این‌کار امتناع کرده و یا در حالت دوم بضاعت مالی مناسب برای کمک گرفتن از وکیل را ندارد. در این صورت دادگاه با‌توجه به شرایط شخص، یک وکیل رایگان در اختیار او قرار می دهد تا به فرد در حل پرونده اش یاری رساند. به این دسته از وکلای دادگستری، تسخیری گفته می شود.
- وکیل معاضدتی
وکلای معاضدتی یکی دیگر از انواع وکلای دادگستری در نظام حقوقی ایران می باشند، که همانند وکلای تسخیری به صورت رایگان امور حقوقی موکل را به انجام می رسانند. گاهی فردی علارغم اینکه برای پرونده اش نیازمند وکیل است، به دلایل گوناگون امکان گرفتن وکیل را ندارد. در این صورت دادگاه یک وکیل رایگان را برای به نتیجه رساندن پرونده او در نظر خواهد گرفت. اینگونه وکلا تحت عنوان وکیل معاضدتی شناخته می شوند.
- وکیل اتفاقی
یکی دیگر از انواع وکیل دادگستری وکلای اتفاقی می باشند، که فعالیت بسیار متفاوت تری نسبت به سایر وکلا دارند. گاهی فردی تحصیل کرده رشته حقوق می باشد، اما شغل او وکالت نبوده و در این حوزه فعالیت نمی کند. حال همین فرد برای دفاع از حقوق یکی از بستگان خود در دادگاه قصد دارد با کسب پروانه از کانون وکلای دادگستری و پرداخت هزینه ای مشخص، اقدام به وکالت نماید. در این صورت فرد می تواند با اخذ مجوز تنها برای همان یک مورد خاص، به عنوان وکیل از حقوق بستگان خود دفاع کند. در این صورت به این شخص وکیل اتفاقی گفته می شود. پروانه و مجوز وکیل اتفاقی پس از وکالت بستگانش، باطل می شود، و او دیگر بدون کسب مجوز مجدد امکان چنین اقدامی را نخواهد داشت.
- وکیل سازمانی
یکی دیگر از انواع وکیل دادگستری وکلای سازمانی می باشند. در راستای قانون حمایت از حقوق قضایی کارکنان مجموعه و سازمانی های دولتی و نیروهای مسلح، چنانچه هر یک از کارکنان این سازمان ها در امور و فعالیت های حقوقی خود دچار مشکل شوند، سازمان محل خدمت آن ها می تواند مشاوران و وکلای حقوقی خود را در اختیارشان قرار دهد. در این صورت به این دسته از وکلای دادگستری وکیل سازمانی گفته می شود. وکلای سازمانی گاها به صورت رایگان در اختیار موکلان هستند، و حقوق آن ها را در مراجع قضایی مطالبه می نمایند.
- وکیل حمایتی
وکیل حمایتی نیز یکی دیگر از انواع وکیل دادگستری بوده، که کاملا رایگان در اختیار افراد قرار می گیرد. این نوع وکیل معمولا به ایثار گران و افراد بسیجی که توانایی پرداخت و اخذ هزینه وکیل را ندارند خدمات ارائه می نمایند.
- وکیل کارآموز
وکلای کارآموز به دانشجویان رشته حقوق گفته می شود، که در امتحانات دانشگاهی مربوط به وکالت قبول گردیده اند. این دسته از وکلا معمولا تجربه زیادی ندارند و سابقه کاری آن ها به گونه ای نیست که بتوانند در خصوص پرونده های سنگین فعالیت نمایند. به همین دلیل این نوع وکلا معمولا تحت نظر یکی از انواع وکیل دادگستری که تجربه و سابقه کار بالاتری دارد، به عنوان کارآموز برای کسب مهارت بالاتر استخدام می شوند. به همین دلیل به این دسته از وکلا، معمولأ وکیل کارآموز گفته می شود. البته کارآموزی به این معنا نیست که این وکلا امکان انجام امور وکالت، در این دوره را نداشته باشند. بلکه وکلای کارآموز نیز می توانند تحت نظر مافوق خود، در پرونده هایی که خیلی سنگین نباشند، وکالت نمایند.
- وکیل قوه قضائیه
برخی از وکلا طبق ماده ۱۸۷قانون عمل می کنند. این دسته از وکلا پس از فارغ التحصیل شدن در رشته حقوق، پروانه و مجوز های مربوط به وکالت خود را، از قوه قضائیه دریافت می کنند. به همین دلیل به آن ها وکیل قوه قضائیه گفته می شود. وکلای قوه قضاییه نیز وظایف خاص خود را دارند.
تفاوت وکلای پایه یک و پایه دو دادگستری
حال که با انواع وکیل دادگستری آشنا شدیم، شاید برایتان سوال شود تفاوت میان وکلای پایه یک و پایه دو در نظام حقوقی کشور ما چیست؟ برای پاسخ این سوال می بايست وکلای پایه یک و پایه دو دادگستری را مورد مقایسه قرار دهیم. وکلای پایه یک و پایه دو هر یک دارای اختیاراتی بوده، و همین مسئله است که میان آن ها تفاوت ایجاد می کند.
وکیل پایه دو دادگستری تنها می تواند با توجه به حدود اختیاراتش، در محاکم کیفری که مجرم مرتکب جرایم تعزیری که مجازات آن ها نهایتا، کمتر از ده سال حبس شلاق، جريمه نقدی و….باشد. در محاکم حقوقی نیز وکلای پایه دو زمانی می توانند از موکل خود دفاع نمایند، که مطالبه او کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال باشد.
یا اینکه اصلا موکل آن ها خواسته مالی نداشته و مطالبه او مورد دیگری باشد. اما وکلای پایه یک که از انواع وکیل دادگستری می باشند، اختیارات بسیار بیشتری دارند. این دسته از وکلا مطابق قانون می توانند در تمامی محاکم حقوقی و کیفری اقدام به وکالت نمایند. وکلای پایه یک پس از فارغ التحصیلی دو سال دوره کار آموزی را می گذرانند.
پس از این دو سال موفق به کسب مجوز و پروانه وکالتی پایه یک خواهند گردید. حال بسیاری از افراد وقتی قصد کمک گرفتن از وکیل برای پرونده های حقوقی خود را دارند، بیشتر سعی می کنند از وکلای پایه یک کمک بگیرند، و این اطمینان خاطر زیادی در آن ها ایجاد می کند. اما همیشه این مسئله را در نظر داشته باشید، که تجربه و صلاحیت علمی وکیل، اهمیت بسیار بالاتری نسبت به پایه یک بودن او دارد.
پس به طور کلی نمی توان گفت که وکلای پایه یک نسبت به وکلای پایه دو، برتری دارند. بلکه می بايست در هنگام انتخاب انواع وکیل دادگستری با توجه به نیاز پرونده خود، حدود اختیارات آن ها را مورد بررسی قرار دهید.
