آشنایی با حقوق مرد در ازدواج می تواند در تصمیم گیری صحیح طرفین موثر باشد و به آنها در اتخاذ یک تصمیم عاقلانه کمک کند. ازدواج یک قرارداد حقوقی و رسمی است که بین طرفین ازدواج یعنی زن و مرد منعقد می شود. بر اساس این قرارداد، زن به صورت خودکار بخشی از حقوق مدنی و معنوی خود مثل حق طلاق، حق اشتغال، حق خروج از کشور، حق سفر، حق تعیین محل سکونت، حق مسکن، حق ولایت و سرپرستی فرزندان و غیره را از دست می دهد و در مقابل، این حقوق به صورت خودکار به مرد منتقل می شود. لازم به ذکر است که پس از جاری شدن عقد نکاح وقتی این حقوق به شکل قانونی به مرد منتقل می شود زن برای آنکه در آینده با مشکل حقوقی مواجه نشود یا باید از حربه شروط ضمن عقد برای به تعادل رساندن شرایط استفاده کند یا تابع مرد باشد و از او تمکین کند.
پس از جاری شدن عقد نکاح چه حقوقی به مرد منتقل می شود؟
هرچند پس از جاری شدن عقد نکاح مرد موظف است حق و حقوق قانونی زن مثل مهریه تعیین شده، اجرت المثل، نفقه و غیره را در صورت درخواست زن پرداخت کند اما با جاری شدن صیغه عقد برخی حقوق زن نیز به مرد منتقل می شود که در ادامه به صورت مختصر به آنها اشاره می شود.
- حق طلاق
حق طلاق یکی از حقوقی است که در کشورهای اسلامی پس از جاری شدن عقد نکاح به مرد تعلق می گیرد. بر اساس ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی مرد یا شوهر این حق را دارد که پس از پرداخت حق و حقوق قانونی زن یا توافق در این مسائل با او، زن را طلاق دهد.
به عبارت دیگر اراده و اختیار طلاق با مرد است اما زن برای آنکه بتواند از مرد طلاق بگیرد باید شرایط قانونی این کار را داشته باشد در غیر این صورت نمی تواند از شوهر خود جدا شود.
هرچند گرفتن حق طلاق به شکل شروط ضمن عقد برای زن وجود دارد و زن می‌تواند این حق را در قالب شروط ضمن عقد برای خود محفوظ کند و حق طلاق را به دست بیارد.
- حق سکونت
حق سکونت از دیگر حقوقی است که پس از جاری شدن عقد نکاح به مرد تعلق می گیرد.
بر اساس قوانین اسلامی حق سکونت یا سکنی با مرد است به این معنا که مرد باید محل سکونت خانواده را فراهم کند و زن نمی تواند از سکونت در آنجا استنکاف کند مگر آنکه بتواند با دلایل موجه اثبات کند سکونت در محل انتخاب شده ممکن است خطرات جانی، مالی و شرافتی برای او به همراه داشته باشد.
بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی تعیین مسکن، حق قانونی مرد است که پس از جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد و زن موظف است در منزلی که شوهر آماده کرده است سکنی گزیند مگر آنکه زن با استفاده از شروط ضمن عقد بتواند اختیار تعیین مسکن را از مرد بگیرد.
- حق اشتغال زوجه
حق اشتغال زوجه یکی دیگر از حقوق مرد در ازدواج است که پس از جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد. بر اساس ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی مرد محقّ است که اجازه اشتغال به همسر خود بدهد یا او را از فعالیت در شغل یا حرفه ای که به زعم او مصالح خانواده و حیثیت آنها را با مشکل مواجه می کند باز دارد.
بنابراین وقتی شوهر احساس کند که اشتغال همسر او به صلاح خانواده نیست و ممکن است اشتغال او با مصالح خانواده در تضاد باشد این حق را دارد که او را از این کار منع کند و قانون نیز در این راه از همسر دفاع می کند. مگر آنکه زن در شروط ضمن عقد این حق را برای خود محفوظ کرده باشد.
- خروج از کشور
خروج از کشور یکی دیگر از حقوق مرد در ازدواج است که پس از جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد. بر اساس ماده ۱۸ قانون گذرنامه، دریافت گذرنامه ایرانی و خروج زن شوهردار از کشور منوط به گرفتن اجازه رسمی شوهر است.
به این معنا که زن به هر دلیل بخواهد از کشور خارج شود بدون اجازه شوهر خود می تواند گذرنامه یا اجازه خروج از کشور دریافت کند. به شکلی که هر زن متاهل یا دارای شوهر که بخواهد کشور را به مقصد کشورهای دیگر ترک کند.
باید قبل از مراجعه برای گرفتن گذرنامه یا تمدید آن، رضایت نامه همسر خود را اخذ و به همراه سایر مدارک به دفاتر خدماتی ارائه دهد تا برای او گذرنامه صادر یا تمدید شود در غیر این صورت اجازه خروج از کشور را ندارد و نمی تواند گذرنامه خود را برای خروج از کشور دریافت یا تمدید کند.
- حق تحصیل
حق تحصیل از دیگر حقوق مرد در ازدواج است، به این معنا که زن پس از جاری شدن عقد نکاح با مطرح کردن دلایل موجه می تواند از تحصیل همسر خود جلوگیری کند.
مگر آنکه زن در شروط ضمن عقد حق تحصیل بعد از ازدواج را برای خود محفوظ کرده باشد در این شرایط مرد حتی با ارائه دلایل موجه نیز نمی تواند از تحصیل همسر خود جلوگیری کند مگر آنکه بتواند رضایت او را برای انجام این کار جلب کند.
باید به این نکته توجه داشت اگر زوجه در هنگام تحصیل اقدام به انجام عقد کند شوهر حق ندارد او را از تحصیل تا پایان کار منع کند.
- حق ولایت بر فرزندان
حق ولایت بر فرزندان یکی دیگر از حقوق مرد در ازدواج است، قانونگذار حق ولایت و سرپرستی فرزندان را به رکن اصلی خانواده یعنی پدر و جد پدری سپرده است.
بر اساس ماده ۱۱۸۰ و ۱۱۸۱ قانون مدنی، حق ولایت بر فرزندان نا بالغ تا قبل از رسیدن به سن بلوغ و قانونی بر عهده پدر و جد پدری قرار دارد و بدون اجازه قانونی زن نمی تواند این حق را به دست آورد.
البته باید به این نکته توجه داشت که زن در طلاق توافقی می تواند با بخشیدن حق و حقوق قانونی خود مثل مهریه بر سر حضانت فرزندان با شوهر به توافق رسیده و حضانت یا ولایت آنها را به دست آورد.
شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد یکی از اهرم های زن برای به تعادل رساندن حقوق قانونی مرد و زن در ازدواج است. به این معنا که زن با شروط ضمن عقد می تواند کفه ترازوی حقوق مرد در ازدواج را، به سمت خود سوق داده و به تعادل برساند.
شروط ضمن عقد به تعهداتی گفته می شود که قبل از ثبت نهایی سند ازدواج، طرفین بر سر آن به توافق می رسند.
قانون به طرفین ازدواج اجازه داده است که برای حفاظت از حق و حقوق خود، شروط منصفانه و عاقلانه ای را که منافاتی با قانون و عرف نداشته باشد بتوانند قبل از ثبت عقدنامه در آن بگنجانند.
وقتی شروط توافق شده طرفین در عقدنامه ثبت گردیده و به تایید برسد قابل اجرا است و طرفین باید آن را در آینده اجرا کنند و اگر طرفین در این کار اهمال و قصور نمایند طرف دیگر می تواند با مراجعه به مراکز قانونی خواستار احقاق حق خود شود.
باید به این نکته توجه داشت اگر شروط ازدواج بر خلاف قوانین و عرف باشد به صورت خودکار بی اعتبار می شود. اما اگر شروط درج شده در عقدنامه مطابق با قانون و عرف باشد در صورت تامین و اجرا نشدن از حمایت قانونی برای اجرا برخوردار می شود و فرد متخلف مجازات می گردد.
به عنوان مثال اگر زن و شوهر در شروط ضمن عقد توافق کنند که زن اجازه مسافرت به خارج، حق طلاق، حضانت و سرپرستی فرزندان، تحصیل، اشتغال، حق تعیین محل سکونت و غیره را دارد.
حقوق قانونی مرد در ازدواج به صورت خودکار بی اعتبار شده و حق تعیین تکلیف در این موارد از او سلب و به زن داده می شود.
همچنین شروط ضمن عقد می تواند در مورد اموالی باشد که پس از ازدواج به دست می آید. به این معنا که اگر طرفین توافق کنند که در اموال به دست آمده پس از ازدواج شریک هستند. در صورت طلاق اموال به صورت مساوی بین آنها تقسیم می شود.
سخن پایانی
حقوق مرد در ازدواج به حقوقی گفته می شود که در کشورهای اسلامی پس از جاری شدن عقد نکاح به صورت خودکار به مرد منتقل می شود و زن بدون اجازه مرد نمی تواند برخی از کارها یا فعالیت ها را انجام دهد.
مگر آنکه زن در شروط ضمن عقد پس از توافق با همسر و ثبت شروط در عقدنامه بتواند این حقوق را به شکل قانونی به دست بیاورد و کفه ترازو را به سمت تعادل هدایت کند.
از جمله حقوق مرد در ازدواج که پس از جاری شدن عقد نکاح به او تعلق می گیرد می توان به مواردی مانند حق طلاق، حق اشتغال زوجه، حق تعیین محل سکونت، حق خروج از کشور، حق تحصیل زوج، حق ولایت و سرپرستی بر فرزندان و غیر اشاره کرد.
