تعهد وکیل دادگستری به دفاع از موکل خویش

تعهد وکیل دادگستری به دفاع از موکل خویش یک امر بدیهی و پذیرفته شده است که در چهارچوب استانداردهای مرسوم چنین مشاغلی قرار می گیرد. به عبارت دیگر وکیل دادگستری با پذیرش نمایندگی حقوقی یک شهروند، مسئولیتش سنگین تر می شود چون رعایت حریم خصوصی و محرمانه ماندن اطلاعات شخصی موکل، جز الزامات این نوع شغل است و هرگونه سهل انگاری در آن  باعث خدشه وارد شدن به اعتبار وکیل می شود. همچنین ارائه مشاوره دقیق و شفاف به موکل از دیگر جنبه های تعهد وکیل نسبت به موکل است چون حفظ منافع و حقوق موکل جز اولویت های شغلی یک وکیل کارآمد  و با تجربه محسوب می شود. یکی دیگر از جنبه ‌های تعهد وکیل فراهم کردن مستندات قانونی مرتبط با پرونده و ارائه به موقع آن به مرجع رسیدگی کننده است به شکلی که باعث تسریع در روند کار رسیدگی  و گره گشایی از مشکل موکل شود.

وظایف و تعهدات عرفی وکیل

وکیل پس از پذیرش وکالت یک فرد نماینده قانونی او محسوب شده و می تواند در غیاب موکل امور حقوقی و قضایی او را انجام دهد. بنابراین وکیل باید موکل خود را از اقدامات انجام شده مطلع نماید و او را در جریان برنامه های آتی خود قرار دهد.

هرچند حوزه وظایف وکیل با توجه به قرارداد فی مابین و موضوع پرونده، ممکن است متفاوت باشد اما وکیل باید نسبت به اموال یا اسنادی که در طول زمان وکالت در اختیار او قرار می گیرد امانت دار باشد و پس از پایان کار و فعالیت، گزارش کاملی از فعالیت ها و نتایج به دست آمده را به صورت کتبی یا شفاهی به موکل خود ارائه دهد.

همچنین کوتاهی و سهل انگاری وکیل در نگهداری از اموال و اسناد موکل عملی ناپسند و غیر اخلاقی است که قابل پیگرد قانونی بوده و موکل می تواند پیگیر آن شود.

بر اساس ماده ۶۶۶ قانون مدنی هر گاه در جریان رسیدگی به یک پرونده خسارتی به موکل وارد شود که مسبب آن وکیل باشد، او نسبت به زیان های وارده بر موکل خود مسئول است و باید به زیان های وارده پاسخگو باشد.

لازم به ذکر است که اگر وکیل نسبت به زیان های وارده به موکل مقصر نباشد هیچگونه مسئولیتی در قبال ضرر های وارده ندارد و موکل نمی تواند او را بازخواست کند.

وظایف و تعهدات قانونی وکیل دادگستری

حوزه تعهد وکیل نسبت به موکل، به دو بخش تعهدات عام و خاص تقسیم می شود، تعهد عام بیشتر رفتار و اعمالی را شامل می شود که به صورت عام مورد تایید قانون، اخلاق و وجدان است.

اما تعهدات خاص به آن بخش از رفتار و اعمالی مربوط می شود که در قانون به عنوان وظایف وکیل مورد تاکید قرار گرفته و وکیل برای انجام وظایف خود در چهارچوب قانون موظف به انجام آن ها می باشد.

به عبارت دیگر در تعهدات خاص، وظایف وکیل به وسیله قانون مشخص شده است و اگر وکیل وظایف خود را به درستی و بر اساس قانون انجام ندهد مرتکب تخلف شده است و موکل می تواند به صورت قانونی تخلفات انجام گرفته را پیگیری نماید.

از مهمترین تعهدات خاص وکیل در زمان عقد قرارداد وکالت می توان به مواردی مانند تعهد به انجام وظایف در چهارچوب امور وکالت، راز داری، تعهد وکیل مبنی بر رعایت مصلحت موکل با توجه به قوانین اشاره کرد که در ادامه به آن ها پرداخته می شود.

• تعهد به انجام وظایف در چهارچوب موضوع وکالت

تعهد به انجام وظایف در چهارچوب موضوع وکالت یکی از وظایف مهم و تعهدات یک وکیل با تجربه و کارآمد است که در قانون مورد تاکید قرار گرفته است.

به عبارت دیگر وکیل مکلف است وظایف خود را در تمام طول مدت وکالت یک پرونده به نحو احسن انجام داده و به تعهدات قانونی  که نسبت به موکل خود دارد پایبند باشد. معمولا دامنه تعهدات وکیل با توجه به آنکه نوع وکالت مطلق یا مقید باشد متفاوت است.

معمولاً اگر حوزه وظایف و تعهدات وکیل مطلق باشد وکیل از سوی موکل خود تام الاختیار است و می تواند در همه اموری که به او واگذار شده است تصمیم گیری کند اما وقتی حوزه وظایف و تعهدات وکیل مقید باشد، حوزه و دامنه مسئولیت او مشخص و محدود می شود در این وضعیت وکیل اختیارات محدودی داشته و برای تصمیمگیری های مهم باید با موکل خود مشورت کند.

• راز داری و افشا نکردن مسائل خصوصی موکل

راز داری و افشا نکردن مسائل خصوصی موکل یکی دیگر از وظایف و تعهدات وکیل است که در ماده ۳۰ قانون وکالت مورد تاکید قرار گرفته است.

بر اساس ماده ۳۰ قانون وکالت، وکیل باید اسراری را که در زمان وکالت یک فرد از آن مطلع می شود محفوظ داشته و از افشای آنها خودداری کند چون افشای اسرار مربوط به موکل ممکن است حیثیت و شرف او را خدشه دار نماید.

قانونگذار جهت حفظ اسرار موکل به وسیله وکیل ضمانت های قانونی و اجرایی را در نظر گرفته است به این معنا که اگر وکیل به صورت خواسته یا ناخواسته اسرار پرونده یا زندگی خانوادگی و شغلی موکل خود را فاش نماید تحت تعقیب قرار گرفته و به مجازات های مشخص شده در قانون محکوم می گردد.

• تعهد وکیل مبنی بر رعایت مصلحت موکل با توجه به قوانین

تعهد وکیل مبنی بر رعایت مصلحت موکل با توجه به قوانین، یکی دیگر از وظایف و تعهدات وکیل است. به این معنا که وکیل موظف است در زمان وکالت یک فرد، در جهت مصلحت او عمل کرده و با استناد به قوانین و مقررات قانونی به موکل خود یاری رساند.

بر اساس ماده ۴۱ قانون وکالت اگر ثابت شود وکیل نسبت به موکل خود خیانت کرده و باعث ضایع شدن حق و حقوق قانونی او شده است نتنها محرومیت ابدی از حرفه وکالت را برای او به دنبال خواهد داشت همچنین موکل موظف است همه خسارات وارد شده به موکل خود را جبران کند.

مسئولیت های وکیل در قبال موکل

پس از قبول یک پرونده و پذیرفتن وکالت، مسئولیت هایی متوجه وکیل می شود که انجام دادن آنها عرفاً و قانوناً به عهده وکیل است و هرگونه کم کاری در این زمینه ها خلاف مقررات قانونی و شغلی می باشد.

بنابراین وکیل پس از پذیرفتن وکالت یک فرد، متعهد می شود وظایف خود را به شکل درست و قانونی انجام دهد چون هرگونه کم کاری یا اهمال در این زمینه ها ممکن است باعث پایمال شدن حق و حقوق موکل شود.

لذا رعایت وظایف و مسئولیت های قانونی علاوه بر آنکه باعث جلوگیری از تضییع حقوق موکل می شود با حفظ افزایش شان و اعتبار اجتماعی وکیل نیز می گردد.

از جمله وظایف و مسئولیت های وکیل که بعد از به عهده گرفتن وکالت یک فرد بر عهده او قرار می گیرد می توان به مواردی مانند دادن مشاوره حقوقی به موکل، تنظیم دادخواست، شکوایه، قرارداد، نوشتن لایحه برای موکل، همراهی و همکاری با موکل در مراکز دولتی، غیر دولتی و قضایی، انجام وظایف و مسئولیت ها در مدت متعارف و قانونی مسئولیت، دیدار وکیل قبل از جلسه رسیدگی با موکل خود و ….. اشاره کرد.

قرارداد وکالت

قرارداد وکالت یکی از عناصر مهم و تعیین کننده در تعهدات وکیل است چون قرارداد حوزه وظایف وکیل و موکل را مشخص کرده و وکیل را ملزم به فعالیت در چهارچوب خاصی می کند. قرارداد وکالت معمولاً به دو صورت شفاهی و کتبی تنظیم می شود.

اما باید به این نکته توجه داشت که قرارداد وکالتی که به صورت شفاهی منعقد شود از اعتبار کافی برای انجام تعهدات طرفین برخوردار نیست و ممکن است به دلیل مشخص نبودن چهارچوب وظایف طرفین مشکلاتی را به دنبال داشته باشد یا حتی طرفین وظایف خود را به درستی انجام ندهند.

اما قرارداد کتبی این مزیت را دارد که چهارچوب وظایف طرفین مشخص شده و آنها نمی توانند از آن چهارچوب عدول نمایند.

در هنگام تنظیم قرارداد وکالت توجه به برخی از نکات مثل ثبت مشخصات وکیل و موکل به صورت کامل و دقیق، نوشتن موضوع وکالت به صورت واضح و مشخص، تعیین حدود اختیارات وکیل و تعیین حق الوکاله در قرارداد مهم و ضروری هستند چون عدم ثبت هر یک از این موارد ممکن است در آینده موکل را با مشکل مواجه کرده و روند دادرسی را تحت تاثیر قرار دهد.

سخن پایانی

تعهد وکیل دادگستری به دفاع از موکل خویش از نظر عرفی و قانونی یک امر مسلم و پذیرفته شده است اما تنظیم یک قرارداد دقیق و مناسب می تواند چهارچوب وظایف و مسئولیت های وکیل را مشخص کرده و از به وجود آمدن مشکلات و چالش های آینده جلوگیری کند.

از جمله تعهدات عرفی و قانونی وکیل که پایبندی به آنها جزء اولویت های این شغل بوده و می تواند در پیگیری پرونده های مختلف حقوقی و قضایی موثر باشد.

می توان به مواردی مانند تعهد به انجام وظایف در موضوع وکالت، تعهد به حفظ اسرار موکل، تعهد به حفظ مصلحت موکل با استناد به قوانین و مواد قانونی مرتبط  و غیره اشاره کرد