تعریف ارث و ورثه
ارث و ورثه امروزه به یکی از رایج ترین موضوعات قضایی تبدیل شده است. ارث به کلیه اموال منقول و غیر منقول گفته می شود، که از متوفیان به ورثه اشان می رسد. ورثه شامل همسر، فرزندان، پدر و مادر و …..می شوند. اموال متوفی نیز می تواند شامل هرچیزی مثل ملک، طلا، ماشین و ….باشد. وقتی افراد در قید حیات هستند، اختیار تمامی مال و اموال خود را خواهند داشت، و می توانند هر تصرفی در آن ها ایجاد کنند. اما وقتی افراد فوت می کنند، تمامی اموال میان ورثه اشان تقسیم می شود. در اینجاست که موضوع محرومیت از ارث نیز مطرح می شود. وراث طبقه بندی قانونی داشته، و میزان مشخصی از اموال متوفی را به ارث می برند. همسر متوفی می تواند تا یک هشتم از اموال او را به ارث ببرد. فرزندان نیز با توجه به جنسیت، از متوفی ارث می برند.
ارث فرزند پسر، دو برابر فرزند دختر است. البته قانون ارث و ورثه تنها در خصوص ازدواج دائم صدق می کند، و در ازدواج موقت زن و شوهر از هم ارث نخواهند برد. اما اگر در ازدواج موقت فرزندی متولد شود، می تواند از پدر و مادر خود، ارث ببرد. طبق قانون همسر و فرزندان متوفی در طبقه اول قرار می گیرند، و در دریافت ارث اولویت دارند.
اما اگر طبقه اول وراث زنده نباشند، ارث به طبقه دوم خواهد رسید. طبقه دوم نیز شامل پدر و مادر، خواهر، برادر و ….می شوند. پس تا زمانی که طبقه اول زنده باشند، طبقه دوم نمی توانند از اموال متوفی ارث ببرند. حال چنانچه طبقه دوم نیز در قید حیات نباشند، ارث به طبق سوم خواهد رسید. طبقه سوم می توانند شامل دایی، عمه، عمو، خاله و فرزندان آن ها شوند.
مطلب پیشنهادی : وکیل چک برگشتی
وصیت به محرومیت از ارث
بسیاری از افراد بارها و بارها مسئله محرومیت و محروم ماندن از ارث را شنیده اند، اما اطلاعات کاملی در خصوص آن ندارند. همچنین برخی باور های غلط در خصوص محروم شدن از ارث وجود دارد، که می تواند اشخاص را به اشتباه بیندازد. در برخی مواقع فرد متوفی در زمان حیات خود، وصیت می کند که یکی از فرزندانش از ارث او محروم شوند.
در واقع در این صورت متوفی درخواست داشته طبق وصیت نامه، به فرزند مورد نظر ارثی تعلق نگیرد. در برخی مواقع نیز ممکن است متوفی تمامی فرزندان را از ارث محروم نماید. به عنوان مثال گاهی دیده می شود که بعضی از افراد ارث خود را طبق وصیت نامه به مراکز خیریه می بخشند، و فرزندان را از دریافت آن محروم می نمایند.
محرومیت از ارث به موجب قانون
محروم نمودن فرزندان یا همسر از ارث، به طور قانونی هیچ صحتی ندارد. در واقع هیچ فردی نمی تواند فرزند خود را از تمام میراث به جا مانده محروم کند. اما در برخی موارد طبق قانون فرد می تواند در خصوص یک سوم اموال خود وصیت کند. در این صورت اگر متوفی فرزندی را ارث محروم کند، فرزند تنها از همان یک سوم اموال ارث نمی برد، و می تواند ارث خود از مابقی اموال متوفی را دریافت نماید. پس در حالت کلی محرومیت از ارث از نظر قانونی صحت نداشته، و عملا پذیرفته نمی شود.
موارد محرومیت از ارث در شرع و قانون
در بالا گفتیم که به موجب قانون، هیچکس نمی تواند ورثه خود را از ارث محروم کند. چرا که این مسئله در قانون پذیرفته نمی شود. اما مواردی وجود دارند که در آن ها، فرزندان به واسطه شرع و قانون از ارث محروم می شوند. در واقع در اینجا پدر یا مادر فرزند را از ارث محروم نمی کنند، بلکه محرومیت از سوی شرع و قانون اعمال خواهد شد. در ادامه مهمترین موارد محرومیت از ارث را، مورد بررسی قرار داده ایم:
- فرزند ولد زنا
گاهی طی یک رابطه نامشروع زن و مرد از یکدیگر صاحب فرزند می شوند. حال مطابق قانون فرزند ولد زنا که نتیجه رابطه نامشروع بوده، از پدر و مادر خود ارث نمی برد و کاملا محروم خواهد بود.
- مالیات
بخشی از ارث به عنوان مالیات پرداخت می شود. این بخش از ارث نیز، به ورثه تعلق نمی گیرد.
- قتل
دیگر موردی که موجب محرومیت افراد از ارث می شود، قتل است. به عنوان مثال گاهی ممکن است فرزند پدر خود را به قتل برساند، تا بتواند سریع تر ارث خود را دریافت کند. اما قتل از موانع قانونی دریافت ارث است. به همین در صورت قتل پدر یا مادر، محرومیت از ارث در خصوص فرزند قاتل اعمال می شود.
- کافر بودن فرزند
اگر فرزند کافر باشد و پدر یا مادر او مسلمان باشند، از آن ها ارث نمی برد. اما مطابق قانون فرزند مسلمان، می تواند از پدر و مادر کافر خود ارث ببرد.
- فوت فرد
اگر یکی از فرزندان پیش از پدر خود فوت نماید، هیچ ارثی نخواهد ببرد. چرا که ارث به شخص مرده تعلق نمی گیرد. در نتیجه به موجب قانون، فرزندان این شخص نیز، از ارث جد پدری خود محروم خواهند بود.
- لعن فرزندان و همسر
لعن فرزند و همسر نیز می تواند موجب محرومیت از ارث شود. اگر افراد فرزند یا همسر خود را لعن کنند، آن ها از دریافت ارث محروم خواهند شد. اما اگر فرد از لعن خود رجوع نماید، فرزندان و همسر می توانند از او ارث ببرند.
