شکایت از کارفرما زمانی مطرح می شود که کارفرما در انجام تعهدات قانونی خود نسبت به کارگر تعلل و سستی کند یا به دلایل و بهانه های مختلف این تعهدات را انجام ندهد. در این وضعیت کارگر می تواند برای گرفتن حق و حقوق قانونی خود به سامانه جامع اداره کار و مراکز قانونی مراجعه کرده و خواستار اعاده حق و حقوق قانونی خود شود. قانون جامع روابط میان کارگر و کارفرما در سال ۱۳۶۹ تصویب شده است و در این قانون تعریف کارگر، کارفرما، قرارداد و حقوق متقابل میان آنها مشخص شده است به شکلی که کارگران اگر از شرایط کار خود ناراضی باند و آن شرایط را بر خلاف قوانین کار بدانند می توانند با استناد به این قانون از کارفرما و وضعیت خود به اداره کار یا مراجع قضایی شکایت نمایند.
در چه مواردی می توان از کارفرما شکایت کرد؟
در مواردی می توان از کارفرما شکایت کرد که در قانون مشخص شده باشد و مصداق قانونی آن برای استناد قرار گرفتن موجود باشد.
به عبارت دیگر قانون برای آنکه بتواند روابط میان کارگر و کارفرما را تنظیم کرده و مناقشات میان آنها را کاهش دهد بسیاری از موارد و مشکلات فی مابین آن ها را پیش بینی کرده و راهکارهای برون رفت از آن شرایط را مشخص کرده است.
به شکلی که کارگران می توانند در مواجه با این گونه تخلفات برای دادخواهی به اداره کار یا مراجع قضایی مراجعه نمایند.
در ادامه به برخی از موارد مشخص شده در قانون که کارگر با استناد به آن می تواند از کار فرمای خود شکایت کند پرداخته می شود.
- پرداخت حقوق و مزایای کمتر از میزان تعیین شده در قانون کار
پرداخت حقوق و مزایای کمتر از میزان تعیین شده در قانون کار یکی از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود به مراجع قانونی شکایت کند.
معمولاً وزارت کار هر ساله میزان حقوق و مزایای کارگران را تعیین کرده و به کارفرمایان اعلام می کند. به این معنا که کارفرمایان موظف هستند بر اساس آن معیار و میزان، حقوق و مزایای کارگران خود را پرداخت نمایند.
بنابراین چنانچه میزان پرداختی آنها کمتر از مقدار تعیین شده باشد، کارگران می توانند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت کنند.
- عدم وجود قرارداد بین کارگر و کارفرما
عدم وجود قرارداد بین کارگر و کارفرما، یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت کند.
عدم قرارداد بستن کارفرما با کارگر یکی از مشکلاتی است که باعث متزلزل شدن شرایط کارگر و محروم شدن او از حقوق طبیعی به خصوص بیمه تامین اجتماعی می شود.
بنابراین کارگردانی که با مشکل قرارداد نبستن کارفرما مواجه می شوند می توانند با فراهم کردن مدارک و اسناد لازم برای دادخواهی به مراجع قضایی مراجعه نمایند.
- اخراج کارگر بعد از دوره کار آموزی بدون انجام تعهدات و پرداخت حقوق
اخراج کارگر بعد از دوره کار آموزی بدون انجام تعهدات و پرداخت حقوق یکی دیگر از مسائلی است که کارگر می تواند با استناد به آن برای شکایت به مراکز قانونی مراجعه کند.
اگر کارگری به دلیل نداشتن سابقه کار، موظف شود به صورت موقت برای کار آموزی نزد کار فرمایی مشغول به کار شود و کار فرمای مورد نظر پس از پایان دوره آزمایشی به صورت یک طرفه و بدون پرداخت حقوق، اقدام به قطع همکاری با کارگر مورد نظر نماید خلاف قانون کار عمل کرده است.
بنابراین در این وضعیت کارگر می تواند با در دست داشتن مدارک لازم برای شکایت به مراکز قانونی مراجعه کند.
- عدم پرداخت حقوق کارگر بعد از فوت کارفرما
عدم پرداخت حقوق کارگر پس از فوت کارفرما یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کارفرما شکایت کند.
به عبارت دیگر اگر کارفرما قبل از اتمام قرارداد و انجام تعهدات وعده داده شده فوت نماید. نه تنها ورثه کارفرما نمی توانند کارگر را اخراج نمایند بلکه باید حق و حقوق قانونی کارگر را پرداخت کرده و تعهدات خود را انجام دهند.
بنابراین در این گونه شرایط اگر ورثه کارفرما نسبت به پرداخت حقوق کارگر پس از فوت کارفرما و انجام تعهدات وعده داده شده عمل نکنند کارگر می تواند برای دادخواهی به مراجع قانونی مراجعه نماید.
- عدم پرداخت حق سنوات
عدم پرداخت حق سنوات یکی از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت نماید. حق سنوات حق قانونی است که بر اساس آن کارفرما در پایان کار کارگر یا آغاز بازنشستگی، باید به او پرداخت نماید.
حق سنوات حاصل ضرب، دستمزد آخرین ماه کارگر در تعداد سال هایی که برای کارفرما کار انجام داده است . به شکلی که اگر کارفرما از پرداخت این حق خودداری کند، کارگر می تواند با در دست داشتن مدارک لازم، برای دادخواهی به مراجع قانونی و قضایی مراجعه کند.
- نداشتن تعطیلات و مرخصی
نداشتن تعطیلات و مرخصی یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت کند.
بر اساس قانون کار، کارگر می بایست یک روز تعطیلی در هفته داشته باشد و اگر کارفرما از کارگر بخواهد که در این روز نیز کار کند باید ۴۰ درصد اضافه کاری در ازای هر ساعت برای کارگر در نظر بگیرد.
بنابراین اگر کارفرما از کارگر بخواهد که روز تعطیل کار کند و به او اضافه کاری ندهد کارگر می تواند از کارفرما شاکی شود.
مرخصی در ماه یکی دیگر از حق و حقوق قانونی مورد تایید وزارت کار است که در قانون به کارگر داده شده است.
به این معنا که کارگر می تواند یک ماه مرخصی استحقاقی در سال داشته باشد. بنابراین اگر کارگر و کارفرما در زمینه چگونگی تعطیلات و مرخصی با مشکل مواجه شوند کارگر می تواند برای دادخواهی به مراجع قانونی و قضایی مراجعه نماید.
- کار کردن بیش از حد معمول یا بیگاری
کار کردن بیش از حد معمول یا بیگاری یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت نماید.
زمان مورد تایید اداره کار برای کار مفید کارگر ۸ ساعت اداری است. بنابراین کارفرما نمی تواند کارگر را بیش از این میزان بدون رضایت به کار بگیرد.
بر اساس قانون کار، ساعت کار روزانه برای مشاغل سخت حداکثر ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته است و اگر کارفرما بیش از این میزان از کارگر انتظار کار داشته باشد یا او را به کار وادار کند، کارگر می تواند با در دست داشتن مدارک لازم برای ثبت شکایت به مراکز قانونی مراجعه کند.
- پرداخت نکردن حق ماموریت
پرداخت نکردن حق ماموریت یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت کند
بر اساس قانون کار، میزان حق ماموریت کارگر نباید از دستمزد ثابت یا روزانه او کمتر باشد. همچنین هزینه رفت و آمد به ماموریت نیز بر عهده کارفرما است.
بر اساس قانون، فاصله محل ماموریت باید حداقل ۵۰ کیلومتر از محل کار دورتر باشد یا اینکه کارگر حداقل یک شب در آنجا بماند.
بنابراین اگر کارگر طبق روال اداره کار به ماموریت برود و حق و حقوق قانونی او از سوی کارفرما پرداخت نشود کارگر می تواند از کارفرما شکایت کند.
- بیمه نکردن کارگر
بیمه نکردن کارگر یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کارفرما شکایت کند. بر اساس ماده ۱۴۸ قانون کار و بند الف ماده ۴ قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید کارگران خود را بیمه نماید حتی اگر کارگر مدت کوتاهی نزد کارفرما کار کند.
بنابراین اگر کارفرما از بیمه کردن کارگر خود، خودداری کند کارگر می تواند با در دست داشتن مدارک لازم از کارفرما شکایت کند.
- اخراج کارگر به دلیل عدم انجام وظیفه
اخراج کارگر به دلیل عدم انجام وظیفه یکی دیگر از مواردی است که کارفرما می تواند با استناد به آن از کارفرما شکایت کند. هرچند بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، کارفرما می تواند کارگر را به دلیل عدم انجام وظیفه بعد از تذکر شفاهی و کتبی اخراج نماید.
اما در این شرایط نیز باید حق و حقوق و مزایای کارگر را پرداخت کند. در این وضعیت اگر کارفرما به دلیل نارضایتی از کار کارگر یا عدم انجام وظیفه قصد اخراج او را داشته باشد و مطالبات کارگر را پرداخت نکند، کارگر می تواند با در دست داشتن مدارک لازم برای دادخواهی به مراجع قانونی مراجعه کند.
- پرداخت حقوق کمتر از قرارداد یا قوانین کار
پرداخت حقوق کمتر از قرارداد یا قوانین کار یکی دیگر از مواردی است که کارگر می تواند با استناد به آن از کارفرما شکایت کند.
بنابراین اگر کارفرما حقوقی کمتر از میزان تعیین شده در قرارداد یا قوانین کار به کارگر بدهد. کارگر می تواند در صورت نارضایتی برای شکایت به مراکز قانونی مراجعه کند.
لازم به ذکر است که حتی کارفرما نمی تواند به بهانه های مختلف مثل پرداخت مالیات، حق بیمه، قسط وام، تسهیلات و غیره حقوق و مزایای کارگر را کاهش دهد.
مهلت شکایت از کارفرما
مهلت شکایت از کارفرما در قانون مشخص شده است، به شکلی که کارگر برای آنکه بتواند از حق و حقوق قانونی خود منتفع شود باید در مهلت زمانی مشخص شده برای شکایت از کارفرما اقدام کند.
چون در پاره ای از موارد اگر مهلت تعیین شده بگذرد ممکن است شرایط برای گرفتن حق و حقوق کارگر سخت و پیچیده شود.
بر اساس قوانین جاری، کارگر هر زمان که بخواهد می تواند نسبت به ثبت شکایت خود از کارفرما اقدام کند حتی اگر چندین سال از دلیل شکایت گذشته باشد.
اما در پاره ای از موارد مثل اخراج کارگر، اگر کارگر بخواهد در این وضعیت از بیمه بیکاری استفاده کند باید حداکثر یک ماه بعد از زمان اخراج به اداره کار مراجعه کند چون دیر اقدام کردن برای این کار ممکن است کارگر را برای گرفتن بیمه بیکاری با مشکل مواجه نماید.
نحوه شکایت از کارفرما در سایت اداره کار
نحوه شکایت از کارفرما در سایت اداره کار به این شکل است که فرد شاکی ابتدا باید به سایت اداره کار مراجعه کرده و اقدام به ثبت نام نماید.
سپس مدارک و مستندات مربوط به موضوع را در آن بار گذاری نماید. تشریح کامل ماجرا و دلایل شکایت در فرم مربوطه از دیگر مراحل شکایت از کارفرما در سایت اداره کار است، در ادامه شکایت تنظیم شده به کمیسیون رسیدگی ارسال شده و فرد شاکی می تواند روند رسیدگی به آن را پیگیری نماید.
پس از ارسال شکایت نوبت به حضور فرد شاکی در جلسات رسیدگی و ارائه دفاعیات می رسد. در نهایت پس از ارائه دفاعیات، رای نهایی کمیسیون صادر شده و اقدام بر اساس آن در دستور کار قرار می گیرد.
بنابراین اگر کارگر در محل کار خود با مشکلاتی از قبیل اخراج نابجا، عدم دریافت حقوق و غیره مواجه شود می تواند از طریق سایت اداره کار برای شکایت از کار فرمای خود اقدام نماید.
مدارک لازم برای ثبت شکایت از کارفرما
برای ثبت شکایت از کارفرما در اداره کار یا مراجع قضایی، مدارک و مستند اتی مثل اوراق هویتی یا مدارک و شواهدی برای اثبات فعالیت و کار کردن کارگر برای کارفرما نیاز است که ارتباط کاری بین آن ها را اثبات نماید.
همچنین مدارک و مستنداتی برای اثبات تخلف و مغایرت آن با قوانین کار باید به اداره کار یا مراجع قضایی ارائه گردد تا کمیسیون های رسیدگی کننده بتوانند با استناد به این مدارک تخلف انجام شده را بررسی کرده و نسبت به صدور رای اقدام کنند.
از جمله مدارک لازم برای ثبت شکایت از کارفرما می توان به مواردی مانند قرارداد کار بین طرفین یا شاهد، فیش های حقوقی یا لیست واریزی حقوق ، مدارک شناسایی و هویتی، مدارک و اسناد مرتبط با تخلف، مدارک مربوط به اخراج و سایر مدارک اشاره کرد.
شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه
شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه نیز ممکن است و کارگر می تواند برای احقاق حقوق خود اقدام نماید. به عبارت دیگر کارگر در صورتی که بیمه و قرارداد نداشته باشد می تواند با در دست داشتن مدارک هویتی یا شناسایی و مدارکی که اثبات کننده ادعای او در کار کردن برای کارفرما باشد و استشهاد کتبی به اداره کار محل فعالیت خود مراجعه کرده و پس از ثبت شکایت در جلسات رسیدگی حضور پیدا کند تا با ارائه مدارک مناسب از ادعای مطرح شده دفاع نماید.
به صورت غیر حضوری و با استفاده از فضای مجازی نیز می توان برای شکایت از کارفرما بدون قرارداد و بیمه اقدام نمود.
به این معنا که فرد ابتدا باید برای اثبات هویت خود به دفاتر خدمات الکترونیک مراجعه کند سپس در ادامه پس از اثبات هویت با مراجعه به سایت اداره کار بر اساس روالی که در سایت تعیین شده است برای شکایت از کار فرمای خود اقدام نماید تا پس از طی شدن روال اداری به شکایت او رسیدگی شود.
شکایت از کارفرما در دادگستری
شکایت از کارفرما در دادگستری زمانی ممکن می شود که کارگر بر اساس روال مشخص شده در قانون برای احقاق حق خود عمل کرده و در صورت به نتیجه نرسیدن در آخرین مرحله برای دادخواهی به دادگستری مراجعه نماید.
بر اساس روال جاری مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت از کارفرما با قرارداد یا بدون قرارداد در مرحله اول شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی کارگران است. بر اساس ماده ۱۵۷ قانون کار، در صورتی که کارگر به دلایل مختلف از کار فرمای خود شاکی باشد باید برای رسیدگی به شکایت خود ابتدا به این شورا مراجعه کند و اگر دعوای آنها به صورت صلح و سازش در این مرجع خاتمه پیدا نکرد برای رسیدگی به شکایت خود در مرحله بعد به هیئت تشخیص مراجعه نماید.
به عبارت ساده اگر اختلاف میان کارگر و کارفرما در شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی با صلح و سازش خاتمه پیدا نکند پرونده به هیئت تشخیص ارسال می شود تا هیئتی متشکل از یک نفر نماینده مدیران، یک نفر نماینده کارگران و یک نفر نماینده وزارت کار در مورد پرونده مورد نظر تصمیم پیری نمایند.
اگر در هیئت تشخیص دعوای بین کارگر و کارفرما به نتیجه نرسد پرونده به هیئت حل اختلاف ارسال می شود. این هیئت متشکل از سه نفر به عنوان نماینده کارگران، سه نفر نماینده هیئت دولت و سه نفر نماینده کارفرما است، اگر قبل از زمان تعیین شده برای لازم الاجرا شدن حکم این هیئت که ۱۵ روز است یکی از طرفین به رای صادر شده اعتراض داشته باشد باید اعتراض خود را ثبت نماید تا پرونده برای رسیدگی به دادگاه حقوقی یا دادگستری ارجاع شود.
در ادامه پس از بررسی پرونده به وسیله قاضی مربوطه، وقت جلسات رسیدگی تعیین و پس از حضور طرفین در جلسات و شنیدن سخنان آن ها، حکم دادگاه حقوقی صادر می شود. حکم دادگاه حقوقی معمولاً قطعی است و طرفین ملزم به اجرای آن می باشند.
◁◁ مطلب پیشنهادی: استرداد سفته از کارفرما
عواقب شکایت از کارفرما
عواقب شکایت از کارفرما از جنبه های مثبت یا منفی قابل بررسی است و کارگر باید خود را برای این عواقب آماده کند.
به عبارت ساده شکایت از کارفرما می تواند عواقب مثبت یا منفی زیادی را به همراه داشته باشد که کارگر باید قبل از انجام شکایت این عواقب را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای مناسب برای مواجه شدن با آنها را در نظر بگیرد.
همانطور که گفته شد شکایت از کارفرما می تواند عواقب مثبت یا منفی اجتناب ناپذیری برای کارگر به همراه داشته باشد.
از جمله عواقب منفی شکایت از کارفرما برای کارگر می توان به مواردی مانند ایجاد تنش در محیط کار، اخراج، افشای اطلاعات شخصی، شکست در شکایت، از بین رفتن اعتبار و شهرت، درگیر شدن در پروسه شکایت و پرداخت هزینه زیاد، مشکل در پیدا کردن کار جدید، بد رفتاری کارفرما و احتمال گرفتن انتقام، ایجاد مشکلات روحی در طرفین مثل استرس و اضطراب و غیر اشاره کرد.
اما از عواقب مثبت شکایت از کارفرما می توان به مواردی مثل دریافت حق و حقوق قانونی، جریمه کارفرما و جلوگیری از تخلفات دیگر، جبران خسارت های وارده و غیر اشاره کرد.
هزینه شکایت از کارفرما
هزینه شکایت از کارفرما زیاد نیست و محدود به هزینه ثبت نام اینترنتی برای این کار و طرح شکایت در سایت جامع اداره کار می شود.
به عبارت دیگر وقتی کارگر به دلایل مختلف بخواهد از کارفرما شکایت کند ابتدا باید برای ثبت نام اولیه و احراز هویت به دفاتر الکترونیکی مشخص شده مراجعه نمایید.
سپس در ادامه با در اختیار داشتن کد ثبت مشخصات اولیه به صورت شخصی یا از طریق دفاتر خدمات اینترنتی اقدام به ثبت نام در سایت جامع اداره کار کند. در نهایت پس از طی شدن روال کار شکایت خود را برای رسیدگی ثبت نماید.
بنابراین هزینه شکایت از کارفرما در مراحل مقدماتی به هزینه های لازم برای ثبت شکایت در سایت اداره کار محدود می شود.
نمونه شکایت از کارفرما
آشنایی با نمونه شکایت از کارفرما برای کسانی که درگیر این گونه پرونده ها هستند مفید بوده و به آنها برای تنظیم این گونه شکایت کمک می کند.
در ادامه نمونه شکایت از کارفرما برای آشنایی مخاطبان آورده می شود.
به : اداره کار و امور اجتماعی
از: (نام شاکی) ……..
موضوع: شکایت از کارفرما
با سلام
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب (نام شاکی) ……. به شماره پرونده ……. از کار فرمای خود شرکت ……… یا (نام صاحب شرکت) ……… به شماره ثبت شاکی می باشم.
شرح شکایت اینجانب به شرح زیر است
کار فرمای اینجانب به تعهدات خود در قرارداد کار عمل نکرده و حقوق و مزایای اینجانب را به طور کامل پرداخت نمی کند. کار فرمای اینجانب شرایط کار مناسبی را کار من فراهم نمی کند که این امر باعث آسیب جسمی و روحی اینجانب شده است. همچنین کار فرمای اینجانب از من خواسته است که کارهای فراتر از وظایف شغلی خود انجام دهم که این امر باعث فشار کاری زیاد بر من می شود. اینجانب در تاریخ …….. شکایت خود را به صورت شفاهی به کار فرمای مربوطه اعلام کردم اما ایشان نسبت به رفع شکایت هیچ اقدامی نکرده است. لذا تقاضای رسیدگی به شکایت خود را از اداره کار و امور اجتماعی دارم. ضمناً مدارک زیر را به عنوان مستندات شکایت خود ضمیمه می نمایم.
مدارک ضمیمه
قرارداد کار
فیش حقوقی
گواهی پزشک
برای شکایت از کارفرما کجا برم؟
برای شکایت از کارفرما باید به اداره کار تعاون و رفاه اجتماعیه محل فعالیت و زندگی مراجعه شود. به عبارت دیگر تمام کارگرانی که به دلایل مختلف قصد شکایت از کار فرمای خود را دارند باید برای طرح شکایت به اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی شهر محل فعالیت و سکونت خود مراجعه کنند.
البته باید توجه داشت که انجام شکایت به دو روش حضوری و غیر حضوری انجام می شود. در روش حضوری باید فرد شاکی به اداره کار محل فعالیت و سکونت خود مراجعه کند.
اما اگر فرد شاکی بخواهد از طریق فضای مجازی و سایت جامع اداره کار روند شکایت خود را پیگیری کند در هر جای ایران که باشد می تواند از طریق فضای مجازی به سایت جامع اداره کار مراجعه کرده و نسبت به ثبت شکایت خود اقدام کند.
سخن پایانی
شکایت از کارفرما برای کارگر زمانی مطرح می شود که حق و حقوق قانونی کارگر در خطر قرار بگیرد و کارفرما بر خلاف قوانین اداره کار عمل نماید.
در این وضعیت فرد شاکی می تواند با در دست داشتن مدارک لازم برای طرح شکایت به دو روش حضوری و غیر حضوری اقدام کند.
در روش حضوری فرد شاکی باید به اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی محل کار و سکونت خود مراجعه کرده و با در دست داشتن مدارک لازم اقدام به ثبت شکایت نماید.
اما در روش غیر حضوری فرد شاکی باید به فضای مجازی مراجعه کرده و از طریق سایت جامع اداره کار اقدام به شکایت نماید.
از جمله مواردی که کارگر می تواند با استناد به آن از کار فرمای خود شکایت کند می توان به مواردی مانند عدم قرارداد بستن کارفرما با کارگر، پرداخت حقوق و مزایا کمتر از قانون کار، اخراج کارگر بعد از دوره کار آموزی بدون پرداخت حقوق، عدم پرداخت حقوق کارگر بعد از فوت کارفرما، گرفتن سفته از کارگر به عنوان ضمانت و عدم ارائه آن به کارگر پس از اتمام تعهد و غیر اشاره کرد.
