مدت زمان صدور اجرائیه چک با توجه به نوع چک، اقدامات دارنده چک، واحد ثبتی یا قضای رسیدگی کننده ممکن است متفاوت باشد. به طور کلی اگر اجرائیه، بر اساس ماده ۲ قانون صدور چک از سوی اداره ثبت صادر شده باشد به طور معمول حدود ۷ تا ۱۰ روز کاری پس از ثبت درخواست و بررسی مدارک صدور اجرائیه چک زمان می برد. اگر شرایط برای صدور اجرائیه چک از سوی اداره ثبت فراهم نباشد و فرایند صدور اجرائیه چک از طریق دادگاه دنبال شود مراحل این کار از قبیله پذیرش دادخواست تشکیل پرونده حدود ۲ تا ۳ هفته و بررسی و صدور اجرائیه پس از قطعی شدن رای بین ۱ تا ۳ ماه طول می کشد که این زمان با توجه به شلوغی شعبه و اعتراضات طرفین ممکن است کم و زیاد شود. پس از صدور اجرائیه، اجرائیه از طریق سامانه ثنا یا اداره ثبت به صادر کننده چک ابلاغ می شود. براساس قانون خوانده یا بدهکار از زمان ابلاغ اجرائیه ۱۰ روز فرصت دارد تا مبلغ چک را بپردازد. اگر در مدت ۱۰ روزه صادر کننده چک اقدامی انجام ندهد. درخواست کننده اجرائیه می تواند برای وصول چک، اقداماتی مثل توقیف حساب بانکی، توقیف حقوق و مزایا صادر کننده چک و در نهایت درخواست جلب او را پیگیری کند.
برای رسیدگی به چک برگشتی و صدور اجرائیه چک چه دادگاهی صلاحیت دارد؟
مرجع صالح قانونی برای رسیدگی به چک برگشتی و صدور اجرائیه چک، دادگاه محل صدور چک، بانک محال علیه یعنی بانکی که اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت چک نموده یا دادگاه محل اقامت خوانده است.
بنابراین وقتی دارنده چک، آن را برای وصول به بانک می برد و حساب صادر کننده چک خالی است به شکلی که بانک نمی تواند مبلغ چک را پرداخت کند. دارنده چک می تواند از بانک مورد نظر درخواست صدور گواهینامه عدم پرداخت کند.
سپس دارنده چک یا بستانکار با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند.
پس از تنظیم و ثبت دادخواست صدور اجرائیه چک، توسط دارنده چک در دفتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده برای رسیدگی به دادگاه محل صدور چک یا دادگاه محل اقامت خوانده ارسال می گردد.
◁◁ مطلب پیشنهادی: آیا چک برگشتی زندان دارد؟
مرجع قانونی صدور اجرائیه چک برگشتی
همانطور که در ماده ۲ قانون چک آمده است چک یک سند لازم الاجراست. به این معنا که پس از عدم وصول چک، دارنده آن می تواند از بانک گواهی عدم پرداخت دریافت کرده، سپس برای تنظیم و ثبت دادخواست صدور اجرائیه چک به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند.
در این وضعیت، اگر مدارک کامل باشد نیاز به بررسی و تشکیل جلسه دادرسی نیست و پرونده به واحد اجرای احکام شعبه رسیدگی کننده ارسال می شود.
همین ویژگی باعث می شود که دارنده چک بتواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت برای مطالبه چک و صدور اجرائیه به دفاتر خدمات اسناد رسمی نیز مراجعه کند.
بنابراین دارنده چک برگشتی پس از گرفتن گواهی عدم پرداخت برای صدور اجرائیه می تواند از دو طریق اقدام کند که در ادامه به صورت مختصر به آنها اشاره می شود.
- صدور اجرائیه از طریق دادگاه
صدور اجرائیه از طریق دادگاه برای چک برگشتی به این صورت است که دارنده چک برگشتی پس از عدم وصول چک، از بانک عامل گواهی عدم وصول، دارای کد رهگیری گرفته و با در دست داشتن مدارک هویتی برای تنظیم و ثبت درخواست صدور اجرائیه چک به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند.
پس از ارائه مدارک، دادخواست صدور اجرائیه چک در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و ثبت میشود. سپس پرونده برای رسیدگی به دادگاه محل صدور چک یا محل اقامت خوانده ارسال می گردد.
در ادامه شعبه رسیدگی کنند، در صورت کامل بودن مدارک بدون بررسی و برگزاری جلسات دادرسی، اقدام به صدور اجرائیه می کند.
پس از ابلاغ اجرائیه، صادر کننده چک، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت وجه آن اقدام کند. در صورت عدم پرداخت مبلغ چک در مدت تعیین شده، فرایند استعلام و توقیف اموال صادر کننده چک آغاز می شود.
در این مرحله، خواهان یا دارنده چک، می بایست مراحل استعلام اموال صادر کننده چک را از نهادهای مختلف مثل پلیس راهور، بانک ها، سازمان بورس، اداره ثبت و غیره انجام دهد تا در صورت پیدا شدن اموال به نام صادر کننده چک، اموال توقیف شده و فرایند ارزش گذاری و به مزایده گذاشتن آن ها برای وصول چک انجام شود.
- صدور اجرائیه چک از طریق ثبت اسناد
صدور اجرائیه چک برگشتی از طریق اداره ثبت اسناد به این شکل است که دارنده چک برگشتی، پس از گرفتن گواهی عدم پرداخت با در دست داشتن اسناد و مدارک هویتی به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام به تکمیل فرم صدور اجرائیه چک می کند.
سپس دفترخانه اداره ثبت اسناد، چک مورد نظر را ممهور (به مهر پذیرش اجرا شد) می کند و آن را به دارنده چک یا بستانکار بر می گرداند.
بر اساس ماده ۱۸۳ آیین نامه اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی، اصلاح شده در سال ۱۳۹۸ هجری خورشیدی، درخواست صدور اجرائیه چک باید به دفتر اسناد رسمی نزدیک به بانک طرف حساب چک یا محل اقامت متعهد ارائه شود و درخواست صدور اجرائیه چک از این محل ها انجام شود.
صدور اجرائیه برای چک برگشتی چقدر زمان می برد؟
زمان صدور اجرائیه برای چک برگشتی با توجه به آنکه این فرایند از طریق دفتر اسناد رسمی یا دادگاه انجام شود متفاوت است.
اگر فرایند صدور اجرائیه برای چک برگشتی از طریق دادگاه انجام شود و چک مورد نظر شرایط صدور اجرائیه را داشته باشد.
پس از ثبت دادخواست صدور اجرائیه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پذیرش دادخواست تنظیم شده و تشکیل پرونده بین دو تا سه هفته طول می کشد و بررسی و صدور اجرائیه پس از صدور رای قطعی، بین ۱ تا ۳ ماه طول بکشد که این زمان با توجه به شلوغی شعبه و اعتراضات طرفین دعوا، ممکن است کم و زیاد شود.
به طور معمول زمان مورد نیاز برای صدور اجرائیه توسط دادگاه، بین ۳ تا ۷ روز کاری زمان می برد. پس از ابلاغ حکم به صادر کننده چک، فرد بدهکار باید در یک فاصله زمانی ۱۰ روزه نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام کند.
به طور کلی، در صورت فراهم بودن شرایط، صدور اجرائیه برای چک برگشتی به وسیله دادگاه، حدود دو هفته زمان می برد. اگر فرایند صدور اجرائیه چک برگشتی از طریق اسناد رسمی انجام شود.
این زمان کوتاه تر است چون پس ارائه مدارک و تکمیل فرم صدور اجرائیه، در صورت کامل بودن مدارک، چک ممهور به مهر (پذیرش تکمیل شد) گردیده و برای ابلاغ به صادر کننده چک آماده می شود.
آیا با صدور اجرائیه چک، فرایند وصول چک خاتمه پیدا می کند؟
با صدور اجرائیه چک، تنها در صورتی، فرایند وصول چک برگشتی خاتمه پیدا می کند که وجه و مبلغ آن به وسیله بدهکار در مدت زمان قانونی تعیین شده پرداخت گردد.
در صورتی که صادر کننده چک یا بدهکار، پس از طی شدن مهلت۱۰ روز قانونی پس از ابلاغ اجرائیه، اقدام به پرداخت مبلغ آن نکند.
دارنده چک یا بستانکار باید برای اجرای حکم از طریق توقیف اموال اقدام کند. به این معنا که فرد خواهان باید برای شناسایی اموال خوانده اقدام کرده و در صورت شناسایی اموال، آنها را برای توقیف به دادگاه رسیدگی کننده معرفی کند.
بنابراین صدور اجرائیه برای وصول چک برگشتی، پایان کار وصول چک نیست و در صورتی که صادر کننده چک در مهلت قانونی ۱۰ روزه پس از ابلاغ اجرائیه اقدام به پرداخت مبلغ آن نکند دارنده چک باید وارد مرحله بعدی برای اجرای حکم، یعنی استعلام و شناسایی اموال او برای توقیف شود.
شرایط درخواست اجرائیه چک برگشتی
در صورتی درخواست اجرائیه چک برگشتی از سوی مراجع قانونی پذیرفته می شود که چک برگشتی مورد نظر، شرایط لازم برای انجام این کار را داشته باشد.
شرایط درخواست اجرائیه چک برگشتی در ماده ۲۳، قانون صدور چک، اصلاحیه سال ۱۳۹۷ هجری خورشیدی آمده است.
بر اساس این ماده قانونی در صورتی می توان برای چک برگشتی، درخواست اجرائیه نمود که چک به صورت مشروط و بابت تضمین صادر نشده باشد، گواهینامه عدم پرداخت چک، به دلیل عدم پرداخت( بر اساس ماده ۱۴ قانون صدور چک) صادر نشده باشد، چک صادر شده از نوع صیادی باشد چون برای چک های قدیمی اجرائیه صادر نمی شود و فرایند دادرسی آنها باید از طریق مطالبه وجه چک انجام شود.
همچنین گواهی عدم پرداخت دریافت شده از بانک باید دارای کد رهگیری استاندارد و قانونی باشد.
تفاوت صدور اجرائیه چک از طریق دادگاه با اجرای ثبت
هرچند هدف از صدور اجرائیه چک برگشتی ، تسریع در فرایند وصول آن از صادره کننده چک است. اما هر یک از روش های قانونی اینکار مزایا و معایب خاص خود را دارد. اولین تفاوت صدور اجرائیه چک برگشتی از طریق ثبت اسناد و دادگاه در آن است که انجام روند و فرایند، اینکار از طریق ثبت اسناد از دادگاه سریع تر است.
لازم به ذکر است که هزینه صدور اجرائیه چک در دو حالت اقدام از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اسناد، نیم عشر یعنی ۵ درصد مبلغ خواسته است که در هنگام وصول مبلغ از آن کسر می شود.
با این تفاوت که اگر اقدام از طریق اجرای ثبت اسناد انجام شود و فرد دارنده چک یا خواهان نتواند در فاصله زمانی یک سال، مالی را از صادر کننده چک یا خوانده معرفی کند باید مبلغ ۵ درصد را بپردازد.
در اقدام از طریق ثبت اسناد فقط اموال دارای سند رسمی قابل توقیف هستند اما در اقدام از طریق دادگاه برای صدور اجرائیه، امکان توقیف همه اموال حتی وسایل خانه و اموال قولنامه ای نیز فراهم است.
تفاوت دیگر اقدام از طریق دادگاه برای صدور اجرائیه چک برگشتی با اقدام از طریق ثبت اسناد در آن است که در اقدام از طریق ثبت اسناد لاشه چک نزد اجرای ثبت باقی می ماند که این امر امکان طرح دعوای جدید را منتفی می کند.
سخن پایانی
مدت زمان صدور اجرائیه چک با توجه به نوع اقدام و مرجع رسیدگی کننده ممکن است متفاوت باشد. به این معنا که اگر درخواست صدور اجرائیه چک از طریق ثبت اسناد انجام شود.
در صورت کامل بودن مدارک فقط کافی است فرد خواهان یا دارنده چک، فرم درخواست برای انجام این کار را تکمیل و ارائه دهد تا اجرائیه چک برگشتی صادر شود.
اما انجام این فرایند از طریق دادگاه ممکن است طولانی تر باشد چون ابتدا فرد دارنده چک برگشتی، باید با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت و مدارک دیگر به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و پس از تنظیم دادخواست صدور اجرائیه چک و ثبت آن، پرونده تنظیم و به دادگاه واقع در محل بانک صادر کننده چک یا محل اقامت خوانده ارسال شود و پس از طی شدن روال اداری، اجرائیه آن برای خواهان صادر شود که این پروسه ممکن است بین ۱ تا ۳ ماه با توجه به شرایط زمان بر باشد.
بعد از صدور اجرائیه چک در صورتی که پس از مهلت ۱۰ روزه قانونی، فرد خوانده اقدام به پرداخت مبلغ چک نکند. فرد خواهان یا دارنده چک، باید برای شناسایی و توقیف اموال صادر کننده چک اقدام کند.
