داوری چیست؟
در گذشته هرگاه اختلافی میان افراد به وجود می آمد، برای حل آن در اولین قدم به ریش سفیدان رجوع می نمودند. چرا که بزرگتر ها اختلافات میان افراد را به صورت بی طرف حل می نمودند، و معمولا نیاز به رجوع به دادگاه نبود. حال مسئله داوری نیز از همان دوران حل اختلاف توسط ریش سفیدان نشعت می گیرد. همانطور که می دانید امروزه با افزایش جرائم و اختلافات روبرو هستیم. همین مسئله سبب افزایش تعداد پرونده های قضایی در دادگاه ها گردیده، و در نتیجه روند رسیدگی به آن ها به علت تعداد زیادی که دارند بسیار زمان بر است. به همین دلیل دادگاه ها گاها تصمیم می گیرند، برخی امور رسیدگی به پرونده ها را برون سپاری کنند. در واقع در این صورت دادگاه برخی پرونده ها را به داوری می سپارد، تا سریع تر به آن ها رسیدگی شود. داوران اشخاص معتمد و شناخته شده ای هستند، که دو طرف دعوا کاملا به آن ها اطمینان دارند. این افراد بنا بر صلاحدید دادگاه، میان افراد داوری نموده و سعی می کنند اختلاف پیش آمده را حل کنند. در نتیجه به این عمل داوری گفته می شود. داوری دارای دو رای مختلف می باشد، که رای داوری غیابی یکی از مهم ترین آن ها است. داوری می تواند اجباری باشد. یعنی دادگاه مستقیما از افراد بخواهد که برای حل اختلافات خود به دادگاه مراجعه نمایند.
همچنین داوری می تواند اختیاری نیز باشد. یعنی طرفین این امکان را دارند که با میل و رغبت خود، به جای رجوع به دادگاه، برای حل اختلاف از روش داوری استفاده نمایند. حال انتخاب داوران نیز دو حالت دارد. گاهی داوران از طرف دادگاه انتخاب و مکلف به داوری می شوند. اما افراد می توانند به صورت اختیاری نیز، داوران خود را انتخاب نمایند.
هم رای داوری غیابی و هم کلیه آرای دیگری که توسط داوران صادر گردد، قابلیت اجرا داشته و کاملا قانونی خواهند بود. لازم به ذکر است که رسیدگی به پرونده در هیئت داوری، نیاز به تشریفات دادگاه و دادسرا ندارد.
به عنوان مثال نیاز به ارائه لوایح، دادخواست و….نخواهد بود. در نتیجه روند رسیدگی به پرونده های مختلف در این روش، بسیار آسان تر خواهد بود. به همین دلیل بسیاری از افراد قبل از مراجعه به دادگاه، از داوران برای حل اختلاف کمک می گیرند.
مطلب پیشنهادی : وکیل ملکی
آیا رای داوری غیابی وجود دارد؟
در قانون کشور ما به اندازه کافی به موضوع آرای غیابی داوری پرداخته نشده است. به همین دلیل بسیاری از افراد تصور می کنند اصلا چنین آرایی وجود ندارند. اما در این خصوص می بايست بگوییم، رای غیابی نیز وجود داشته، و داوران قادر به صدور آن خواهند بود. به طور کلی آرای هیئت داوری به دو گروه حضوری و غیابی دسته بندی می شوند.
رای حضوری در حالتی صادر می شود، که دو طرف دعوا در جلسات دادسرای حضور داشته باشند. در این صورت پس از قضاوت داوران رای صادر خواهد شد. اما رای داوری غیابی کاملا متفاوت است. برای صدور این رای ابتدا داوران مدت زمان های مشخصی را برای تشکیل جلسات دادرسی تعیین می نمایند.
سپس تاریخ و زمان جلسات رسیدگی را از طریق ارسال ابلاغیه، به اطلاع هر دو طرف دعوا می رسانند. در نتیجه هر دو طرف باید در جلسه حضور یابند. حال گاهی یکی از طرفین علارغم اینکه از تاریخ جلسه اطلاع داشته، به دلایل مختلف در جلسه حضور پیدا نمی کند. در این صورت تنها یک طرف دعوا در جلسات حضور خواهد داشت.
اما عدم حضور دیگری مانع از صدور رای نمی شود. بلکه داوران در این صورت نیز رای خود را صادر خواهند نمود. اگر رای در چنین شرایطی صادر شود، به آن رای داوری غیابی گفته می شود. در صورتی که رای به صورت غیابی صادر شود، به راحتی قابلیت اجرا خواهد داشت.
در واقع معمولا امکان تجدید نظر از این رای نیز وجود ندارد. اما گاها ممکن است تحت شرایطی، قانونگذار امکان درخواست واخواهی و تجدید نظر را برای طرف غایب در نظر بگیرد. به عنوان مثال طرف غایب احتمال دارد به علت دلایل موجه مثل بیماری، تصادف، سیل و زلزله و ….امکان حضور در جلسه را پیدا نکند.
در نتیجه طبیعتا نتوانسته در جلسات دادرسی توضیحات ارائه نموده و از حقوق خود دفاع نماید. در چنین موردی ممکن است امکان تجدید نظر از رای داوری غیابی وجود داشته باشد.
ابطال رای داوری غیابی
گاهی طرف غایب کاملا به رای صادر شده از طرف دادگاه معترض است. اما امکان تجدید نظر خواهی وجود ندارد. در این شرایط تنها راه جلوگیری از اجرای رای غیابی، ابطال آن می باشد. ابطال این نوع رای روند بسیار پیچیده و زمان بری خواهد داشت. به همین دلیل بهتر است در همان ابتدا از یک وکیل کاردان کمک بگیرید.
رای غیابی داوران تنها توسط دادگاه قابل ابطال می باشد. به همین دلیل فردی که خواهان باطل گردیدن این نوع رای می باشد، می بايست دادخواست ابطال آن را نهایتا ظرف بیست روز به دادگاه ارائه نماید. روش های زیادی برای ابطال رای داوری غیابی وجود دارد، که در ادامه سه مورد را ذکر نموده ایم:
- عدم بی طرف بودن داوران
یکی از شرایطی که به افراد این امکان را می دهد، که جهت باطل نمودن رای غیابی اقدام نمایند، عدم بی طرف بودن داوران است. در واقع داوران می بايست کاملا بی طرف قضاوت نمایند. در غیر این صورت دادگاه رای غیابی را باطل خواهد کرد.
- عدم اهلیت داوران
داوران می بايست عاقل، بالغ، دارای سن قانونی و توانایی اجرای حق باشند. در غیر این صورت رای داوری غیابی باطل خواهد گردید.
- عدم اطلاع فرد از تشکیل جلسه داوری
گفتیم که داوران موظفند تاریخ تشکیل جلسات دادرسی را به اطلاع هر دو طرف دعوا برسانند. اگر ابلاغیه حضور در جلسات برای فرد معترض صادر نگردیده باشد، چون او اطلاعی از این مسئله نداشته رای باطل خواهد شد. البته فرد باید حتما در دادگاه با ارائه شواهد و مدارک، بی اطلاعی خود از تشکیل جلسات را اثبات نماید.
مهمترین مزایای رجوع طرفین دعوا به داوری
گفتیم که رجوع به داوری می تواند در حل اختلافات طرفین دعوا بسیار موثر باشد. حال در طی جلسات دادرسی، چه رای داوری غیابی صادر شود و چه رای حضوری، این روش می تواند مزایای فراوانی را برای هر دو طرف به همراه داشته باشد. در ادامه به مهمترین مزایای رجوع طرفین دعوا به داوری، اشاره نموده ایم:
- پرداخت هزینه های کمتر
هزینه دادرسی در هیئت داوری بسیار کمتر از دادرسی در دادگاه ها خواهد بود. گاها نیز ممکن است هیچ هزینه ای از طرفین دریافت نشود. به همین دلیل اولین مزیت رجوع به داوری کم هزینه تر بودن این روش می باشد.
- رسیدگی سریع تر
رای داوری غیابی یا حضوری در این روش، بسیار سریع تر و در مدت زمان کوتاه تری صادر می گردد. چرا که داوران همانند دادگاه در خصوص پرونده های زیادی فعالیت نمی کنند. در نتیجه رسیدگی را سریع تر انجام خواهند داد.
- مراحل آسان تر
برای رسیدگی به دعاوی در دادگاه ها، نیاز است که مراحل زیادی طی شوند، که گاها نیز پیچیدگی زیادی دارند. اما با رجوع به داوری نیاز به گذراندن مراحل پیچیده ای نبوده، و معمولا افراد بدون دردسر و دشواری می توانند حقوق خود را مطالبه کنند.
