شرایط شهادت شهود

شهادت یکی از ارکان مهم اثبات دعوی در نظام قضایی محسوب می‌شود. شهادت به معنای اظهارات شخص ثالثی است که نسبت به وقوع یا عدم وقوع امری آگاه است و این آگاهی خود را نزد مقام قضایی بیان می‌کند. برای اینکه شهادت یک فرد مورد پذیرش قرار گیرد، باید شرایط خاصی را دارا باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی شرایط شهادت شهود اعم از شرایط عمومی، اختصاصی و شرایط ادای شهادت بپردازیم.

شهادت شهود در دادگاه حقوقی و کیفری

یکی از رایج ترین روش های اثبات دعوا در مراجع قضایی، شهادت شهود می باشد. شهادت به معنای گواهی دادن در دادگاه به نفع کسی، و به زیان دیگری می باشد. در واقع افرادی که شاهد وقوع اتفاقی بوده اند، می توانند در خصوص آن‌ در دادگاه شهادت دهند. در این صورت شهادت شاهدین به قاضی کمک می کند، حقانیت هر یک از طرفین دعوا را تشخیص دهد‌.

در حالت کلی شهادت می تواند به دو شکل کتبی یا اقرار باشد. اگر شاهد بخواهد به صورت اقرار شهادت دهد، می بايست مسئله ای که شاهد آن بوده است را، در دادگاه به زبان بیاورد. شاهد یک شخص ثالث می باشد. یعنی از دعوا هیچ نفعی نمی برد، و لزوما برای اثبات حقانیت یکی از طرفین دعوا، اقدام به شهادت می نماید.

شهادت شهود می تواند تاثیر زیادی در تصمیم گیری و صدور رای، از طرف قاضی داشته باشد. حال برای اینکه شهادت در دادگاه معتبر شمرده شود، شاهد می بايست دارای برخی شرایط باشد. در ادامه به بررسی مهمترین شرایط شاهد در دادگاه، پرداخته ایم:

• شاهد می بايست حتما به بلوغ رسیده، و بالای ۱۸سال سن داشته باشد.
• شاهد می بايست مسلمان باشد.
• فردی که قرار است شهادت دهد باید عاقل باشد. چرا که شهادت افراد دارای جنون، در دادگاه پذیرفته نمی شود.
• شاهد می بايست فردی معتبر بوده، و شهادت افراد تکدی گر، ولگرد، مجرم و خلافکار و ….پذیرفته نمی شود.
• شهادت شهود نباید از روی دشمنی شخصی با طرفین دعوا صورت گیرد.
• شاهد نباید از بستگان نزدیک هیچ یک از طرفین دعوا‌ باشد. به عنوان مثال پدر و مادر، خواهر و بردار و …..اصحاب دعوا، نمی توانند بر نفع آن ها در دادگاه شهادت دهند.

شهادت شهود فامیل در دادگاه

شهادت شهود فامیل نیز مانند شهادت سایر شهود تابع شرایط عمومی و اختصاصی است. با این حال، در برخی موارد، شهادت شهود فامیل ممکن است با تردید و شبهه همراه باشد. به عنوان مثال، ممکن است شاهد فامیلی، به دلیل رابطه خویشاوندی با یکی از طرفین دعوی، تحت تأثیر قرار گرفته و شهادت نادرستی دهد.

قانونگذار در این خصوص، راهکارهایی را پیش‌بینی کرده است. به عنوان مثال، قانونگذار در قانون آیین دادرسی مدنی، امکان جرح شهود فامیل را به طرفین دعوی داده است. به موجب این قانون، هر یک از طرفین دعوی می‌توانند با دلایل موجه، شاهد طرف مقابل را جرح کنند. در صورتی که جرح شاهد مورد تأیید دادگاه قرار گیرد، شهادت آن شاهد پذیرفته نخواهد شد.

شهادت چه کسانی قبول نیست؟

شهادت افرادی که فاقد شرایط عمومی و اختصاصی شهادت که در بالاتر ذکر شد باشند، مورد قبول نیست؛ شهادت افراد زیر مورد قبول نیست:

1. کودکان زیر سن بلوغ: کودکان زیر سن بلوغ، دارای عقل کامل نیستند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
2. افراد مجنون یا سفیه: افراد مجنون یا سفیه، دارای عقل کامل نیستند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
3. افراد کافر: افراد کافر، ایمان به دین اسلام ندارند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
4. افراد ولدالزنا: افراد ولدالزنا، از نطفه مشروع متولد نشده‌اند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
5. افراد فاسق: افراد فاسق، به واجبات عمل نمی‌کنند و محرمات را ترک نمی‌کنند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
6. افراد تکدی‌کار: افراد تکدی‌کار، گدا هستند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
7. افراد ولگرد: افراد ولگرد، دارای ثبات زندگی نیستند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
8. افراد دارای خصومت با طرفین دعوی: افراد دارای خصومت با طرفین دعوی، ممکن است تحت تأثیر قرار گرفته و شهادت نادرستی دهند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
9. افراد ذی‌نفع در دعوی: افراد ذی‌نفع در دعوی، ممکن است شهادت خود را به نفع یکی از طرفین دعوی تحریف کنند و بنابراین، شهادت آنها مورد قبول نیست.
10. شهادت افرادی که شهادت آنها بر اساس خدعه یا اشتباه یا اکراه یا تهدید یا ترس یا هیجان شدید یا انکار یا کتمان باشد، مورد قبول نیست.

رجوع از شهادت

شهادت قابل رجوع نیز می باشد‌ گاهی شاهد در دادگاه اقدام به شهادت نموده، و قاضی با استناد به بیانات او حکم صادر نموده است. اما بعد از گذشت یک بازه زمانی شاهد در دادگاه حضور یافته و اعلام می نماید، که شهادت او صحیح نبوده است‌. به این عمل رجوع از شهادت گفته می شود. حال در برخی موارد شاهد ممکن است به دلایل مختلف و وجود برخی توهمات دچار اشتباه شده باشد، و همین سبب شهادت نادرست او گردیده باشد.

اما گاهی شاهد به هر دلیلی به دروغ اقدام به شهادت نموده، و در واقع با اطلاع از نادرست و غیر واقعی بودن بیانات خود، اقدام به این کار کرده است‌. در این صورت شهادت شهود هیچ اعتباری در دادگاه نداشته، و حکمی که بر اساس آن‌ صادر گردیده است، باطل خواهد شد. در واقع هیچ حکمی بر مبنای شهادت دروغین‌ یا اشتباه، اجرا نخواهد شد. اما رجوع از شهادت برخی آثار قانونی را نیز برای شاهد در پی خواهد داشت. در صورتی که شاهد از روی قصد و نیت، اقدام به شهادت دروغین نموده باشد، ممکن است برخی مجازات قانونی در خصوص او اعمال گردد.

مجازات شهادت دروغ چیست؟

اگر شاهد با علم و قصد و نیت کامل، اقدام به شهادت دروغ نموده و حقیقت را کتمان نماید، به عنوان مجرم شناخته شده و مجازات قانونی در خصوص او اعمال می شود. اما برای اجرای مجازات می بايست شهادت شهود در مراجع قضایی و در مقابل مقامات رسمی، صورت گرفته باشد.

در صورتی که چنین شرایطی وجود داشته و‌ شهادت دروغ باشد، شاهد به سه و ماه و یک روز تا دو سال حبس و همچنین جزای نقدی محکوم خواهد شد. علاوه بر این‌ اگر شهادت دروغ موجب شده باشد مجازات حد مثل قصاص در خصوص متهم اجرا شود، همان مجازات در خصوص شاهد نیز اعمال خواهد شد.

در صورت تمایل به دریافت مشاوره حقوقی از وکیل پایه یک دادگستری تهران با شماره ۰۹۱۲۳۵۷۶۰۳۷ تماس حاصل فرمایید، با مشورت و راهنمایی وکیل زودتر به نتیجه خواهید رسید.

اعتراض به شهادت شهود

پس از اینکه شاهد اقدام به شهادت نماید، دادگاه بر اساس بیانات او برای صدور رای تصمیم گیری خواهد کرد. اما گاهی فردی که شهادت به زیان او بیان شده است، نسبت به آن اعتراض دارد. مطابق قانون تمامی افراد می توانند نسبت به شهادت اعتراض نمایند. اگر شهادت مورد نظر شرایط قانونی را نداشته باشد، اعتراض به آن کاملا وارد خواهد بود. برای مثال گاهی فرد شاهد اقدام به شهادت دروغین و اشتباه نموده است، یا شرایطی از جمله، بالغ بودن، عاقل بودن و ….را دارا نیست.

 در این صورت فردی که شهادت به زیان او می باشد، می تواند با مطرح نمودن این موارد در دادگاه، نسبت به شهادت شهود اعتراض کند‌. در این حالت دادگاه شهادت را مجددا مورد بررسی قرار داده، و در صورتی که شرایط قانونی را نداشته باشد، حکم بر اساس آن‌ صادر نخواهد شد. اما گاهی دیده می شود که اعتراض فرد بر حق نبوده، و دلایل و ادله کافی برای مطرح نمودن آن ندارد.‌ در این صورت اعتراض در دادگاه رد خواهد شد.

لایحه اعتراض به شهادت شهود

اعتراض نمودن به شهادت در دادگاه، برخی مراحل قانونی دارد. در درجه اول طرف دعوای معترض می بايست اقدام‌ به تنظیم لایحه نماید. در لایحه باید تمامی ادله و مدارک، و همچنین مشخصات اصحاب دعوا ذکر شوند. سپس لایحه به دادگاه ارائه گردیده، تا مورد بررسی قرار گیرد. پس از بررسی لایحه، در صورتی که اعتراض وارد باشد، دادگاه جلسات دادرسی تشکیل خواهد داد.

در خصوص تنظیم لایحه اعتراض به شهادت شهود، بهتر است در درجه اول از یک وکیل متخصص کمک‌ بگیرید. چرا که اگر لایحه به شکل اصولی تنظیم نگردد، در همان درجه اول رد خواهد شد. به همین دلیل در همان ابتدا این امر به وکیل پرونده واگذار نمایید، تا لایحه ای تاثیر گذار تنظیم نماید.