تقسیم ارث بدون انحصار وراثت در صورتی ممکن است که دارایی های به جای مانده از فرد متوفی دارای سند رسمی یا به صورت حساب بانکی، اوراق بهادار، سهام بورس و غیره نباشند. در غیر این صورت تقسیم ارث بدون انحصار وراثت ممکن نیست چون وراث بدون داشتن این گواهی نمی توانند مراحل اداری را برای دریافت و تقسیم این اموال طی کنند. لازم به ذکر است که در صورتی امکان تقسیم ارث بدون انحصار وراثت برای وراث وجود دارد که اموال به جای مانده با رای دادگاه بین وراث تقسیم شود. در این شرایط اقدامات حقوقی و اداری این گونه تقسیم به وسیله دادگاه صادر کننده رای انجام می شود. همچنین زمانی که اموال فرد متوفی در دسترس وراث باشد و مواردی مثل ورثه محجور، غایب، سند تجاری، حساب بانکی، اموال دارای سند رسمی وجود نداشته باشد. تمام وراث می توانند دور هم جمع شده و با تنظیم یک تقسیم نامه، اموال به جای مانده از فرد متوفی را بین خود تقسیم نمایند.
آیا انحصار وراثت اجباری است؟
انحصار وراثت اجباری نیست اما برای انجام نقل و انتقالات مالی و ملکی ضروری است. چون بر اساس قانون وراث یا بازماندگان، فرد متوفی در صورتی می توانند اموال سند دار، دارایی های بانکی، بورسی، اوراق بهادار و غیره را بین خود تقسیم کنند که گواهی انحصار وراثت را پس از طی شدن روال اداری از شورای حل اختلاف دریافت کرده باشند.
در غیر این صورت تقسیم اموال بر اساس قانون جدید برای انجام امور اداری کفایت نمی کند. بر اساس ماده ۳۷۰ قانون امور حسبی، وراث و اشخاص ذینفع فقط پس از صدور گواهی انحصار وراثت می توانند اموال و مطالبات خود را از اشخاص متصرّف مطالبه کرده و پس از طی شدن پروسه اداری بین خود تقسیم نمایند.
بنابراین انحصار وراثت اجباری نیست اما در صورتی که اموال به جای مانده از فرد متوفی دارای سند رسمی بوده یا اوراق مالی و اعتباری باشند وراث برای طی شدن روال اداری بدون ارائه گواهی انحصار وراثت نمی توانند این اموال را تصاحب کرده و نقل و انتقال دهند.
تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر هست؟
تقسیم ارث بدون انحصار وراثت زمانی امکان پذیر است که اموال به جای مانده از فرد متوفی دارای سند رسمی و مالی نباشند و برای نقل و انتقال آنها نیاز به تغییر و تبدیل اوراق و اسناد مالی نباشد.
در این وضعیت بازماندگان فرد متوفی می توانند دور هم جمع شده و به صورت توافقی با تنظیم یک تقسیم نامه، اموال به جای مانده را بین خود تقسیم نمایند.
بنابراین تقسیم ارث یا نقل و انتقال اسناد و دارایی های متوفی که دارای اسناد رسمی هستند بدون اخذ گواهی انحصار وراثت ممکن نیست مگر در دو حالت اولاً اموال به جای مانده از فرد متوفی دارای اسناد و اوراق رسمی نباشد دوما با دستور قضایی و پس از طی شدن روال اداری و حقوقی، دستور تقسیم اموال بین وراث صادر شود.
تقسیم ارث بدون حضور همه وراث
تقسیم ارث بدون حضور همه وراث ممکن نیست مگر آنکه برای رسیدگی و تقسیم ارث به دادگاه مراجعه شود. وقتی برای انحصار وراثت اقدام می شود باید نام تمامی وراث در برگه استشهادنامه آورده شود و سه شاهد معتبر برگه مورد نظر را امضاء کنند.
در این وضعیت اگر همه وراث برای تقسیم ارث حاضر نباشند افراد خواهان یا ذینفع باید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست تقسیم ارث را تنظیم و برای رسیدگی ثبت کنند.
پس از تعیین جلسات دادگاه اگر تمامی وراث مشخص شده در جلسه رسیدگی حاضر نشوند دادگاه بعد از طی شدن روال اداری و پایان رسیدگی حکم غیابی صادر می کند. معمولاً در حکم غیابی میزان ارث هر یک از وراث مشخص می شود و حاضر نشدن وراث مانع مختل شدن روند کار نمی شود.
بلکه حکم غیابی تقسیم ارث در صورت عدم حضور همه وراث صادر می گردد. اگر وراث غایب در موعد مشخص شده برای اعتراض و فرجام خواهی نسبت به حکم صادر شده غیابی، اقدام نکنند حکم قطعی شده و باید اجرا شود.
تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث
تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث در صورتی امکان پذیر است که بقیه وراث برای تقسیم ارث به دادگاه مراجعه کنند.
به عبارت دیگر بر اساس قانون اگر یکی از وراث غایب یا محجور باشد وراث نمی توانند با در دست داشتن گواهی حصر و وراثت اقدام به تقسیم ارث نمایند و برای انجام این کار فقط باید به دادگاه مراجعه کنند تا پس از طی شدن روال اداری در صورتی که وارث مورد نظر در جلسات دادگاه حاضر نشود حکم به صورت غیابی صادر گردد.
چنانچه در این وضعیت اعتراضی در موعد مقرر نسبت به حکم صادر شده از سوی فرد غایب انجام نشود حکم قطعی و قابل اجرا می گردد.
فروش ملک بدون انحصار وراثت
فروش ملک بدون انحصار وراثت به غیر یا وراث ،اگر قرارداد رسمی و قانونی باشد غیر ممکن است چون بدون ارائه گواهی انحصار وراثت امکان واگذاری ملک به اشخاص دیگر و نقل و انتقال قانونی وجود ندارد لذا در روند اداری این کار انجام نمی شود.
اما اگر ملک فرد متوفی دارای قرارداد غیر رسمی باشد امکان انتقال آن به دیگران وجود دارد اما چون این معامله از نظر قانونی فاقد ارزش است در صورتی که اختلافی بین فروشندگان و خریداران ایجاد شود قابل ابطال بوده و روند پیگیری قانونی مشکلاتی که در آینده ایجاد شود سخت و طاقت فرسا می گردد.
همچنین امکان فروش ملک بدون انحصار وراثت به یک یا چند نفر از وراث با تنظیم قرارداد غیر رسمی وجود دارد اما اگر پروسه انحصار وراثت و صدور گواهی انجام نشده باشد و ملک مورد نظر دارای سند رسمی باشد در آینده ممکن است نقل و انتقال ملک معامله شده برای خریدار یا خریداران سخت باشد و آنها را با چالش مواجه کند.
بنابراین فروش ملک بدون انحصار وراثت از نظر قانونی موجه و درست نیست و اگر کسانی به این کار اقدام نمایند ممکن است در آینده با مشکلات حقوقی و قضایی زیادی مواجه شوند و برای برطرف کردن این مشکلات مجبور باشند هزینه و وقت زیادی را صرف نمایند.
انتقال سند بدون انحصار وراثت
انتقال سند بدون انحصار وراثت و داشتن این گواهی ممکن نیست و وراث برای آنکه بتوانند سند فرد فوت شده را به نام خود یا دیگران انتقال دهند باید ابتداء گواهی انحصار وراثت را پس از انجام پروسه اداری تهیه کرده سپس اقدام به این کار نمایند.
به طور کلی گواهی انحصار وراثت یک سند رسمی است که پس از فوت یک شهروند به وسیله وراث او با ارائه گواهی فوت و مدارک لازم تنظیم و به تایید شورای حل اختلاف می رسد.
در گواهی انحصار وراثت پس از استعلامات لازم از ثبت احوال یا شهادت شهود، نام، تعداد و مشخصات وراث متوفی مشخص شده و سهم الارث هر یک از آنها به اندازه تعیین شده در قانون مشخص می گردد.
بنابراین انتقال سند بدون انحصار وراثت، عملی غیرقانونی است و در صورت بروز مشکلات در آینده، ممکن است ابطال سند را برای طرفین معامله به دنبال داشته باشد. معمولاً برای انتقال سند فرد متوفی ارائه گواهی انحصار وراثت یکی از مدارک لازم و ضروری است که بدون ارائه آن انتقال سند انجام نمی شود.
انتقال سهم الارث قبل از انحصار وراثت
انتقال سهم الارث قبل از انحصار وراثت ممکن نیست چون میزان دارایی و اولاد فرد متوفی قبل از انحصار و وراثت از نظر قانونی مشخص و قطعی نیست. بنابراین اگر وراث یک فرد قبل از انجام انحصار وراثت و گرفتن این گواهی اقدام به انتقال سهم الارث کنند.
اگر ملک و مال انتقال داده شده دارای سند رسمی یا اوراق مالی نباشد و این کار با توافق همه وراث انجام شده باشد انتقال سهم الارث قبل از انحصار وراثت قابل توجیه است. اما وقتی اموال به جای مانده از فرد متوفی دارای سند یا اوراق رسمی باشند چون عمل انجام شده با قانون مغایرت دارد در صورت بروز هر مشکلی انتقال انجام شده باطل و بی اعتبار می شود.
بنابراین برای جلوگیری از مشکلات حقوقی و قضایی بهتر است انتقال سهم الارث قبل از انحصار وراثت انجام نشود. چون در صورتی که اموال انتقال داده شده به عنوان سهم الارث دارای سند و اوراق رسمی باشند و همه ورثه به این کار راضی نباشند. روند کار در آینده دچار مشکل شده و انتقال انجام شده باطل و بی اعتبار می گردد.
سخن پایانی
تقسیم ارث بدون انحصار وراثت در صورتی ممکن است که اموال به جای مانده از متوفی دارای سند و اوراق رسمی نباشند و همه وراث با تنظیم یک تقسیم نامه به این کار راضی بوده و اموال به جای مانده از متوفی را بین خود تقسیم کنند.
آیا انحصار وراثت اجباری است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که انحصار وراثت اجباری نیست ولی برای آنکه روند اداری تقسیم اموال و انتقال سند و اوراق مالی ممکن شود نیاز به گواهی حصر و وراثت جز ضروریات تقسیم ارث و میراث است.
در پاسخ به این سوال که آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر هست؟ باید گفت که اگر ترکه به جای مانده از فرد متوفی دارای سند و اوراق رسمی نباشد و همه وراث برای تقسیم اموال توافق نمایند تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر است اما در غیر این صورت تقسیم ارث بدون انحصار وراثت عملی غیرقانونی است و در آینده افراد ذینفع را با مشکل مواجه می کند.
