مجازات اخاذی

بر اساس  ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، هر گاه  یک فرد یا گروه  با تهدید جانی ، مالی، شرافتی و حیثیتی از افراد دیگر درخواست مال، وجه رایج، انجام یا عدم انجام کاری خاص را  نماید مرتکب جرم اخاذی شده و قانونگذار  برای آن  مجازات مشخصی را تعیین نموده است. بر اساس این ماده قانونی اگر یک فرد با تهدید جانی اقدام به زورگیری از دیگران نماید در صورت اثبات جرم به مجازات تحمل حبس از ۳ تا ۱۰ سال محکوم می شود. همچنین اگر زورگیری با تهدید مالی یا حیثیتی همراه باشد در صورت اثبات جرم فرد مجرم به مجازات حبس از یک تا ۵ سال محکوم می  گردد.

معنی اخاذی در قانون

اخاذی در قانون به معنای گرفتن مال یا هر چیزی از اشخاص دیگر با زور و تهدید معنی می شود. بنابراین اگر فرد اخاذ با استفاده از اهرم تهدید، زور تقلب یا هر نوع فشار و تاثیرگذاری نامشروع فرد دیگر را وادار به انجام یا ترک کار، قول یا تعهدی نماید مرتکب جرم اخاذی شده است.

همانطور که گفته شد قانونگذار در ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی برای اخاذی جرم انگاری کرده و مجازات حبس در نظر گرفته است که میزان حبس با توجه به شرایط و نوع تهدید می تواند متفاوت باشد.

یعنی اگر اخاذی با تهدید جانی همراه باشد مجازات آن سنگین تر است. اخاذی با توجه به هدفی که فرد اخاذ دنبال می کند می تواند متفاوت باشد که از آن جمله می توان به مواردی مثل اخاذی مالی، اخاذی جنسی، اخاذی در فضای مجازی و غیر اشاره کرد.

عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی

عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی در فضای واقعی شکل می گیرد به این معنا که وقتی یک فرد با تهدید و تقاضای مال یا  وجه انجام کار یا عدم انجام کاری را از فرد دیگر طلب می کند مرتکب این فعل شده است و  در صورت اثبات جرم،  فرد مجرم به مجازات تعیین شده در قانون محکوم می گردد.

به عبارت ساده وقتی فرد مجرم قصد و نیت خود در رابطه با اخاذی و زورگیری در فضای واقعی پیگیری کند عنصر مادی در جرم زورگیری یا اخاذی، فعلیت پیدا کرده و فرد مجرم مجازات می شود.

تهدید یکی از اجزای اصلی عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی است. وقتی فردی اشخاص دیگر را با ارعاب و ترساندن وادار به پرداخت مال، انجام دادن یا ندادن یک کار می کند جز تهدید در جرم اخاذی یا زورگیری عملی می شود و قابل پیگیری قضایی است .

علاوه بر این برای آنکه تهدید در جرم اخاذی عملی شود باید این جز به فعلیت برسد یعنی فرد اخاذ به صورت علنی فرد هدف را با تهدید وادار به انجام کار مورد نظر خود نماید. مثلا وقتی فردی با تهدید فرد دیگر را در قبال انجام دادن یا ندادن یک کار وادار به پرداخت پول کند عنصر مادی جرم زورگیری و اخاذی محقق شده است و  فرد آسیب دیده می تواند با مراجعه به مراکز قانونی دادخواهی کند.

جرم اخاذی و کلاهبرداری چیست؟

هر گاه فردی با استفاده از تهدید، زور، تقلب یا هر نوع فشار و تاثیرگذاری غیر مشروع فرد دیگر را وادار به انجام یا ترک فعل کند  یا باعث شود فرد مقابل از قول،  تعهد یا حق خود چشم پوشی نماید مرتکب فعل اخاذی شده است.

جرم یا فعل اخاذی وقتی در قالب کلاهبرداری معنا پیدا می کند که یک فردی با حیله و نیرنگ یا تقلب مال و اموال فرد دیگر را تصاحب نماید.

در کلاهبرداری فرد مجرم از تهدید علنی برای عملی شدن فعل خود استفاده نمی کند بلکه به شیوه دوستانه و با حیله و نیرنگ فرد هدف را اغفال کرده و اموال او را از دستش خارج می کند. بنابراین در کلاهبرداری تهدید به عنوان رکن اصلی جرم مطرح نیست به شکلی که فرد آسیب دیده پس از وقوع جرم از ماهیت آن مطلع می گردد.

اما در جرم اخاذی فرد هدف از آغاز نسبت به وقوع جرم مطلع بوده  و  می داند که مورد اخاذی قرار گرفته است. بنابراین در اخاذی امکان جلوگیری از وقوع جرم با ترفندهای مختلف وجود دارد اما در کلاهبرداری شرایط سخت تر می شود مگر آنکه قبل از وقوع جرم فرد هدف به ماهیت کار فرد کلاهبردار پی ببرد.

تهدید عنصر اصلی جرم اخاذی است و برای آنکه این جرم محقق شود باید عنصر تهدید به شکل های مختلف مثل تهدید حیثیتی،  مالی، جانی در بطن عمل مجرمانه وجود داشته باشد.

حکم اخاذی از زن

حکم اخاذی از زن بر اساس ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی تعیین می شود یعنی اگر فردی با تهدید جانی، مالی و شرافتی یک زن را وادار به انجام کاری بر خلاف میلش کند مرتکب جرم اخاذی از زن شده است و فرد مجرم با توجه به فعلیت در جرم به مجازات تعیین شده در قانون که تحمل مجازات زندان یا شلاق است محکوم می شود.

در ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی حکم اخاذی از زن با توجه به شرایط متفاوت است و قانونگذار برای آن مجازات تحمل حبس و شلاق در نظر گرفته است.

به این معنا که در مواردی ممکن است مجازات تحمل تا ۷۴ ضربه شلاق برای فرد مجرم در نظر گرفته شود یا مجازات زندان از دو ماه تا دو سال تعیین گردد که با توجه به میزان فعلیت فرد مجرم، نوع مجازات حبس یا شلاق تعیین شده و میزان حکم ممکن است بین این ارقام در نوسان باشد.

جرم اخاذی از مرد متاهل

جرم اخاذی از مرد متاهل زمانی محقق می شود که فرد مجرم با عناوین مختلف، فرد هدف یا خویشاوندان او را تهدید به افشاء اسرار خصوصی شان کرده و برای سکوت در موضوعات مطرح شده از آنها درخواست  پول، مال، انجام فعل یا ترک فعل و … نماید.

تهدید حیثیتی فرد متاهل با هدف اخاذی عملی مجرمانه است که قانونگذار در ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات حبس از دو ماه تا دو سال یا تحمل ۷۴ ضربه شلاق در نظر گرفته است.

بنابراین هر گاه فردی با هدف اخاذی فرد متاهلی را وادار به انجام یا ترک فعلی نماید مرتکب جرم شده است و با توجه به میزان فعلیت در جرم به مجازات حبس از دو ماه تا دو سال یا تحمل شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می گردد.

مدارک لازم برای اثبات اخاذی

مدارک لازم برای اثبات اخاذی در مراکز قضایی با توجه به شرایط می تواند متفاوت باشد. اما از مدارک مهم و لازم برای اثبات اخاذی می توان به مواردی مانند اقرار فرد متهم که مرتکب جرم اخاذی شده است، شهادت شهود و علم قاضی که در اثر مشاهده و بررسی مدارک فراهم می شود.

اما در صورت نبود شهود، اقرار متهم یا کامل نبودن مدارک برای فراهم شدن علم قاضی از مدارک و روش های دیگری مانند ارائه قسامه، ارائه سوگند، ارائه مدارکی مانند فیلم، عکس و صوت در صورت تایید صحت آنها به وسیله قاضی یا مراجع قانونی می توان برای احقاق حقوق خود در مراکز قضایی استفاده نمود.

از دیگر مدارکی که می تواند برای اثبات جرم اخاذی در مراجع قضایی مورد استفاده قرار گیرد می توان به مدارکی مانند پیامک، ایمیل یا پیام های رد و بدل شده بین طرفین در شبکه های اجتماعی نام برد که مورد تایید باشد.

البته باید به این نکته توجه نمود که اعتبار مدارکی مانند اقرار فرد متهم به اخاذی، شهادت شهود و علم قاضی نسبت به موارد دیگر از عیار و اعتبار بیشتری برخوردار است و زودتر می تواند منتج به نتیجه دلخواه شود.

مراحل شکایت اخاذی

مراحل شکایت اخاذی به این شکل است که فرد آسیب دیده و خواهان برای دادخواهی با در دست داشتن مدارک لازم به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سراسر کشور مراجعه می کند.  پس از ارائه مدارک لازم، دادخواست شکایت اخاذی و زورگیری تنظیم و ثبت می گردد.

سپس پرونده برای پیگیری و رسیدگی به دادسرای محل وقوع جرم ارسال می شود. در ادامه شعبه رسیدگی کننده و زمان حضور در دادگاه  به صورت حضوری یا از طریق پیامک به فرد شاکی اطلاع رسانی می شود.

پس از حضور فرد دادخواه در جلسات دادگاه اگر او دلایل معتبر و با کیفیتی در اختیار  شعبه رسیدگی کننده قرار دهد. تحقیقات در مورد جرم حادث شده سرعت بیشتری گرفته و تعقیب متهم توسط دادسرا و ضابطین قضایی در دستور کار قرار می گیرد.

نمونه رای اخاذی

آشنایی با نمونه رای اخاذی می تواند برای کسانی که درگیر این گونه پرونده ها هستند مناسب باشد لذا در ادامه نمونه رای اخاذی پس از اعتراض و ارسال به دیوان عالی کشور  و صدور رای دیوان آورده می شود.

نمونه رای صادر شده شعبه ۳۳ دیوان عالی کشور در مورد اخاذی

چکیده رای تهیه صور مستهجن و استفاده از آن به عنوان وسیله تهدید، فعل واحد دارای دو عنوان مجرمانه است و نباید برای هر یک از آنها مجازات جداگانه تعیین گردد.

خلاصه جریان پرونده

آقای……. فرزند…… با وکالت آقای…….. به اتهام تهیه و انتشار عکس های مبتذل و مستهجن و وسیله تهدید قرار دادن آنها برای اخاذی تحت تعقیب قرار گرفته و به موجب دادنامه شماره…… شعبه…… دادگاه جزایی …… و مستنداً به مواد ۳ و۵ بند الف و ۱۲ قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی  بصری فعالیت غیر مجاز می نمایند و ماده ۶۴۰ قانون مجازات اسلامی به مجازات ۲ سال حبس،  جزای نقدی و ۱۰ سال محرومیت از حقوق اجتماعی و شلاق محکوم گردیده است و رای صادره به موجب دادنامه شماره …… شعبه ….. دادگاه تجدید نظر استان ……. ضمن حذف دو سال حبس تعزیری تایید و قطعیت یافته است. وکیل محکوم علیه ضمن پرداخت هزینه دادرسی و با ارسال لایحه به دیوان عالی کشور و با اعلام اینکه، قانون نحوه مجازات اشخاصی را که در امور سمعی و بصری….. همانطور که از عنوان آن بر می آید، مربوط به فعالیت های غیر مجاز سمعی و بصری است و به عبارت دیگر شامل کسانی است که در زمینه تولید و تکثیر نوارهای صوتی و تصویری فعالیت می کنند و سپس آن را وسیله تهدید قرار می دهند و برابر ماده ۶۴۰ قانون مجازات اسلامی نگهداری طرح و ….. اگر به قصد تجارت باشد جرم است و صرف نگهداری جرم نیست بنابراین اقدام موکل مشمول موارد اشاره شده نیست و ارتباط موکل با شاکیه به قصد ازدواج بوده و مبادله پول میان آن دو بیانگر قصد و علت پرداخت نیست و مستنداً به ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری درخواست اعاده دادرسی نموده است که پرونده در مورخه ….. به این شعبه ارجاع گردیده است که به شرح آتی اظهار نظر و اتخاذ تصمیم می شود.

رای دیوان

نظر به اینکه شعبه …….. بیستم دادگاه تجدید نظر استان …… ، تهیه صور مستهجن و وسیله تهدید قرار دادن را فعل واحد و دارای عناوین متعدد دانسته و مستنداً به ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی، مجازات دو سال حبس که مربوط به اتهام تهیه عکس مستهجن بوده را حذف و با این اصلاح دادنامه دادگاه بدوی را تایید نموده است، در حالی که دادگاه بدوی متهم آقای …..  را به استناد بند الف ماده ۳ قانون اصلاح نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیر مجاز می نمایند، به دو سال حبس و پرداخت یکصد میلیون ریال جزای نقدی محکوم نموده است و دادگاه تجدید نظر، علی الاصول مکلف بوده که مجازات جزای نقدی را نیز حذف نماید که این اقدام صورت نگرفته است، بنابراین مورد از مصادیق بند ۶ ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری، تشخیص و مستنداً به ماده ۲۷۴ قانون مزبور، ضمن تجویز اعاده دادرسی نسبت به این بخش از دادنامه شماره …… شعبه ….. دادگاه تجدید نظر استان …… ،  پرونده جهت رسیدگی مجدد به دادگاه هم عرض صادر کننده حکم قطعی ارجاع می گردد.

رئیس شعبه …… دیوان عالی کشور …..

سوالات متداول

• جرم اخاذی و کلاهبرداری چیست؟

جرم اخاذی و کلاهبرداری از نظر تعریف به یکدیگر بسیار شبیه هستند با این تفاوت که اگر  این فعل  همراه با تهدید و ارعاب طرف مقابل برای به دست آوردن پول، مال، ترک فعل یا انجام کاری باشد با عنوان جرم اخاذی شناخته می شود و اگر تصاحب اموال دیگران یا وادار کردن آنها به کار یا ترک فعل همراه با خدعه و نیرنگ باشد و فرد آسیب دیده بعداً متوجه عمل انجام شده گردد این کار با نام کلاهبرداری شناخته می شود.

• اخاذی قابل گذشت است؟

اخاذی جرمی غیر قابل گذشت است و حتی در صورتی که فرد آسیب دیده و مال باخته از حق خود برای مجازات فرد مجرم گذشت نماید، قانون این حق را به رسمیت نمی شناسد و فرد مجرم را به مجازات تعیین شده در قانون محکوم می کند.

اخاذی یک نابهنجاری اجتماعی است که علاوه بر متزلزل کردن نظم عمومی باعث از بین رفتن امنیت اجتماعی شهروندان می شود لذا قانونگذار برای پاسداری از حقوق اجتماعی، این عمل را مضموم دانسته و برای افراد مجرم مجازات در نظر گرفته است.

به این معنا که حتی در صورت گذشت فرد خواهان، مجازات فرد مجرم به قوت خود باقی است و گذشت فرد یا افراد شاکی و آسیب دیده تاثیری در مجازات تعیین شده ندارد.

• تفاوت تهدید و اخاذی چیست؟

تهدید و اخاذی از نظر ماهیت در شرایط هم عرضی قرار دارند به این معنا که  اگر تهدید برای گرفتن مال یا پول از اشخاص دیگر باشد به عنوان اخاذی شناخته می شود و اگر تهدید به صرف ترساندن دیگران از یک خطر قریب الوقوع برای ایجاد رعب و وحشت باشد و هدف فرد تهدید کننده از این کار گرفتن پول از طرف مقابل نباشد با عنوان اخاذی شناخته نمی شود.

در تهدید هیچگونه مطالبه مالی وجود ندارد و هدف تهدید کننده وادار کردن فرد مقابل به انجام یک کار یا ترک یک فعل است.

سخن پایانی

مجازات اخاذی به صراحت در قانون مشخص شده است و فرد اخاذ با توجه به شرایط و فعلیت در جرم به مجازات حبس محکوم می‌شود. اخاذی در قانون به معنی تهدید دیگران با عناوین مختلف برای گرفتن پول، مال یا وادار کردن آنها به انجام فعل یا ترک فعل مشخص است.

عنصر مادی جرم زورگیری یا اخاذی زمانی محقق می‌شود که این فعل به صورت عملی انجام شود یعنی انجام فعل از مرحله فکر کردن و نقشه کشیدن عبور کرده و به مرحله انجام فعل برسد.

 جرم اخاذی و کلاهبرداری به قصد گرفتن اموال دیگران حادث می‌شود با این تفاوت که در اخاذی فرد مجرم به صورت علنی فرد هدف را برای انجام دادن یا ندادن یک کار یا گرفتن اموال و دارایی تهدید می ‌کند اما در کلاهبرداری این عمل در خفا  با حیله و نیرنگ انجام می‌شود.

حکم اخاذی از زن در صورت اثبات جرم تا ۷۴ ضربه شلاق و تحمل حبس از ۲ دو ماه تا دو سال است. مدارک لازم برای اثبات اخاذی باید به دادگاه رسیدگی کننده ارائه شود که از آن جمله می‌توان به اقرار متهم، شهادت شهود و علم قاضی اشاره کرد.