ارث زن از شوهر به حق السهمی گفته می شود که پس از مرگ شوهر از ماترک و اموال به جای مانده از او طبق قانون به زن تعلق می گیرد. بر اساس قانون جاری این حق شامل اموال منقول یا قیمت اموال غیرمنقول به نسبت حق السهم زن است. البته باید به این نکته توجه داشت که ارث زن از شوهر زمانی قابل پیگیری است که زن به صورت رسمی و قانونی با مرد ازدواج کرده و عقد دائمی بین آنها جاری شده باشد. همچنین یکی دیگر از مواردی که در ارث زن و میزان آن موثر است بچه داشتن مرد است یعنی اگر مرد بچه نداشته باشد یک چهارم از اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول او، به عنوان حق السهم به زن می رسد. اما اگر مرد فوت شده فرزند داشته باشد سهم الارث زن به یک هشتم اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول او کاهش پیدا می کند.
سهم الارث زن از شوهر
سهم الارث زن از شوهر به میزان ارثی گفته می شود که پس از مرگ شوهر از اموال منقول یا قیمت اموال غیرمنقول او به همسر یا همسران او تعلق می گیرد. قانونگذار سهم الارث زن از اموال شوهر را در قانون مدنی بر اساس شرع مقدس اسلام تعیین نموده است.
به عبارت دیگر در قانون به وضوح سهم الارث نزدیکان فرد فوت شده بر اساس درجه نسبت و شرایط به صورت دقیق مشخص شده است که همسر یا همسران فرد فوت شده نیز در این دایره قرار می گیرند.
بنابر قانون جاری که برگرفته از شرع مقدس اسلام است حق السهم یا سهم الارث زن تابع نوع عقد و فرزند داشتن فرد متوفی است.
به این معنا که اگر زن در عقد دائم و رسمی فرد متوفی باشد می تواند ادعای ارث و میراث داشته و از اموال منقول یا غیرمنقول او سهم الارث ببرد.
همچنین فرزند داشتن فرد متوفی، یکی دیگر از عوامل موثر در سهم الارث زن است. به عبارت دیگر اگر فرد فوت شده فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال او به زن به عنوان سهم الارث تعلق می گیرد. اما اگر متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث زن به یک هشتم اموال منقول یا غیرمنقول او کاهش پیدا می کند.
◁◁ مطلب پیشنهادی: گرفتن مهریه از سهم الارث پدر شوهر
زن چه اموالی را از همسرش به ارث می برد؟
بر اساس ماده ۹۴۶ قانون مدنی، زن قبل از سال ۱۳۸۷ خورشیدی در صورت داشتن بچه فقط می توانست از اموال منقول شوهر خود ارث ببرد اما پس از اصلاح ماده ۹۴۶ قانون مدنی بعد از سال ۱۳۸۷ خورشیدی این شرایط تغییر نمود.
بر اساس اصلاحیه ماده ۹۴۶ قانون مدنی در حال حاضر زن در صورت داشتن یا نداشتن فرزند می تواند پس از فوت شوهر از اموال منقول یا غیر منقول او ارث ببرد. البته فرزند داشتن مرد در سهم الارث همسر موثر است و اگر متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث زن به نصف کاهش پیدا می کند.
بنابراین بر اساس قوانین جاری و پس از اصلاحات انجام شده زن در صورتی که در عقد دائم و رسمی فرد متوفی باشد از همه اموال منقول و غیرمنقول او به میزان حق و سهمی که در قانون تعیین شده است ارث می برد که این میزان، در صورتی که فرد متوفی بچه داشته باشد یک هشتم اموال او را در بر می گیرد اما اگر فرد متوفی فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال او به عنوان ارث به همسرش می رسد.
قوانین ارث زن از شوهر در ایران
قوانین ارث زن از شوهر در ایران در طی سالیان متمادی دچار تغییر شده است. درگذشته زن در صورت داشتن بچه از شوهر خود ارث می برد و سهم الارث او یک هشتم اموال منقول فرد متوفی بود اما از اموال غیرمنقول شوهر فوت شده خود ارث نمی برد.
پس از اصلاح ماده ۹۴۶ قانون مدنی شرایط تغییر نمود و زن می توانست از اموال غیرمنقول شوهر خود نیز ارث ببرد.
به عبارت دیگر از سال ۱۳۸۷ خورشیدی بر اساس اصلاحات جدیدی که در ماده ۹۴۶ قانون مدنی انجام شد زن در صورت داشتن یا نداشتن بچه از فرد متوفی ارث می برد و سهم الارث او به اموال منقول محدود نمی شود بلکه از اموال غیرمنقول متوفی نیز به او ارث می رسید.
بطور کلی اگر فرد فوت شده فرزند داشته باشد یک هشتم اموال او به عنوان ارث به همسرش تعلق می گیرد و اگر فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال فرد متوفی به عنوان سهم الارث به او می رسد.
-
ارث زن از شوهر در صورت فوت طبیعی
ارث زن از شوهر در صورت فوت طبیعی او به این شکل است که در صورت فرزند داشتن شوهر، یک هشتم اموال منقول و غیرمنقول او به عنوان سهم الارث به زن تعلق می گیرد و اگر متوفی فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال منقول و غیرمنقول او به عنوان سهم الارث به همسرش تعلق می گیرد.
-
ارث زن از شوهر در صورت فوت غیر طبیعی
ارث زن از شوهر در صورت فوت غیر طبیعی تفاوتی با فوت طبیعی ندارد البته اگر زن، شوهر خود را به قتل نرسانده باشد. به این معنا که اگر شوهر به دست همسر خود به قتل رسیده باشد از اموال منقول و غیرمنقول شوهر چیزی به عنوان ارث به او نمی رسد.
اما اگر مرد به شکل غیر طبیعی فوت کرده باشد پس از صدور رای از سوی دادگاه رسیدگی کننده به قتل، اموال او با توجه به درجه و نسبت بین بازماندگان تقسیم می شود.
در این وضعیت سهم الارث زن تفاوتی با مرگ طبیعی ندارد و در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال منقول و غیرمنقول به همسر او به ارث می رسد و اگر متوفی فرزند داشته باشد سهم الارث زن به یک هشتم اموال او کاهش پیدا می کند.
-
ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند
قانون جدید ارث زن از شوهر بدون فرزند؛ ارث زن از شوهر در صورت نداشتن فرزند به دو دوره قبل از سال ۱۳۸۷ خورشیدی و پس از آن تقسیم می شود. قبل از سال ۱۳۸۷ خورشیدی در صورتی زن از شوهر خود ارث می برد که از او بچه داشته باشد و فقط یک هشتم اموال منقول متوفی به او می رسید.
اما پس از اصلاحات انجام شده در ماده ۹۴۶ قانون مدنی، زن در صورت داشتن یا نداشتن بچه از همسر خود ارث می برد و سهم الارث او به اموال منقول مرد محدود نمی شود بلکه در صورت جاری شدن عقد دائمی و رسمی و ثبت آن در دفاتر ازدواج از همه اموال منقول و غیرمنقول مرد به او سهم الارث تعلق می گیرد.
-
ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند
ارث زن از شوهر در صورت داشتن فرزند به این شکل است که یک هشتم اموال منقول یا غیرمنقول شوهر به او تعلق می گیرد.
البته باید به این نکته توجه داشت که در صورت فرزند داشتن شوهر از زن فعلی یا زنان دیگر این امر صدق می کند و ربطی به فرزندان زن از شوهران سابق ندارد.
همانطور که گفته شد اگر متوفی فرزند داشته باشد یک هشتم اموال او به همسر یا همسرانش می رسد و اگر فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال منقول و غیرمنقول او به عنوان سهم الارث به همسر یا همسرانش تعلق می گیرد.
-
ارث زن از شوهر در صورت داشتن وصیت
ارث زن از شوهر در صورت داشتن وصیت نامه به این شکل مشخص می شود که اگر وراث زن از شرایط وصیت نامه ناراضی نباشند ماترک به جای مانده بر اساس وصیت نامه بین بازماندگان متوفی تقسیم می شود.
اما اگر بازماندگان متوفی و به خصوص همسر او از شرایط وصیت نامه منعقد شده به وسیله شوهر ناراضی باشند. یک سوم اموال شوهر بر اساس وصیت نامه تقسیم شده و دو سوم دیگر بر اساس شرایط قانونی و درجه یا نسبت فامیلی تقسیم می شود.
در این وضعیت در صورتی که متوفی فرزند داشته باشد یک هشتم اموال او به همسر یا همسرانش می رسد و در صورتی که فرزند نداشته باشد یک چهارم اموال او به عنوان حق الارث به آنها تعلق می گیرد.
◁◁ مطلب پیشنهادی: شرایط ارث بردن زن بعد از طلاق
سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر
سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر در حال حاضر و بر اساس قوانین جاری تفاوتی با زن اول و دارای فرزند ندارد البته اگر عقد دائم و رسمی بین زن دوم و شوهر جاری و ثبت شده باشد.
به این معنا که پس از انجام اصلاحات در ماده ۹۴۶ قانون مدنی زن چه فرزند داشته باشد و چه نداشته باشد از شوهر خود ارث می برد.
بنابراین سهم الارث زن دوم بدون فرزند از شوهر به این شکل است که اگر شوهر هیچ فرزندی نداشته باشد یک چهارم اموال او پس از فوت بین همسر اول و دوم او تقسیم می شود و اگر متوفی از همسر اول یا دوم خود فرزند داشته باشد یک هشتم اموال او به عنوان سهم الارث بین همسر اول و دوم تقسیم می شود.
میزان سهم زن از ارث شوهر اگر مادر او زنده باشد
میزان سهم زن از ارث شوهر اگر مادر او زنده باشد به این شکل است که ابتدا سهم الارث زن از اموال شوهر فوت شده کسر و به او داده می شود سپس مابقی ماترک بین مادر و دیگر وراث تقسیم می شود.
بر اساس ماده ۹۰۶ قانون مدنی در صورتی که پدر و مادر متوفی هر دو زنده باشند و فرد متوفی فرزند نداشته باشد یک ثلث اموال به جای مانده از او به مادر و دو ثلث اموال باقیمانده به پدر تعلق می گیرد.
حال اگر مادر متوفی زنده باشد و فرزند یا فرزندانی هم از او باقی مانده باشد ابتدا حق السهم همسر از اموال متوفی کسر و به او داده می شود سپس بقیه اموال متوفی بین مادر و فرزندان او به نسبت مشخص شده قانونی تقسیم می گردد.
حقوق زن در ارث
حقوق زن در ارث به مسائلی مانند سهم الارث، حق حضانت فرزندان، حق استفاده از منزل مشترک، حق نفقه و غیر تقسیم می شود.
لذا پس از مرگ شوهر، حقوق زن در ارث با توجه به قوانین جاری کشور که برگرفته از شرع مقدس اسلام است مشخص می شود.
به این معنا که در صورت دادخواهی زن برای گرفتن سهم الارث، پس از تنظیم دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و طی شدن روال اداری در صورتی که اموال منقول یا غیرمنقول مشخصی از مرد باقی مانده باشد با در نظر گرفتن این ملاحظات حق و حقوق زن به او پرداخت می شود.
- حق حضانت
حق حضانت فرزندان پس از مرگ شوهر به این شکل است که اگر سن فرزندان کمتر از ۷ سال باشد مادر آن ها در صورت تمایل حضانت و نگهداری از فرزندان را به عهده می گیرد و اگر زن پس از فوت شوهر تمایل به حضانت از فرزندان نداشته باشد و فرزندان زیر سن ۷ سال باشند حضانت آنها به پدر، مادر یا برادر متوفی واگذار می شود.
- حق استفاده از منزل مشترک
حق استفاده از منزل مشترک یکی دیگر از حقوق زن در ارث است به این معنا که پس از فوت شوهر تا زمانی که فرزندان فرد متوفی به سن بلوغ برسند و همسر متوفی ازدواج نکند خانه مسکونی متوفی حتی اگر پدر و مادر او زنده باشند فروخته نشده و بین وراث تقسیم نمی شود تا زن بتواند فرزندان خود را در آن اسکان داده و بزرگ کند.
- حق نفقه
حق نفقه یکی دیگر از حقوق زن در ارث است به این معنا که اگر شوهر فوت شده بیمه پرداز صندوق های بازنشستگی باشد یا در جای استخدام رسمی باشد تا زمانی که همسر او ازدواج مجدد نکند حقوق شوهر فوت شده به عنوان حق نفقه برای او و فرزندانش باقی می ماند و همسر متوفی می تواند با نظر سازمان بیمه گر این حقوق را به صورت ماهانه دریافت کند.
مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر
مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر با توجه به شرایط زندگی اجتماعی و قوانین جاری به مواردی از قبیل عدم آگاهی زنان از حقوق ارثی، تبعیض جنسیتی در ارث و مشکلات اجرایی در فرایند ارث تقسیم می شود که در ادامه به صورت مختصر به آنها پرداخته می شود.
- عدم آگاهی زنان از حقوق ارثی
عدم آگاهی زنان از حقوق ارثی یکی از مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر است به این معنا که خیلی از زنان از شرایط قانونی و حق و حقوق خود پس از مرگ شوهر آگاه نیستند و این عدم آگاهی باعث تعلل در پیگیری حق و حقوق قانونی آنها می شود.
به شکلی که در پاره ای از موارد عدم آگاهی زنان از حقوق ارث پس از مرگ شوهر یا نزدیکان باعث تضعیع حقوق آنها می شود.
در پاره ای از موارد اقدام دیر هنگام آنها برای باز پس گیری این حق و حقوق راه به جایی نمی برد و آنها نمی توانند حق و حقوق قانونی خود را به صورت کامل تامین نمایند.
بنابراین بهترین راه برای کاهش مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر مراجعه به وکلاء با تجربه ای است که به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می کنند.
- تبعیض جنسیتی در ارث
تبعیض جنسیتی در ارث یکی دیگر از مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر است به این معنا که در کشورهای اسلامی مثل ایران قوانین قضایی بر اساس شرع مقدس اسلام تنظیم می شود که این امر به دلیل رعایت ملاحظات مذهبی باعث عدم تساوی حقوق زن و مرد در هنگام تقسیم ارث می شود.
مثلا در هنگام تقسیم ارث حق و حقوق زن با دیگر وراث مساوی نیست و این حق بر اساس قوانین برگرفته از شرع اسلام تعیین می شود.
بنابراین حق و ححج
قوق زنان در بحث ارث و میراث در کشورهایی که بر اساس قوانین اسلام اداره می‌شود از کشورهایی که قوانین اسلامی در آنها اجرا نمی شود بسیار کمتر باشد.
- مشکلات اجرایی در فرایند ارث
مشکلات اجرایی در فرایند ارث یکی دیگر از مشکلات و چالش های ارث زن از شوهر است به این معنا که روند پیگیری دریافت حق السهم زن پس از مرگ شوهر سخت بوده و با دشواری های زیادی مواجه می شود.
به این معنا که اگر دیگر وراث فرد متوفی پیگیر دریافت سهم الارث خود نباشند شرایط برای پیگیری ارث همسر متوفی سخت می شود چون عدم حضور دیگر وراث یا تعلل آنها در هنگام تقسیم اموال باعث طولانی شدن روند کار و اطاله دادرسی می گردد.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره تلفنی از وکیل انحصار وراثت در تهران با شماره ۰۹۱۲۳۵۷۶۰۳۷ تماس حاصل فرمایید، با مشورت و راهنمایی وکیل زودتر به نتیجه خواهید رسید.
سوالات متداول
آیا زن از زمین ارث میبرد؟
قبل از اصلاحیه ماده ۹۴۶ قانون مدنی در سال ۱۳۸۷، زن فقط از اموال منقول مثل بنیه و اشجار ارث می برد اما پس از اصلاح این ماده قانونی در سال ۱۳۸۷، زن هم از اموال منقول و هم غیرمنقول مرد مثل زمین و خانه با توجه به شرایط ارث می برد. بنابراین نوع ماترک و اموال باقیمانده از شوهر در ارث بردن زن موثر نیست و زن به نسبت حق و حقوق قانونی خود از این اموال سهم می برد.
آیا زن از سرقفلی ملک تجاری همسر خود ارث می برد؟
بر اساس قانون، سرقفلی ملک تجاری همسر در حکم اموال غیرمنقول به حساب می آید و پس از اصلاح ماده ۹۴۶ قانون مدنی در سال ۱۳۸۷ این امکان برای زن فراهم شده است که از همه اموال به جای مانده از شوهر شامل اموال منقول و غیرمنقول بنا به نسبت قانونی ارث ببرد. بنابراین اگر زن به صورت دائمی در عقد فرد متوفی باشد از حق سرقفلی مثل دیگر وراث برخوردار می شود و به نسبت قانونی حق السهم او از ماترک شوهر پرداخت می گردد.
