برای اعتراض به رای دادگاه به کجا مراجعه کنیم؟

برای اعتراض به رای دادگاه پس از قطعی شدن حکم و در صورتی که امکان اعتراض به رای صادر شده وجود داشته باشد طرف معترض باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و نسبت به ثبت اعتراض اقدام کند. بر اساس ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی اعتراض به احکامی که قطعیت پیدا کرده اند ممکن است و مرجع صالح رسیدگی کننده به  پرونده پس از اعتراض، دادگاه هم عرض صادر کننده حکم می باشد. بنابراین اگر طرفین دعوا به رای صادر شده از سوی دادگاه بدوی اعتراض داشته باشند و خواهان بررسی مجدد پرونده شوند باید در مهلت مشخص شده ( ۲۰ روزه برای شهروندان داخل کشور و دو ماهه برای شهروندان مقیم خارج از کشور) نسبت به تنظیم اعتراض در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت آن اقدام نماید.

حکم قطعی چیست و چه زمانی صادر می شود؟

حکم قطعی دادگاه پس بررسی پرونده، تشکیل جلسات دادگاه، ارائه مدارک و شنیدن سخنان طرفین دعوا صادر می شود.

به عبارت دیگر حکم قطعی دادگاه به معنای تصمیم نهایی بوده و در پایان رسیدگی به پرونده صادر می شود. در صورتی که طرفین دعوا در مهلت مقرر( ۲۰ روزه برای شهروندان داخل کشور و دو ماهه برای شهروندان مقیم  خارجه کشور) نسبت به حکم صادر شده اعتراض نداشته باشند یا اعتراض خود را ثبت نکنند مهلت اعتراض به پایان رسیده و حکم قطعی و لازم الاجرا می شود.

بر اساس قانون، معیار و ملاک  تشخیص احکام قطعی از غیر قطعی، امکان اعتراض یا شکایت نسبت به رای صادر شده است.

به این معنا که اگر فرد معترض  نتواند از طریق راه های عادی به رای صادر شده اعتراض نماید یا شکایت خود را ثبت کند حکم قطعی شده و غیر قابل تغییر می شود.

اما در مواردی که فرد معترض بتواند به رای صادره اعتراض کرده و شکایت خود را ثبت کند حکم غیر قطعی شده و پس از بررسی مجدد پرونده به وسیله دادگاه هم  عرض رای نهایی صادر می شود.

تفاوت رای بدوی با رای تجدید نظر

رای بدوی به آرا و احکامی گفته می شود که پس از بررسی پرونده، مدارک، شنیدن سخنان طرفین دعوا در موعد قانونی صادر می شود.

بعضی از آرا و احکام بدوی قطعی هستند و امکان درخواست تجدید نظر برای آنها وجود ندارد اما برخی دیگر از آرای بدوی قابل اعتراض و تجدید نظر خواهی هستند.

به شکلی که بر اساس ماده ۳۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی، پس از صدور رای بدوی، اگر رای صادر شده قابل اعتراض باشد، طرفین دعوا در فاصله زمانی ۲۰ روزه می توانند به رای دادگاه اعتراض کنند و شهروندانی که مقیم خارج از کشور باشند دو ماه فرصت دارند به رای صادر شده اعتراض کنند تا پرونده به دادگاه هم عرض برای تجدید نظرخواهی ارسال شود و پس از طی شدن روال اداری رای دادگاه تجدید صادر گردد.

آیا امکان اعتراض به رای قطعی دادگاه وجود دارد؟

پس از خاتمه بررسی پرونده و صدور رای به وسیله دادگاه،  اگر طرفین دعوا با استناد به صدور رای نادرست یا عدم توجه به مستندات و مدارک، به رای صادره اعتراض داشته باشند.

قانون این امکان را به آنها داده است که  پس از بررسی شرایط پرونده و سنجیدن امکان اعتراض،  در فاصله زمانی تعیین شده به رای صادره اعتراض کنند تا  پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه هم عرض ارسال گردد.

پس از بررسی پرونده در دادگاه تجدید نظر و طی شدن مهلت قانونی این کار، رای دادگاه تجدید نظر صادر می شود. در این وضعیت وقتی حکم صادر شده قطعی شود، رای قطعی لازم الاجرا و غیر قابل تغییر است و پرونده مختومه می شود.

مختومه شدن پرونده پس از قطعی شدن رای به معنای آن است که موضوع شکایت خاتمه یافته و رسیدگی به آن  پایان یافته است.

بنابراین در این وضعیت، دیگر امکان شکایت مجدد پس از صدور حکم قطعی در موضوع دعوا وجود ندارد و طرفین دعوا باید به حکم صادر شده تمکین کنند.

لازم به ذکر است که ارائه مدارک و مستندات زمانی می تواند در نتیجه پرونده موثر باشد که رای قطعی برای موضوع دعوا صادر نشده باشد و این فرصت برای طرفین دعوا وجود داشته باشد که درخواست اعاده دادرسی کنند.

روش های اعتراض به رای قطعی دادگاه

قانون امکان اعتراض به رای دادگاه پس از مرحله بدوی و تجدید نظر را به طرفین دادگاه یا طرف ناراضی از رای صادره داده است.

به عبارت دیگر پس از صدور رای بدوی و تجدید نظر اگر حکم صادره شده مشکل داشته باشد امکان اعتراض به آن وجود دارد و طرفین دعوا برای پیگیری اعتراض خود  می توانند از روش هایی مثل وا خواهی، اعتراض شخص ثالث، اعاده دادرسی و فرجام خواهی استفاده کنند که در ادامه به صورت مختصر به آنها اشاره می شود.

• فرجام خواهی

فرجام خواهی یکی از روش های اعتراض به رای دادگاه تجدید نظر است. به این معنا که اگر موضوع دعوا یا خواسته خواهان به غیر از مواردی مثل طلاق، نسب، حجر، وقف، نکاح و فسخ باشد امکان اعتراض به حکم قطعی در دیوان عالی کشور وجود دارد و فرد خواهان برای پیگیری اعتراض خود می تواند فرجام خواهی کند.

• اعاده دادرسی

اعاده دادرسی یکی دیگر از روش های اعتراض به حکم قطعی صادر شده است، در ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی،  قانونگذار حق اعتراض به احکامی را که قطعیت یافته اند پذیرفته است و فرد خواهان می تواند در موعد قانونی مقرر اعتراض خود را به رای صادره اعلام کرده و خواستار اعاده مجدد دادرسی شوند.

لازم به ذکر است که مرجع صالح رسیدگی کننده به اعاده دادرسی، دادگاه هم عرض صادر کننده حکم است.

• وا خواهی

وا خواهی یکی دیگر از روش های اعتراض به احکام قطعی صادر شده است. به عبارت دیگر وقتی رای دادگاه در مرحله بدوی به صورت غیابی و بدون حضور خوانده صادر شود.

بر اساس ماده ۳۰۶ قانون آیین دادرسی مدنی، فرد محکوم علیه  در مهلت قانونی مقرر می تواند اعتراض خود را به رای غیابی صادر شده بر علیه خود به صورت وا خواهی اعلام نماید.

بر اساس قانون، کسی که حکم غیابی بر علیه او صادر شده است این حق را دارد که پس از تجدید نظرخواهی اگر باز هم رای به ضرر او باشد به رای صادره اعتراض کند.

• اعتراض شخص ثالث

اعتراض شخص ثالث یکی دیگر از روش های اعتراض به حکم قطعی می باشد. بر این اساس اگر آراء صادر شده از سوی دادگاه به ضرر شخص ثالث یعنی فردی به غیر از طرفین پرونده باشد.

قانون این حق را برای شخص ثالث قائل شده است که بتواند به رای دادگاه  بدوی یا تجدید نظر اعتراض کند. بر اساس ماده ۴۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر در دعوایی، رای صادر شده به ضرر شخص ثالث باشد و  رای صادره باعث تضییع حقوق او شود و شخص ثالث یا نماینده او به عنوان اصحاب یا طرفین دعوا در جلسات دادرسی که منتهی به صدور رای شده است حاضر نشده باشند، قابل اعتراض است و شخص ثالث مورد نظر می تواند به حکم بدوی یا تجدید نظر اعتراض کند.

سخن پایانی

برای اعتراض به رای دادگاه به کجا مراجعه کنیم شاید سوالی پر تکراری باشد که ذهن مخاطبان و افرادی را که رای دادگاه مقدماتی یا تجدید نظر بر علیه آنها صادر شده باشد یا از رای دادگاه ناراضی باشند را به خود مشغول کند.

در پاسخ به این سوال باید گفت، وقتی رای دادگاه بدوی یا تجدید نظر بر علیه یک نفر صادر شده باشد یا فرد مورد نظر از رای صادر شده به دلیل اشتباه دادگاه یا مستدل نبودن مدارک ناراضی باشد.

قانونگذار آن ها را محقّ می داند که در فرصت تعیین شده به رای دادگاه بدوی اعتراض کرده و خواستار بررسی مجدد پرونده شوند.

از روش های متداول برای اعتراض به رای قطعی دادگاه می توان به مواردی مانند وا خواهی، اعاده دادرسی، فرجام خواهی و اعتراض شخص ثالث اشاره کرد.