انتقال تمام دارایی به یکی از فرزندان از نظر قانونی ایراد و مشکلی ندارد مگر در مواردی که قانون این کار را منع کرده باشد. به عبارت دیگر وقتی پدر از نظر سلامت جسمانی و تعادل ذهنی در وضعیت معمول و متعادلی قرار داشته باشد. هر زمان که اراده کند می تواند تمام دارایی های خود را به یکی از فرزندان یا هر شخص دیگری که تمایل داشته باشد انتقال دهد. انتقال اموال یک شخص در قالب عقود مختلف، عملی قانونی و عرفی است و کسی نمی تواند به آن اعتراض کند یا برای ابطال آن اقدام نماید. بر اساس ماده ۳۰ قانون مدنی هر مالکی نسبت به مایملک خود صاحب اختیار بوده و حق هرگونه دخل و تصرف یا انتفاع در آن را دارد. مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد. بنابراین برای هر کس این حق محفوظ است که هر زمان که بخواهد بتواند هر میزان از اموال خود را تحت هر قالبی به هرکس که بخواهد منتقل کند و کسی نمی تواند او را از این کار منع نماید.
تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر
تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر اگر در قالب وصیّت نامه انجام شود از نظر قانون نافذ و معتبر نیست و فقط انتقال یک سوم یا ثلث از اموال و املاک یک فرد طبق وصیّت نامه معتبر و نافذ است.
به عبارت دیگر، هر گاه پدر به دلایل مختلف یک یا چند نفر از فرزندان خود را با تنظیم وصیّت نامه معتبر و قانونی از ارث محروم کند بر اساس ماده ۸۳۷ قانون مدنی وصیّت او نافذ نیست و فقط انتقال یک سوم یا ثلث اموال پدر، طبق وصیّت نامه ممکن است و دو سوم باقیمانده اموال باید پس از طی شدن روال اداری بر اساس تناسب قانونی بین وراث تقسیم شود.
اما اگر تقسیم ناعادلانه ارث توسط پدر در قالب های دیگر مثل بیع، عقد صلح عمری، هبه و غیره انجام شود نه تنها عمل انجام شده قانونی است بلکه وراث دیگر نمی توانند برای ابطال آن اقدام کنند.
مگر مواردی که قانون استثنا کرده است یا پدر در هنگام انتقال مال و اموال خود بر اساس عقود مختلف در شرایط عادی نبوده و با اکراه، زور، حقه و نیرنگ و غیره انتقال اموال به دیگر فرزندان یا افراد ذینفع انجام شده باشد.
وصیّت و میزان اعتبار آن
وصیّت به سفارشات یک فرد در زمان حیات برای چگونگی استفاده از ماترک او پس از مرگ گفته می شود. به عبارت دیگر وصیّت نامه سندی حقوقی است که هر فرد در زمان حیات می تواند برای تعیین تکلیف اموال، مطالبات یا بدهی های خود پس از مرگ تنظیم کرده و تصمیماتی اتخاذ شده را به وراث و افراد ذینفع اطلاع رسانی نمایید.
از جمله مسائلی که در وصیّت نامه به آن اشاره می شود می توان به مواردی مانند چگونگی تقسیم اموال، مدیریت مطالبات و پرداخت بدهی ها با توجه به منابع مالی معرفی شده، مراقبت از افراد خانواده و غیره اشاره کرد.
در گذشته مطالب درج شده در وصیّت نامه به عنوان فصل الخطاب در تقسیم ارث و میراث به حساب می آمد که این مسئله مشکلات زیادی را برای خانواده ها ایجاد می کرد. تقسیم ارث و میراث از طریق وصیّت نامه می تواند اختلافات و درگیری های فامیلی را تشدید نماید.
لذا قانونگذار برای برون رفت از این شرایط، قوانین جدیدی را تدوین و به تصویب نمایندگان مردم رسانده است. از جمله این قوانین، ماده ۸۴۳ قانون مدنی است بر اساس این ماده قانونی هر شخصی می تواند به میزان یک سوم از اموال خود را در زمان حیات با تنظیم وصیّت نامه بین وراث تقسیم کرده و آن را ثبت قانونی نماید.
به عبارت دیگر افراد جامعه از نظر قانونی اجازه ندارند که بیش از یک سوم اموال خود را از طریق تنظیم وصیّت نامه در زمان حیات میان وراث خود تقسیم کنند و اگر بر خلاف این قانون عمل نمایند.
یک سوم اموال تقسیم شده نافذ بوده و تکلیف دو سوم باقیمانده اموال و دارایی ها بر اساس قوانین انحصار وراثت تعیین می شود.
آیا پدر می تواند تمام دارایی اش را وقتی زنده است فقط به یکی از فرزندان منتقل کند؟
پدر زمانی می تواند تمام دارایی اش را وقتی زنده است فقط به یکی از فرزندان منتقل کند که این انتقال از طریق سند رسمی و محضری انجام شود و وراث دیگر نتوانند انتقال اموال به فرزند مورد نظر را جز مستثنیات قانونی دانسته و برای ابطال آن اقدام نمایند.
اما اگر پدر تمام دارایی اش را وقتی زنده است از طریق وصیّت نامه فقط به یکی از فرزندانش منتقل کند و فرزندان دیگر یا بازماندگان از این امر شاکی باشند می توانند با استناد به ماده ۸۴۳ قانون مدنی برای دادخواهی به مراکز قانونی مراجعه کرده و خواستار بررسی مجدد وصیّت نامه و تجدید نظر در تقسیم ارث و میراث شوند.
چون بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی شخص در زمان حیات فقط می تواند یک سوم از اموالش را ز طریق وصیّت نامه به یکی از فرزندان یا وراث منتقل کند و اگر بر خلاف این قانون و معیار، ارث و میراث تقسیم شود فقط انتقال یک سوم آن نافذ است و دو سوم دیگر بر اساس قوانین انحصار وراثت بین بقیه ورثه تقسیم می شود.
بخشیدن تمام اموال به یک فرزند از نظر اسلام
بخشیدن تمام اموال به یک فرزند از نظر اسلام زمانی پذیرفتنی و نافذ است که این کار از طریق عقد قرارداد بیع، هبه، عقد صلح عمری و غیره انجام شود به این معنا که در زمان زنده بودن پدر، مالکیت رسمی و قانونی اموال و دارایی ها به فرزند منتقل شود.
چون هر کس صاحب اموال و دارایی های خود است و هر طوری که بخواهد می تواند در آن دخل و تصرف کرده و در صورت تمایل همه اموال یا بخشی از آن ها را به نام افراد مورد علاقه خود منتقل کند.
اما بخشیدن تمام اموال به یک فرزند از نظر اخلاقی در اسلام و مبانی فقهی مورد نکوهش بوده و محروم کردن دیگر فرزندان از ارث عملی پسندیده نیست.
چون بخشیدن تمام اموال به یک فرزند باعث ایجاد کینه و نزاع بین آنها شده و ممکن است تبعات بد اخلاقی و رفتاری به دنبال داشته باشد.
همچنین از نظر فقهای امامیه محروم کردن یک یا تعدادی از فرزندان یا وراث از سهم الارث کار درست و پسندیده ای نیست و اگر این امر در وصیّت نامه قید شده باشد چنین وصیتی بی اعتبار است مگر آنکه وصیّت مزبور به وسیله وراث محروم تایید شده و مورد پذیرش قرار گیرد در چنین وضعیتی وصیّت مزبور نافذ و قابل اجرا می شود.
لازم به ذکر است که علما و حقوقدانان اسلامی با تردید به این مسئله نگاه می کنند و معتقدند که نافذ بودن وصیّت نامه تا حد تقسیم یک سوم از اموال بین وراث معتبر است و اگر بیشتر از این میزان وصیت شود نافذ نبوده و بی اعتبار است و تقسیم اموال بیش از میزان یک سوم باید بر اساس قوانین اسلامی انجام شود.
آیا پدر میتواند به دختر ارث ندهد؟
آیا پدر می تواند به دختر ارث ندهد شاید سوالی باشد که ذهن افراد درگیر در مسائل انحصار و وراثت را به خود مشغول نماید.
اما برای پاسخ دادن به این سوال باید به این نکته توجه کرد که بر اساس ماده ۸۳۷ قانون مدنی والدین در نظام حقوقی ایران حق محروم کردن فرزندان خود را از ماترک و ارث و میراث ندارند. مگر آنکه در زمان حیات از طریق رسمی و قانونی تمام اموال و ما یملک خود را به بقیه وراث یا افراد ذینفع منتقل نمایند.
اگر پدر بخواهد دختر خود را از طریق وصیت نامه از ارث محروم نماید اینکار غیر ممکن است چون بر اساس ماده ۸۳۷ قانون مدنی پدر و مادر نمی توانند فرزند پسر یا دختر خود را از ارث محروم کنند و اگر این اتفاق از طریق وصیت نامه بیفتد.
یک سوم اموال فرد متوفی بر اساس وصیت نامه بین وراث تقسیم شده و دو سوم دیگر بر اساس نسبت قانونی انحصار وراثت بین وراث تقسیم می شود.
آیا مادر می تواند فرزند را از ارث محروم کند؟
مادر نمی تواند فرزند را از ارث محروم کند چون در نظام حقوقی ایران، پدر و مادر حق محروم کردن وراث از حق السهم ارث خود را ندارند و نمی توانند آنها را از ارث محروم کنند.
بر اساس ماده ۸۷۳ قانون مدنی والدین حق محروم کردن وراث خود را از ارث و میراث ندارند و نمی توانند به دلایل غیر شرعی این کار را انجام داده و آنها را از رسیدن به حق و حقوقشان محروم نماید.
البته اگر مادر اموال و دارایی های خود را در زمان زنده بودن و حیات به صورت رسمی و قانونی به برخی از وراث منتقل کرده و به یک یا چند نفر از فرزندان خود سهم الارث ندهد از ارث محروم کردن فرزندان ممکن می شود و آنها نمی توانند برای ابطال انتقال انجام شده اقدام نمایند.
اما اگر مادر ر هنگام ثبت وصیت نامه یک یا تعدادی از فرزندان خود را از ارث محروم نماید و فرزندان دیگر از این امر ناراضی باشند فقط یک سوم از اموال مادر مشمول این تقسیم می شود و دو سوم دیگر اموال بر اساس روال قانونی و پس از انحصار وراثت بین وراث تقسیم می شود.
ایا وراث بعد از فوت پدر میتوانند ادعای مال فروخته شده بکنند؟
وراث بعد از فوت پدر فقط می توانند ادعای مال فروخته شده ای را از دیگران بکنند که آن مال به صورت رسمی و قانونی به دیگران منتقل نشده باشد. به عبارت دیگر وقتی دارایی یا مایملک پدر در زمان حیات به شکل رسمی و قانونی به دیگران منتقل شده باشد.
فرزندان یا وراث او پس از فوت پدر به هیچ وجه نمی توانند این اموال و مایملک را از دیگران مطالبه نمایند چون به مالکیت رسمی و قانونی شخص دیگری درآمده و غیر قابل بازگشت است.
به عبارت ساده هر گاه فردی اموال خود را در زمان حیات به شکل رسمی و قانونی به افراد دیگر منتقل نماید انتقال به صورت قطعی و قانونی انجام شده و به مالکیت شخص دیگر درآمده است بنابراین کسی نمی تواند نسبت به مالکیت آن ادعا داشته باشد.
سخن پایانی
انتقال تمام دارایی به یکی از فرزندان زمانی میسر است که این کار از طریق رسمی و قانونی انجام شود، به این معنا که پدر و مادر به صورت رسمی و قانونی اموال و دارایی های خود را به یکی از فرزندان انتقال دهند.
اما اگر انتقال اموال و دارایی های پدر و مادر از طریق وصیت نامه به یکی از فرزندان انجام شود این کار غیرقانونی است چون بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی هر شخص فقط می تواند به میزان یک سوم از اموال خود را در زمان حیات از طریق وصیت نامه به دیگران منتقل نماید.
بنابراین اگر پدر و مادر برخلاف این قانون عمل کرده و همه دارایی خود را به یکی از فرزندان منتقل نمایند. در این شرایط، اگر بقیه وراث یا فرزندان از این امر ناراضی باشند فقط یک سوم اموال به فرد مورد نظر منتقل شده و بقیه اموال بر اساس قوانین و پس از انحصار و وراثت بین بقیه وراث تقسیم می شود.
