ساختار و فرایند صدور چک صیادی به شکلی است که دارنده چک در زمان صدور، موظف است تمام قسمت های آن از جمله مبلغ چک و نام تحویل گیرنده چک را تکمیل و در سامانه ثبت نماید. به عبارت دیگر ساختار چک صیادی و فرایند تکمیل آن طوری طراحی شده است که ارائه چیزی تحت عنوان چک سفید امضا صیادی ممکن نیست. وقتی چک سفید امضا گم شده باشد صاحب آن باید در اولین فرصت به بانک صادر کننده دسته چک اطلاع رسانی کرده و با ارائه مدارک از بانک بخواهد که چک مورد نظر را مسدود کند یا اگر چک صیادی باشد با مراجعه به سامانه چک صیادی و طی کردن مراحل، چک را مسدود کند. در ادامه صاحب چک باید برای ثبت شکایت و پیگیری قانونی چک سفید امضاء گم شده به مراجع قضایی و قانونی مراجعه نماید. چک سفید امضاء همانطور که از نامش پیداست تاریخ و مبلغ ندارد. بنابراین هر زمان که تاریخ بر روی چک سفید امضاء درج شود زمان اعتبار آن از زمان ثبت تاریخ شروع می شود و بر اساس قانون از این زمان چک تا ۶ ماه معتبر است. به عبارت دیگر از زمانی که تاریخ بر روی چک سفید امضاء ثبت می شود تا ۶ ماه چک معتبر است و دارنده چک باید در این پروسه زمانی برای وصول آن اقدام کند.
چک سفید امضا چیست و چه کاربردی دارد؟
در قوانین مالی و تجاری ، چک سفید امضا به سند مالی گفته می شود که صاحب آن بدون درج کردن اطلاعاتی مثل مبلغ چک یا تاریخ وصول، چک را امضا کرده و به اشخاص دیگر بدهد.
ارائه چک سفید امضا به دیگران این امکان را به آنها می دهد که هر زمان بخواهند هر مبلغی را تمایل داشته باشند در آن نوشته و برای وصول به بانک مراجعه کنند. در چک های قدیمی، اگر چک سفید امضا برای ضمانت، تحقق شرط خاص و غیره به دیگران ارائه می شد باید دلیل ارائه چک سفید امضا در متن آن قید می گردید.
در غیر این صورت دارنده چک می توانست هر زمان که بخواهد تاریخ و مبلغ مورد نظر را در متن چک وارد کرده و برای وصول به بانک صادر کننده دسته چک مراجعه کند.
از جمله رایج ترین کاربردهای چک سفید امضا می توان به مواردی مانند ضمانت اجاره، ضمانت حسن انجام کار، معاملات غیرقانونی، جبران خسارت، امانت، معاملات نزول و ربا و غیره اشاره کرد.
چک صیادی چیست؟
چک صیادی، نوعی چک دیجیتال است که برای افزایش امنیت شفافیت در معاملات مالی و تجاری طراحی شده است. این نوع چک به صورت یکپارچه و زیر نظر بانک مرکزی ارائه می شود و روند ارائه چک، از سوی بانک های مختلف را یکسان می کند.
بر اساس ماده ۶ قانون اصلاح چک که در سال ۱۳۹۷ هجری خورشیدی به تصویب رسیده است. بانک های مختلف برای ارائه دسته چک به مشتریان خود موظف هستند فقط از طریق سامانه صدور یکپارچه چک الکترونیکی نزد بانک مرکزی اقدام کنند که این نوع چک با عنوان چک صیادی شناخته می شود.
فرایند دریافت دسته چک از سامانه صدور یکپارچه چک الکترونیکی نزد بانک مرکزی به این صورت است که مدارک هویتی و درخواست متقاضی در سامانه ثبت می شود.
سپس این سامانه با استعلام از سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی، پس از اطمینان از صحت مشخصات متقاضی و اطلاعات ثبت شده بخصوص عدم ممنوعیت قانونی نسبت به صدور دسته چک صیادی برای متقاضی، نسبت به صدور دسته چک برای او اقدام می کند.
راه اندازی سامانه صیاد به وسیله بانک مرکزی باعث یکپارچه شدن صدور دسته چک برای شهروندان شده است و صدور دسته چک را از حوزه وظایف اختیارات بانک های مختلف دیگر خارج کرده است.
فرایند و ساختار چک صیادی به گونه ای طراحی شده است که دارنده دسته چک در زمان صدور چک باید اطلاعات مورد نیاز از قبیل رقم و تاریخ چک را در سامانه صیاد درج کند چون بدون درج اطلاعات مورد نظر امکان صدور چک وجود ندارد.
چک سفید امضاء تا چند سال اعتبار دارد؟
چک سفید امضا تا زمانی که مبلغ و تاریخ بر روی آن ثبت نشود فعال نیست لذا از زمانی که مبلغ و تاریخ بر روی آن ثبت می شود فعال شده و بر اساس قانون چک از زمان ثبت تاریخ و مبلغ تا ۶ ماه اعتبار دارد.
بنابراین وجود امضا و مهر زیر چک باعث تایید اعتبار آن می شود و در صورتی که دلیلی بر سفید امضا شدن چک در متن آن نوشته نشده باشد.
دارنده چک هر زمان که بخواهد می تواند مبلغ و تاریخ مورد نظر را در آن درج کرده و برای وصول به بانک مراجعه کند.
لذا از نظر قانون، درج مبلغ، تاریخ و مهر و امضا جز الزامات چک برای نقد شدن است و از نظر قانون، امضا دارنده چک برای آنکه شخص دیگری بتواند مبلغ و تاریخ آن را هر زمان که بخواهد درج کند برای وصول، چک از بانک کفایت می کند.
اما در سامانه صیاد شرایط متفاوت است و حتی اگر چک سفید به کسی ارائه شود باید نام و مشخصات دریافت کننده چک در سامانه صیاد ثبت شده باشد تا او بتواند چک مورد نظر را از بانک وصول کند.
بنابراین در اختیار داشتن برگ چک سفید امضای صیاد بدون درج نام و مشخصات دریافت کننده، مبلغ و زمان وصول در سامانه از ارزش و اعتبار لازم برخوردار نیست.
به عبارت دیگر ساختار و فرایند صدور چک در سامانه صیاد امکان ارائه یا دریافت چک سفید امضا را از بین برده است و کسی نمی تواند مثل سابق چک سفید امضا صادر کند.
گم شدن یا سرقت چک سفید امضاء
گم شدن یا سرقت چک سفید امضا با توجه به تغییراتی که آذر ماه سال ۱۳۹۹ هجری خورشیدی در قانون چک انجام شده است دیگر نگران کننده نیست چون امکان صدور چک سفید امضا به صورت حامل وجود ندارد و باید نام و مشخصات دریافت کننده چک در سامانه صیاد ثبت شود.
به عبارت دیگر چک های سفید امضا بدون درج نام و مشخصات دریافت کننده از اعتبار لازم برای وصول برخوردار نیستند و اگر چک سفید امضا گم شده باشد چون مشخصات دریافت کننده در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شده است برگ فیزیکی فاقد ارزش است و شخصی که آن را پیدا کرده است نمی تواند برای تکمیل و نقد کردن آن اقدام کند.
با این وجود صاحب چک در صورت گم شدن یا سرقت آن باید در اسرع وقت گم یا سرقت شد چک را به بانک عامل اطلاع دهد تا راه هرگونه سو استفاده از آن مسدود گردد.
آیا چک سفید امضای قدیمی اعتبار دارد؟
چک سفید امضای قدیمی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد از نظر قانونی معتبر است. اما دارنده چک برای آنکه بخواهد چک را وصول کند باید به صورت حضوری به بانک عامل مراجعه کرده و در صورت برگشت خوردن چک برای آن گواهی عدم پرداخت دریافت کند.
سپس با در دست داشتن چک، گواهی عدم پرداخت، قرارداد و مدارک شناسایی برای وصول آن اقدام کرده و از طریق فرایند دادگاه یا اجرای ثبت برای وصول آن اجرائیه بگیرد.
بنابراین هر چند بانک مرکزی سامانه الکترونیک صیاد را برای نقل و انتقالات مالی در قالب چک راه اندازی کرده است اما چک های قدیمی صادر شده هنوز به قوت خود باقی هستند منتهی شرایط وصول آنها باید رعایت شود.
آیا صادر کننده چک سفید امضا به لحاظ کیفری قابل تعقیب است؟
بر اساس ماده ۱۳ قانون صدور چک که در سال ۱۳۸۲ هجری خورشیدی اصلاح شده است. صادر کننده چک سفید امضا به لحاظ کیفری قابل تعقیب نیست و دارنده چک سفید امضا فقط می تواند به صورت حقوقی تخلف در پرداخت این نوع چک را پیگیری کند.
همچنین باید به این نکته توجه کرد که با راه اندازی سامانه صیاد به وسیله بانک مرکزی و لزوم ثبت نام دریافت کننده، مبلغ و موعد وصول چک در سامانه، دیگر امکان ارائه چک سفید امضا به دیگران وجود ندارد.
مراحل پیگیری چک سفید امضا گمشده؟
وقتی چک سفید امضا گم می شود اگر چک از نوع صیادی باشد باید صاحب چک به سرعت از طریق آپ بانک یا سایت بانک مرکزی وارد قسمت مدیریت چک های صادر شده گردد. سپس شماره سریال چک را انتخاب کرده یا جستجو کند.
در ادامه وضعیت چک را مسدود یا ابطال زده و گزارش مفقودی آن را تکمیل کند. پس از انجام این فرایند چک در سیستم غیر فعال شده و قابلیت انتقال یا نقد شدن آن از بین می رود. لازم به ذکر است که اگر چک سفید امضای گمشده قدیمی یا غیر صیادی باشد.
مراحل پیگیری آن به این صورت است که دارنده چک باید حتماً به شعبه بانکی مراجعه کند که دست چک در آن صادر شده است.
سپس به صورت کتبی گزارش مفقودی چک را به شعبه مورد نظر بدهد تا در سیستم بانک ثبت شود. پس از ثبت گزارش مفقودی چک، بانک تا روشن شدن وضعیت چک از پرداخت وجه آن به ارائه دهنده چک خودداری می کند.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره تلفنی از وکیل چک در تهران با شماره ۰۹۱۲۳۵۷۶۰۳۷ تماس حاصل فرمایید، با مشورت و راهنمایی وکیل زودتر به نتیجه خواهید رسید.
سخن پایانی
ایا چک صیادی سفید امضا اعتبار دارد؟ شاید سوال پر تکراری باشد که ذهن مخاطب و افراد دارای دسته چک را به خود مشغول کند.
در پاسخ به این سوال باید گفت که با راه اندازی سامانه چک صیادی از سوی بانک مرکزی و الزام به ثبت نام گیرنده و مبلغ چک در سامانه باعث شده است که این امکان از بین برود و چیزی به اسم چک صیادی سفید امضا وجود نداشته باشد.
اگر چک سفید امضا گم شده باشد و چک مورد نظر صیادی باشد، صاحب چک باید در اسرع وقت با مراجعه به سامانه صیاد یا اپلیکیشن و آپ بانک نسبت به مسدود کردن آن اقدام کند.
اگر چک سفید گم شده قدیمی باشد صاحب چک باید در اسرع وقت به شعبه بانک صادر کننده مراجعه کرده و با ارائه مدارک درخواست مسدود شدن چک را تا روشن شدن وضعیت ثبت کند.
در پاسخ به این سوال که چک سفید امضا تا چند سال اعتبار دارد؟ باید گفت چک سفید امضا از زمانی که تکمیل شود یعنی رقم و موعد وصول آن درج شود فعال می شود و دارنده آن از زمان درج تاریخ وصول تا ۶ ماه وقت دارد که نسبت به نقد کردن آن اقدام کند.
اما چک سفید امضایی که در آن رقم و تاریخ ثبت نشده باشد غیر فعال است و تاریخ اعتبار آن نامحدود می باشد.
