جهیزیه به وسایل و تجهیزاتی گفته می شود که برای شروع زندگی مشترک زوجین تهیه می شوند. مطابق قانون جهیزیه بخشی از نفقه بوده، و خرید آن بر عهده شوهر می باشد. پس عملا زوجه هیچ مسئولیتی در قبال تکمیل و تهیه جهیزیه ندارد. اما مطابق رسوم جاری در کشورمان ایران، تهیه جهیزیه بر عهده خانواده دختر بوده و تنها بخشی از آن را خانواده پسر خریداری می نمایند. در واقع جهیزیه را می توان هدیه ای دانست که، خانواده دختر برای شروع زندگی به او اهدا می کنند. پس عملا و قانونا زن مالک مهریه تلقی می شود، و می تواند هرگونه تصرفی در این نوع مال منقول خود ایجاد نماید. حال گاهی با وجود اینکه زوجین ازدواجی رضایت مندانه داشته اند، موفق به ایجاد تفاهم نشده و تنها راه چاره را در جدایی و طلاق می بینند. حال اگر زوجین تصمیم به طلاق بگیرند تکلیف جهیزیه چیست؟ در چنین حالتی زن می تواند قانونا جهت استرداد جهیزیه و پس گرفتن آن اقدام نماید. نحوه و روش انجام این کار نیز، معمولأ پیچیدگی خاصی ندارد. برای پس گرفتن جهیزیه ابتدا می بايست زوجه دادخواست کتبی و سیاهه یا لیست اقلام خریداری شده را، به دادگاه ارائه نماید. سپس در صورتی که بتواند مالکیت خود را اثبات نماید، دادگاه حکم استرداد جهیزیه را صادر خواهد کرد. معمولا صدور رای به نفع زن در این مورد، زمان زیادی طول نمی کشد.
چرا که اثبات حقانیت او در خصوص جهیزیه اساسا کار دشواری نیست. حال بسیاری از عموم مردم تصور می کنند که برای پس گرفتن جهیزیه از شوهر، باید حتما طلاق صورت گیرد. اما این تصور کاملا اشتباه بوده و پس گرفتن جهیزیه مشروط به طلاق و جدایی نیست.
جهیزیه از اموال قانونی زوجه تلقی می شود، و او می تواند هر زمان که بخواهد آن ها را پس بگیرد. پس چه قبل از طلاق و چه در صورت جدایی، زن حق پس گرفتن اقلام تهیه شده را خواهد داشت. حال گاهی برخی از مردان با استرداد جهیزیه موافقت ننموده، و سعی می کنند مانع این‌کار شوند.
در این حالت ممکن است مرد بدون اذن زن مکان نگهداری جهیزیه را تغییر دهد یا درب خانه را باز نکند. در این صورت دادگاه مامورین اجرای حکم را در اختیار زن قرار داده، و اینگونه بدون هیچ دردسری می توان جهیزیه را استرداد نمود.
عدم وجود سیاهه برای استرداد جهیزیه
سیاهه شاید در نگاه اول واژه ای نا آشنا به نظر برسد. اما منظور از سیاهه همان لیست اقلام جهیزیه، که توسط زن خریداری شده اند می باشد. خانواده دختر در همان ابتدا، لیست تمامی وسایلی که تهیه نموده اند را تکمیل نموده و کلیه اقلام در آن ذکر می شوند. این لیست باید هنگام طرح دعوا برای پس رفتن جهیزیه ضمیمه دادخواست شود.
حال گاهی خانواده دختر این لیست را تهیه نموده و در واقع آن را در اختیار ندارند. در این صورت استرداد جهیزیه کمی دشوار تر می شود. چرا که مدرک قانونی برای مالکیت زن وجود ندارد. در چنین شرایطی زن می بايست از شهادت شاهدین استفاده کند.
در صورتی که دو شاهد معتبر در دادگاه شهادت دهند، که جهیزیه متعلق به زن است، حقانیت او به اثبات رسیده و می تواند وسایل خود را از منزل شوهر خارج کند. اما تنها شهادت شهود کافی نمی باشد. بلکه در این حالت وجود مالکیت زن بستگی به علم قاضی دارد، و باید توسط او تایید شود. به همین دلیل نتیجه نهایی دادگاه، کاملا به دیدگاه قضات بستگی دارد.
روش های قانونی برای استرداد جهیزیه
پس گرفتن جهیزیه به طور کلی در سه روش قانونی امکانپذیر خواهد بود. در هریک از این روش ها مراحل مختلفی باید طی شوند. در ادامه روش های قانونی پس گرفتن جهیزیه را نام برده ایم:
- توافق طرفین
در درجه اول توافق طرفین ساده ترین و بی دردسر ترین روش استرداد و پس گرفتن جهیزیه می باشد. گاهی زوج و زوجه هردو بر این موضوع که زن مالک جهیزیه است توافق نظر داشته، و شوهر هیچ مخالفتی با خارج نمودن وسایل زندگی از خانه ندارد.
در این صورت دادگاه فورا رای استرداد جهیزیه را صادر نموده، و نیاز به انجام هیچ مرحله خاصی نیز نخواهد بود. در این حالت حتی گاها نیاز به مراجعه به دادگاه نیز نخواهد بود، و زوجین می توانند بدون هیچ مشکلی در این خصوص به توافق برسند.
- استفاده از سیاهه
روش دوم استفاده از سیاهه می باشد، که در بالا نیز به توضیح آن پرداختیم. در این روش زن لیست کامل جهیزیه را به دادگاه ارائه می‌نماید. تمامی اقلامی که درون این لیست وجود دارند، متعلق به زن خواهند بود، و می تواند همه آن ها را پس بگیرد.
- شهادت شهود
شهادت شهود روش سوم استرداد جهیزیه می باشد. در این روش زن بدون دارا بودن سیاهه و با کمک شهود، در دادگاه مالکیت خود را اثبات می نماید. یا حتی اگر فاکتور اقلام خریداری شده به اسم زن یا خانواده اش باشند، می تواند از آن برای اثبات مالکیت خود در دادگاه استفاده کند.
مطلب پیشنهادی : وکیل امور خانواده
شرایط عمومی طرح دعوای گرفتن جهیزیه
همانطور که در بالا گفته شد، زن می تواند هر زمان که بخواهد برای پس گرفتن جهیزیه خود به صورت قانونی اقدام نماید. اما برای طرح دعوا در این خصوص می بايست برخی شرایط قانونی وجود داشته باشند، تا زوجه قادر به شکایت در مراجع قضایی باشد.
این شرایط را در ادامه ذکر نموده ایم:
- اهلیت زوجه
در درجه اول برای طرح دعوای استرداد جهیزیه زوجه می بايست دارای اهلیت باشد. اهلیت به معنای شایستگی دارا بودن حق یا اجرای آن می باشد. افراد معمولا بعد از سن ۱۸سالی دارای اهلیت خواهند بود. به عنوان مثال همه اشخاص حق ازدواج دارند. اما برای اجرای این حق و ازدواج نمودن، باید حتما دارای سن قانونی باشند. در خصوص شکایت جهیزیه نیز همین مورد صدق می کند.
- ذینفع بودن خواهان
منظور از خواهان در این نوع طرح دعوا، زن می باشد. زن می بايست برای شکایت در خصوص استرداد جهیزیه حتما ذینفع باشد. یعنی از طرح این دعوا نفع ببرد. پس در صورتی که زن اقلام جهیزیه را خریداری نکرده باشد و از این کار نفعی به او نرسد، قادر به انجام شکایت نخواهد بود.
- احراز سمت خواهان
احراز شدن سمت خواهان یا همان زوجه از دیگر شرایط قانونی طرح دعوای پس گرفتن جهیزیه می باشد. زن باید رابطه زوجیت خود با مرد و همچنین مالکیت جهیزیه را در دادگاه به اثبات برساند.
- اثبات تصرف جهیزیه توسط خوانده
منظور از خوانده در اینجا شوهر می باشد. زن باید برای دعوای استرداد جهیزیه حتما ثابت کند، که جهیزیه در تصرف خوانده می باشند.
مدت زمان استرداد جهیزیه
مدت زمان پس گرفتن جهیزیه از دیگر فاکتور های مهمی است، که هنگام طرح دعوا به آن توجه ویژه ای می شود. زن به هر روشی که بخواهد جهیزیه خود را پس بگیرد، می بايست برخی مراحل قانونی را طی کند. انجام کلیه این مراحل قطعا زمان بر خواهند بود.
حال به نتیجه رسیدن این دعوا و صدور رای توسط دادگاه، حدودا مابین یک الی سه ماه به طول می انجامد. مدت زمان پس گرفتن جهیزیه در این نوع دعوا، برای هر پرونده ای ممکن است متفاوت باشد. چرا که هر پرونده شرایط و پیچیدگی های خاص خود را خواهد داشت.
شرایطی که یک فاکتور یا سیاهه باید داشته باشد
برای استرداد جهیزیه همانطور که گفتیم زوجه باید سیاهه یا لیست اقلام را به دادگاه ارائه کند. اما تنها ارائه سیاهه نمی تواند کمک کننده باشد، و برای اینکه بتوان از آن استفاده نمود، باید فاکتور جهیزیه دارای برخی شرایط باشد. چرا که بدون وجود این شرایط، سیاهه از اعتبار قانونی ساقط خواهد بود. در درجه اول سیاهه باید به تایید شوهر برسد.
یعنی مرد باید تایید کند که تمامی اقلام ذکر شده در این لیست، توسط زن و خانواده او خریداری شده اند. همچنین اگر برخی از اقلام ذکر شده در سیاهه توسط مرد خریداری شده اند، باید تکلیف آن ها نیز مشخص گردد. علاوه بر این دیگر شرط معتبر بودن سیاهه این است، که شوهر و چند تن از آشنایان، فامیل و ….او آن را امضا کرده باشند. در صورتی که فاکتور و سیاهه جهیزیه از چنین شرایطی برخوردار باشد، دارای اعتبار قانونی بوده و کاملا در مراجع قضایی قابل استناد خواهد بود.
مدارک مورد نیاز برای دادخواست استرداد جهیزیه
برای طرح دعوای پس گرفتن جهیزیه، می بايست برخی مدارک مهم به دادگاه ارائه شوند. در صورت عدم ارائه این مدارک، دادخواست توسط دادگاه رد خواهد شد. همچنین تکمیل بودن این مدارک نیز اهمیت فراوانی دارد. مدارک مورد نیاز برای پس گرفتن جهیزیه عبارت اند از:
- سند ازدواج یا طلاق
- مدارک شناسایی مثل کارت ملی، شناسنامه و ….
- شهادت کتبی شهود
- سیاهه یا فاکتور خرید جهیزیه
- فرم دادخواست کتبی
چگونه با وکیل استرداد جهیزیه صحبت کنیم؟
پس گرفتن جهیزیه می تواند مراحل زمان بری داشته باشد. مخصوصا اگر شوهر مالکیت زن را انکار کند، پرونده گرفتن جهیزیه بسیار پیچیده تر خواهد شد. به همین دلیل می بايست حتما از یک وکیل مجرب و کاردان در این زمینه کمک بگیرید. برای صحبت کردن با وکیل و دریافت مشاوره می توانید از طریق سایت وکلا، به صورت آنلاین تماس حاصل نمایید.
همچنین امکان مراجعه حضوری برای مشاوره نیز وجود خواهد داشت. صحبت کردن با وکیل استرداد جهیزیه می تواند در پیشبرد پرونده شما بسیار موثر باشد. چرا که در جلسات مشاوره وکیل به ارزیابی پرونده قضایی شما پرداخته، و موانع موجود را برطرف خواهد کرد. همچنین وکیل به تمامی سوالات و ابهامات شما در خصوص پرونده اتان پاسخ داده، و راهنمایی های لازم را ارائه خواهد نمود.
اگر مرد جهیزیه را بدون اجازه از منزل ببرد آنوقت چه می شود؟
گاهی دیده می شود با وجود اینکه تمامی اقلام جهیزیه توسط زن خریداری شده اند، مرد آن ها از منزل خارج کرده و به مکانی دیگر انتقال می دهد. در حالی که هیچ اجازه ای از زن دریافت نکرده است. گرچه این اتفاق شایع نیست، اما در صورت بروز آن، استرداد جهیزیه قطعا بسیار سخت تر می شود. چرا که باید مکان نگهداری جهیزیه پیدا و مشخص گردد.
در چنین شرایطی زن می تواند در خصوص تصرف جهیزیه از شوهر شکایت نماید. چرا که قانونا مرد تنها حق استفاده از وسایل را داشته، و نباید تحت هیچ شرایطی آن ها را بدون اذن زن به مکانی دیگر انتقال دهد. در این صورت مرد تحت تعقیب قانونی قرار گرفته، و مکلف به تحویل جهیزیه به زن خواهد شد. اگر به هر دلیلی جهیزیه نزد مرد از بین رفته باشد، می بايست برابر ارزش مادی وسایل، به زن جریمه نقدی پرداخت نماید.
آیا قبل از طلاق می توان جهیزیه خود را بگیرم؟
استرداد جهیزیه معمولا و در اکثر موارد هنگام طلاق انجام می گیرد. اما اقدام برای پس گرفتن جهیزیه هیچ ارتباط خاصی با طلاق ندارد. یعنی عملا افراد می توانند قبل از طلاق نیز برای گرفتن جهیزیه خود اقدام کنند. چرا که زن قانونا مکلف به تکمیل جهیزیه نیست، و می تواند هر زمان که بخواهد آن را پس بگیرد.
