صلح عمری برای همسر به عقدی گفته می شود که بر اساس آن زوج در زمان زنده بودن اموال و دارایی های خود مثل ملک را به نام زوجه منتقل می کند. منتهی تفاوت عقد صلح با عقود دیگر در آن است که فرد مالک پس از انتقال ملک به نام دیگران تا زمان زنده بودن می تواند از ملک یا منافع آن استفاده کند و زمانی که فرد صلح کننده بمیرد، ملک یا دارایی مورد نظر به طور کامل به نام صلح گیرنده منتقل می شود. بنابراین وقتی بر اساس قرارداد صلح عمری برای همسر، مرد اموال و دارایی های خود را به نام وجه می کند. مرد تا زمان زنده بودن می تواند از منافع دارایی یا ملک مورد نظر استفاده کند و پس از مرگ او دارایی یا ملک صلح داده شده به طور کامل به مالکیت صلح گیرنده منتقل می شود.
شرایط صلح عمری برای همسر
برای تنظیم عقود مختلف مثل صلح عمری تنها تنظیم صلحنامه برای انتقال مال یا دارایی مثل ملک کفایت نمی کند و قانونگذار برای افزایش صحت و سلامت این نوع عقود یکسری شرایط برای آن ها تعیین کرده است که در صورت عدم حصول آنها قرارداد باطل شده و اعتبار خود را از دست می دهد.
در ادامه به شرایط صلح عمری برای همسر اشاره می شود.
- اهلیت داشتن طرفین معامله
اهلیت داشتن طرفین معامله یکی از شروط صلح عمری برای همسر است که در ماده ۷۵۳ قانون مدنی به آن اشاره شده است.
بنابراین اگر زن و شوهر بخواهند قرارداد صلح عمری تنظیم و امضا کنند باید هر نفر آنها اهلیت داشته، عاقل، بالغ و رشید باشند و از نظر قانونی ممنوعیتی برای تصرف در اموال خود نداشته باشند.
به عنوان مثال مردی که ورشکسته شده باشد نمی تواند ملک یا دارایی خود را در قالب صلح عمری به همسر یا افراد دیگر واگذار کند.
- نافذ و صحیح بودن قرارداد
نافذ و صحیح بودن قرارداد یکی دیگر از شروط تنظیم قرارداد صلح عمری برای همسر است. بر اساس ماده ۷۵۴ قانون مدنی یکی از شرایط صلح عمری برای همسر مشروعیت جهت یا هدف این نوع قرارداد است.
به عبارت دیگر بر اساس قانون هر قرارداد صلحی که بین طرفین منعقد می شود نافذ و صحیح است مگر آنکه برای امر نامشروعی منعقد شده باشد.
- قصد و رضایت طرفین برای انجام معامله
قصد و رضایت طرفین یکی دیگر از شرایط انعقاد قرارداد صلح عمری برای همسر است به این معنا که طرفین باید قصد و رضایت لازم برای انعقاد صلح عمری را داشته باشند.
سپس برای این کار اقدام کنند چون قصد و رضایت نداشتن یکی از طرفین به خصوص فرد انتقال دهنده باعث غیر نافذ و باطل شدن قرارداد می شود.
- غیر قابل فسخ بودن قرارداد صلح
یکی دیگر از شرایط قرارداد صلح عمری برای همسر غیر قابل فسخ بودن قرارداد بدون رضایت طرفین یا داشتن حق فسخ یکی از آن ها است.
به این معنا که قرارداد صلح عمری برای همسر در صورتی قابل فسخ است که هر دو طرف نسبت به این کار رضایت داشته باشند و رضایت یکی از طرفین برای این کار کفایت نمی کند.
همچنین در صورتی یکی از طرفین می تواند قرارداد صلح برای همسر را فسخ کند که حق فسخ برای او در قرارداد در نظر گرفته شده باشد.
این اختیار و حق فسخ در اصطلاح حقوقی با عنوان صلح خیاری شناخته می شود و در صورت ثبت آن در قرارداد، شخصی که این حق برای او در نظر گرفته شده است هر زمان که بخواهد می تواند قرارداد صلح عمری برای همسر را فسخ کرده و باطل نماید.
مدارک لازم برای صلح عمری برای همسر
همانطور که گفته شد صلح عمری برای همسر یکی از عقودی است که در قانون مدنی به آن اشاره شده است. در این نوع قرارداد، مال یا دارایی شوهر مثل سند مالکیت اموال نامنقول به صورت صلح عمری به همسر منتقل می شود.
برای آنکه سند ملکی در صلح عمری به نام همسر منتقل شود باید مدارکی برای تنظیم سند ارائه شود که از آن جمله می توان به مدارکی مثل سند تک برگ یا اسناد منگوله دار سابق، ارائه پایان کار ساختمان در صورت نوساز بودن و اعمال نشدن تغییرات در سند، ارائه جواب استعلام و مفاصل حساب از شهرداری و دارایی، اسناد و مدارک هویتی طرفین شامل شناسنامه، کارت ملی و غیر اشاره کرد.
معمولا تنظیم و انتقال املاک در قالب صلح عمری برای همسر در دفاتر اسناد رسمی انجام می شود تا اعتبار آن تضمین گردد.
لازم به ذکر است که اگر ملک مورد معامله، در واگذاری صلح عمری، سند رسمی داشته باشد امکان انتقال آن در دفاتر خدمات رسمی وجود دارد و اگر سند ملک مورد نظر قرارداد غیر رسمی باشد امکان تنظیم سند صلح عمری برای همسر در دفاتر رسمی وجود ندارد.
بنابراین اگر قرار باشد برای املاکی که قرارداد غیر رسمی دارند سند صلح عمری برای همسر تنظیم گردد باید اینکار به صورت دستی و غیر رسمی با امضای شاهدان معتبر انجام شود.
آثار صلح عمری برای همسر
آثار صلح عمری برای همسر پس از تنظیم و امضای قرارداد فی مابین مشخص می شود، به این معنا که پس از تنظیم و ثبت قرارداد صلح عمری برای همسر به صورت دستی یا در دفاتر خدمات رسمی، مالکیت مال صلح شده به طور رسمی به صلح گیرنده منتقل می شود.
با این تفاوت که تا زمان زنده بودن، فرد انتقال دهنده می تواند از مال صلح شده یا منافع آن استفاده کند و صرفاً پس از فوت فرد صلح کننده، مال یا ملک صلح شده به صورت کامل و قطعی به فرد صلح گیرنده منتقل می شود و شخص صلح گیرنده می تواند به صورت رسمی و قطعی مال مورد نظر را تصرف کرده و در آن دخل و تصرف نماید یا از منافع آن استفاده کند.
آیا ملک صلح شده به همسر قابل برگشت است؟
امکان پس گرفتن ملکی که در قالب عقد صلح عمری برای همسر منتقل شده است در صورتی وجود دارد که طرفین معامله به این کار رضایت داشته باشند یا در قرارداد فی مابین حق فسخ برای یکی از طرفین در نظر گرفته شده باشد.
معمولا وقتی در قرارداد صلح عمری برای همسر، حق فسخ قرارداد برای یکی از طرفین در نظر گرفته می شود این حق در اصطلاح حقوقی با عنوان صلح خیاری نیز شناخته می شود.
بنابراین شخصی که در قرارداد صلح عمری برای همسر به او حق فسخ یا صلح خیاری داده شده باشد هر زمان که بخواهد می تواند قرارداد صلح عمری برای همسر را فسخ کرده و از اعتبار خارج کند.
سخن پایانی
صلح عمری برای همسر به قراردادی گفته می شود که در آن زوج اموال یا دارایی های خود مثل ملک را به همسر منتقل می کند.
در صلح عمری برای همسر، فرد صلح کننده تا زمان مرگ می تواند از ملک مورد توافق استفاده کند و صلح گیرنده نمی تواند او را از ملک مورد نظر بیرون کند اما پس از مرگ فرد صلح دهنده، ملک یا مال مورد نظر به صورت قطعی به فرد صلح گیرنده منتقل می شود.
از ویژگی های صلح عمری آن است که پس از انعقاد قرارداد صلح عمری زوجه نمی تواند زوج را از استفاده از مال یا دارایی منع کند.
لازم به ذکر است که استفاده از قرارداد صلح عمری برای انتقال مال و دارایی هایی مثل ملک به همسر به دلیل نرخ مالیات کمتر نسبت به قراردادهای دیگر مثل بیع، وصیّت نامه، هبه و غیره بیشتر کاربرد دارد.
