اعتبار صدای ضبط شده در دادگاه با توجه به شرایط و تاثیر مدرک ارائه شده در نتیجه پرونده ارزیابی می شود. به طور کلی ارائه صدای ضبط شده به عنوان مدرک و ادله متقن در پرونده های مختلف کیفری و مدنی به عنوان دلیل مستقل از سوی مراجع رسیدگی کننده پذیرفته نمی شود. به این معنا که اعتبار صدای ضبط شده در حدی نیست که قاضی بتواند با استناد به آن تصمیم گیری کرده و حکم نهایی را صادر کند. به عبارت ساده، ارائه صدای ضبط شده در دادگاه نمی تواند به عنوان مدرک نهایی و معیار تصمیم گیری مورد توجه قرار گیرد بلکه صدای ضبط شده بیشتر به عنوان اماره یا نشانه برای اثبات ادعا در نظر گرفته می شود و در صورتی به آن استناد می شود که مدارک و نشانه هایی به عنوان مکمل برای تایید آن وجود داشته باشد.
آیا بر اساس قوانین جاری، ضبط کردن صدا بدون اجازه صاحب صدا جرم است؟
هرچند بر اساس عرف ضبط کردن صدای افراد ورود به حریم شخصی آنها محسوب شده و عملی زشت و ناپسند به حساب می آید.
اما بر اساس قوانین جاری کشور، مثل قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی، قانون جرایم رایانه ای و سایر قوانین، ضبط کردن صدای دیگران بدون اجازه آنها، جرم نیست و هیچ ماده قانونی وجود ندارد که بتوان با استناد به آن برای ضبط کردن بدون اجازه، صدای دیگران جرم انگاری کرد.
با این تفاسیر می توان نتیجه گرفت که ضبط بدون اجازه صدای دیگر شهروندان جرم نیست و مجازاتی برای آن تعیین نشده است.
البته باید به این نکته توجه داشت که جرم نبودن ضبط صدای دیگران تا زمانی پا برجا و معتبر است که افراد به قصد سو استفاده و منفعت طلبی یا وارد کردن ضرر و زیان مادی و معنوی به دیگران به این کار اقدام نکرده باشند.
بنابراین اگر فرد یا افرادی با ضبط صدا، بدون اجازه دیگران قصد آسیب رساندن به آنها یا تهدید و اخاذی داشته باشند مرتکب جرم شده اند و انجام اینکار می تواند برای آنها مسئولیت کیفری و تبعات قضایی به همراه داشته باشد.
قانون در مورد ضبط صدا به وسیله مامورین دولتی چه می گوید؟
هرچند بر اساس قوانین جاری ضبط کردن صدا به وسیله شهروندان معمولی اگر به قصد اخاذی، کلاهبرداری و منفعت طلبی نباشد جرم محسوب نمی شود و قانونگذار برای آن مجازات تعیین نکرده است.
اما در مورد مامورین دولتی شرایط متفاوت است به این معنا که اگر مامورین و مستخدمین دولتی بدون اجازه اقدام به ضبط صدا کنند قانونگذار برای آنها جرم انگاری کرده و مجازات حبس یا جزای نقدی با توجه به نوع اقدام انجام شده در نظر گرفته است.
بر اساس ماده ۵۸۲ قانون مجازات اسلامی « هر یک از مستخدمین و مامورین دولتی، مراسلات یا مخابرات یا مکالمات تلفنی اشخاص را در غیر مواردی که قانون اجازه داده است حذف مورد مفتوح یا توقیف یا معدوم یا بازرسی یا ضبط یا استراق سمع نماید یا بدون اجازه صاحب آنها، مطالب آنها را افشا نماید به حبس از ۱ سال تا ۳ سال و یا به پرداخت جزای نقدی از ۶ تا ۱۸ میلیون ریال محکوم خواهد شد.»
بنابراین شرایط قانونی ضبط صدا بدون اجازه در مورد مامورین دولت از دیگر شهروند متفاوت است و انجام این کار به صورت خودسرانه و بدون رعایت موازین قانونی ممکن است برای آنها تبعات ناخوشایندی مثل تحمل حبس و پرداخت جزای نقدی را به دنبال داشته باشد.
اعتبار صدای ضبط شده برای استناد در محاکم قضایی چقدر است؟
اعتبار صدای ضبط شده برای ارائه یا استناد در محاکم قضایی به دلیل آنکه ضبط صدا به صورت مخفیانه و غیرقانونی انجام می شود بسیار کم است و نمی توان از صدای ضبط شده به عنوان مدرک متقنی برای اثبات یا رد یک ادعا استفاده کرد.
بنابراین ضبط صدای دیگران بدون اجازه نه تنها مدرکی مناسب برای اثبات یا رد یک ادعا نیست بلکه فاقد اعتبار بوده و با نظر قاضی رسیدگی کننده ممکن است به عنوان اماره یا نشانه ای برای تایید یا رد ادعای مطرح شده مورد استفاده قرار گیرد.
البته باید به این نکته توجه داشت که چون ضبط صدا بدون اجازه انجام شده است اگر در دادگاه به عنوان مدرک ارائه شود در صورت شکایت طرف مقابل پرونده از این اقدام غیرقانونی، ممکن است مجازات و تبعات بدی را برای فرد ارائه دهنده صدای ضبط شده به همراه داشته باشد.
آیا ضبط صدا یا تصویر در جلسات دادگاه امکان پذیر است؟
هرچند بر اساس قوانین جاری، ضبط صدا جرم تلقی نمی شود و قانونگذار برای آن مجازاتی تعیین نکرده است مگر آنکه ضبط صدا به قصد سو استفاده، اخاذی و غیره باشد.
اما در برخی از موارد مثل جلسات دادگاه ضبط صدا به طور مطلق ممنوع است مگر آنکه، این فعل با دستور قضایی یا تایید رئیس دادگاه انجام شود.
بر اساس تبصره یک ماده ۳۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری « هرگونه عکسبرداری یا تصویربرداری یا ضبط صدا از جلسه دادگاه ممنوع است.
اما رئیس دادگاه می تواند دستور دهد تمام یا بخشی از محاکمات تحت نظارت او به صورت صوتی یا تصویری ضبط شود».
بنابراین ضبط کردن هرگونه صدا و تصویر در جلسات دادگاه ممنوع است مگر آنکه انجام این کار با دستور قضایی و قانونی انجام شود.
البته باید به این نکته توجه داشت که در دادگاه های کیفری ممکن است با توجه به اهمیت موضوع جرم و با دستور مراجع بالاتر تمامی گفت و شنود های دادگاه ضبط و ثبت شود اما در سایر دادگاه ها این امر به ندرت و با توجه و اهمیت موضوع و دستور یا اطلاع قاضی رسیدگی کننده ممکن است انجام شود.
آیا ضبط اقرار، برای ارائه در دادگاه و اثبات یا رد ادعا معتبر است؟
ضبط اقرار، برای ارائه در دادگاه و اثبات یا رد ادعا زمانی معتبر است که فرد اقرار کننده با رضایت و بدون فشار یا زور این کار را انجام داده باشد و پس از ارائه اقرار ضبط شده از سوی مخاطب در دادگاه، منکر صحت و سلامت آن نشود یا مدعی نشود که اقرار ضبط شده با زور یا ترفندهای دیگر انجام شده است.
بنابراین اگر فردی، اقرار ضبط شده ای را به ضرر خود و نفع دیگران انجام داده باشد و پس از ارائه اقرار ضبط شده به دادگاه منکر صحت و سلامت آن نشود.
اقرار ثبت شده در قالب صدا یا تماس تلفنی می تواند در دادگاه مورد استناد قرار گرفته و به عنوان اماره قاضی رسیدگی کننده مورد استفاده قرار گیرد.
در چه صورتی ارائه صدای ضبط شده در دادگاه می تواند معتبر باشد و مورد استناد قرار گیرد؟
در صورتی ارائه صدای ضبط شده در دادگاه می تواند معتبر باشد که فرد منتسب، صدای ضبط شده را انکار نکند.
بنابراین اگر فردی که صدای ضبط شده به او منتسب است پس از ارائه صدای ضبط شده در دادگاه به عنوان مدرک، منکر انتساب صدا به خود شود و آن را تقلید یا حاصل استفاده از هوش مصنوعی بداند صدای ضبط شده بی اعتبار است و مدرک ارائه شده نمی تواند به عنوان اماره قاضی برای استناد در پرونده مورد استفاده قرار گیرد.
مگر آنکه ارائه دهنده صدای ضبط شده بتواند انتساب صدا را به فرد مورد نظر اثبات کند.
در غیر این صورت اعتبار صدای ضبط شده به صورت کامل از بین رفته و دیگر نمی تواند به عنوان اماره و قرینه ای راهگشا مورد استناد قاضی پرونده قرار گیرد.
سخن پایانی
صدای ضبط شده در دادگاه اعتبار دارد اگر فرد منتسب یا صاحب صدا منکر صحت و سلامت صدای ضبط شده نگردد.
بنابراین ارائه صدای ضبط شده در دادگاه برای اثبات یا رد یک ادعا زمانی معتبر است و می تواند به عنوان اماره از سوی قاضی پرونده مورد استناد قرار گیرد که اولاً صدای ضبط شده با زور و اجبار ثبت و ضبط نشده باشد دوما فردی که صدا به او منتسب است منکر صدای ضبط شده نگردد.
همچنین در صورتی که پس از ارائه صدای ضبط شده فرد منتسب به صدای ارائه شده منکر صحت و سلامت صدای ارائه شده گردد و فرد ارائه دهنده نتواند آن را اثبات کند صدای ارائه شده اعتبار خود را از دست داده و بلا استفاده می شود.
به این معنا که قاضی رسیدگی کننده به پرونده نمی تواند از آن به عنوان اماره یا نشانه ای برای اثبات یا رد ادعای مطرح شده استفاده کند.
