اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت

اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت نسبت به سند رسمی و ثبت دفتری کمتر است با این حال فاقد اعتبار نیست و دارنده آن می تواند با ارائه این نوع سند در مراجع قانونی و قضایی از حق و حقوق خود دفاع کند. از دلایل اعتبار پایین تر قولنامه دستی نسبت به سند ثبتی و رسمی می توان به مواردی مانند دشوار بودن اثبات حقانیت سند در دادگاه، عدم ثبت در دفاتر رسمی، سخت بودن انجام معامله در آینده به شکل رسمی و غیره اشاره کرد. بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی، قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است که این ماده قانونی می تواند تایید کننده اعتبار اسنادی مثل قولنامه دستی با اثر انگشت باشد.

قولنامه دستی چیست و چه کاربردی دارد؟

قولنامه دستی، سندی غیر رسمی و بدون ثبت دفتری است که از آن برای نقل و انتقال اموال و دارایی های مختلف مثل فروش ملک، خانه، ماشین و غیر استفاده می شود. این نوع سند به صورت دستی به وسیله خریدار، فروشنده یا شخصی به نمایندگی از آنها تنظیم می شود.

اسناد غیر رسمی مثل قولنامه معمولاً ثبت دفتری و رسمی نمی شوند. به این معنا که این نوع اسناد در دو یا سه نسخه همسان تنظیم شده و یک نسخه در اختیار فروشنده، یک نسخه در اختیار خریدار و یک نسخه نیز به وسیله فرد تنظیم کننده قرارداد نگهداری می شود تا در صورت لزوم و اختلاف بین طرفین بشود به آن استناد کرد.

قولنامه دستی معمولا برخلاف اسناد رسمی، به صورت دستی تنظیم شده و در آن مشخصات خریدار و فروشنده، مشخصات مال مورد معامله و مفاد و شرایط قرارداد به صورت دستی نوشته می شود.

به عبارت دیگر تفاوت مهم قولنامه دستی با اسناد رسمی در ثبت دفتری اسناد رسمی است به این معنا که سابقه ای از ثبت اسناد غیر رسمی مثل قولنامه در سازمان اسناد یا دفاتر رسمی ثبت اسناد وجود ندارد که این امر راستی آزمایی این نوع اسناد را دشوار کرده و  می تواند باعث افزایش چالش ها و مشکلات این نوع سند در آینده شود.

همانطور که گفته شد از قولنامه دستی به عنوان سند برای انتقال اموال و دارایی های مختلف مثل ملک، خودرو و ماشین استفاده می شود.

با این حال در خیلی از معاملات رسمی نیز توافقات اولیه طرفین به شکل قولنامه تنظیم می شود تا طرفین معامله در آینده بتوانند با استناد به قولنامه تنظیم شده روند اداری ثبت سند را انجام دهند.

رعایت چه نکاتی در تنظیم قولنامه دستی باعث افزایش اعتبار آن می شود؟

قولنامه دستی همانطور که از نامش پیداست به صورت دست نویس و دستی تنظیم می شوند، اما رعایت برخی از نکات در هنگام تنظیم آن ها می تواند باعث افزایش اعتبار قانونی این نوع سند و جلوگیری از بروز مشکلات و چالش های مختلف در آینده شود.

از جمله نکاتی که رعایت آن در تنظیم قولنامه دستی، می تواند باعث افزایش اعتبار این نوع اسناد شود درج درست و صحیح اطلاعات هویتی طرفین معامله در این نوع سند است. به عبارت دیگر نام و نام خانوادگی خریدار و فروشنده، شماره شناسنامه و شماره ملی آن ها، باید به صورت دقیق و از روی اسناد هویتی این افراد در قولنامه درج شود.

همچنین ثبت نشانی دقیق طرفین به همراه کد پستی آنها با ذکر شماره تلفن معتبر می تواند دسترسی آسان به طرفین معامله را تسهیل نماید. از دیگر نکاتی که در هنگام تنظیم قولنامه دستی باید به آن توجه شود. ثبت مشخصات دقیق ملک، آپارتمان، خودرو و غیره است.

به این معنا که مشخصات مال مورد معامله باید به صورت دقیق ثبت شود تا در آینده، محل اختلاف طرفین یا کاهش اعتبار سند نشود.

از دیگر نکاتی که در هنگام ثبت قولنامه دستی باید به آن توجه شود ثبت مبلغ و ثمن معامله به صورت دقیق و چگونگی پرداخت آن است به این معنا که عدد مورد معامله به صورت ریالی و با حروف درج شود که درج معادل تومانی آن می تواند اعتبار رقم ثبت افزایش دهد.

شرایط پرداخت مبلغ توافق شده و درج شماره چک های رد و بدل شده یا زمان پرداخت از دیگر نکاتی است که می تواند اعتبار قولنامه دستی را افزایش دهد.

از دیگر نکاتی که در تنظیم قولنامه دستی باید به آن توجه شود می توان به مواردی مانند ثبت تاریخ تنظیم قولنامه به صورت روز، ماه و سال، ثبت تاریخ تحویل مورد معامله در صورت متفاوت بودن با تاریخ تنظیم قرارداد، شرایط فسخ قرارداد در صورت بروز مشکل، درج مشخصات اوراق تضمین معامله مانند چک و سفته، درج شرایط پرداخت هزینه های نقل و انتقال، مالیات و غیره  اشاره کرد.

همچنین اشاره به این نکته که کدام یک از طرفین معامله موظف به پرداخت این هزینه ها هستند و در نهایت امضا، مهر و اثر انگشت طرفین معامله یا شاهدان از دیگر نکاتی است که در تنظیم قولنامه دستی باید به آن توجه شود چون تعداد بالاتر امضای شهود معتبر باعث افزایش اعتبار سند دستی تنظیم شده بین طرفین می شود.

همچنین تنظیم قولنامه دستی در سه نسخه همسان یا بیشتر می تواند اعتبار معامله به این شکل را افزایش دهد. به این معنا که یک نسخه از قولنامه به فروشنده، یک نسخه در اختیار خریدار و یک نسخه به تنظیم کننده سند یا فرد معتمد طرفین سپرده می شود تا در آینده در صورت بروز مشکل طرفین بتوانند به آن استناد کنند.

چرا اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت از  اسناد رسمی کمتر است؟

همانطور که گفته شد قولنامه دستی با اثر انگشت در مراجع قانونی از اعتبار کافی برخوردار بوده و به عنوان نوعی سند عادی شناخته می شود.

با این وجود به دلیل عدم ثبت رسمی و دفتری از اعتبار کمتری نسبت به اسناد رسمی و قانونی برخوردار است. در ادامه به برخی از دلایل اعتبار کمتر قولنامه دستی نسبت به اسناد رسمی و دفتری پرداخته می شود.

• دشوار بودن اثبات حقانیت قولنامه دستی در دادگاه

دشوار بودن اثبات حقانیت قولنامه دستی در دادگاه یکی از دلایل کم‌ اعتبار بودن، قولنامه دستی نسبت به دیگر اسناد رسمی است.

 به این معنا که به دلیل عدم ثبت دفتری و وجود سابقه ثبتی، امکان جعل این نوع سند نسبت به اسناد رسمی بیشتر می شود و این امر، اعتبار این نوع سند را با چالش مواجه می کند.

• عدم ثبت در دفاتر اسناد رسمی

عدم ثبت در دفاتر اسناد رسمی و عدم وجود سابقه ثبت یکی دیگر از مشکلات و چالش های قولنامه دستی نسبت به اسناد رسمی است.

 به این معنا که اثبات اصالت و راستی آزمایی محتوای این نوع اسناد یا امضا های درج شده در ذیل آن ها به دلیل  عدم وجود ثبت دفتر ممکن نیست لذا این امر باعث کاهش اعتبار این نوع سند می شود.

• محدودیت ثبت رسمی

محدودیت های ثبت رسمی یکی دیگر از مشکلات قولنامه های دستی است به این معنا که در هنگام نقل و انتقال امکان ثبت مشخصات آنها در دفاتر اسناد رسمی وجود ندارد و این اسناد پس از تایید اعتبار باید ابتدا به سند رسمی تبدیل شوند تا امکان ثبت آنها به صورت رسمی و قانونی وجود داشته باشد.

اعتبار و سندیت قولنامه دستی با اثر انگشت در دادگاه چگونه ارزیابی می شود؟

قولنامه دستی با اثر انگشت یک سند عادی است که بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی از اعتبار قانونی لازم برخوردار بوده و در صورتی که متن تنظیم شده برای آن، مخالفت صریحی با قانون نداشته باشد اعتبار آن پذیرفته می شود. اما اعتبار این نوع سند به اندازه اسناد رسمی نیست چون از قدرت اثباتی لازم برخوردار نمی باشد.

هرچند مهر و امضای قولنامه دستی به وسیله طرفین معامله و چند شاهد معتبر یا تنظیم آن در چند نسخه همسان  باعث فزایش اعتبار این نوع سند می شود با این وجود قولنامه دستی یک سند عادی است که ثبت دفتری و رسمی ندارد و برای ارزیابی اعتبار آن نمی توان از سابقه دفتری و رسمی استفاده کرد.

بنابراین وقتی که دارنده این نوع سند به دلایل مختلف به دادگاه مراجعه کند ابتدا باید اعتبار این نوع سند به وسیله کارشناس دادگستری ارزیابی شود و اگر اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت از سوی دادگاه رسیدگی کننده پذیرفته شود سند مورد نظر اعتبار قانونی پیدا می کند.

به عبارت دیگر هرچند اعتبار قولنامه دستی به اندازه سند رسمی نیست اما این نوع سند فاقد اعتبار نیست و می توان در مراجع قانونی به آن استناد کرد.

منتهی پس از ثبت دادخواست و شکایت ابتدا باید اعتبار این نوع سند ارزیابی شود تا دادگاه بتواند برای صدور حکم  به آن استناد کند.

آیا قولنامه دستی با امضا پس از فوت فروشنده معتبر است؟

از نظر قانونی قولنامه دستی با امضا پس از فوت فروشنده نیز معتبر است منتهی اثبات اعتبار این نوع سند پس از فوت فروشنده سخت می شود و در صورت وجود معارض، خریدار پس از فوت فروشنده باید برای دستیابی به این مهم مراحل خاصی را طی کند که از آن جمله می توان به مواردی که در ادامه می آید اشاره کرد.

• اخذ گواهی حصر و وراثت

اخذ گواهی حصر وراثت یکی از مراحل قانونی، اثبات و اجرای قولنامه دستی پس از مرگ فروشنده است. به این معنا که فرد خریدار باید  برای اخذ گواهی حصر و وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه کند تا ورثه فروشنده مشخص شود و او بتواند تایید آنها را به صورت رسمی برای اعتبار بخشیدن به قولنامه دستی اخذ نمایند.

• طرح دعوا در دادگاه

طرح دعوا در دادگاه یکی دیگر از مراحل اثبات و اجرای قولنامه دستی پس از مرگ فروشنده است. به این معنا که فرد خریدار باید با در دست داشتن مدارک لازم مانند قولنامه دستی، گواهی فوت و حصر و وراثت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و وراث متوفی را برای تایید قولنامه دستی مورد نظر، به صورت قانونی  به مراجع قضایی احضار نمایید.

• صدور حکم دادگاه

صدور حکم دادگاه یکی دیگر از مراحل اثبات و اجرای قولنامه دستی پس از مرگ فروشنده است. به این معنا که دادگاه رسیدگی کننده پس از اثبات حقانیت خریدار و قولنامه صادر شده، وراث متوفی راه ملزم به انجام تعهدات فروشنده و تایید قرارداد فی مابین می کند.

بدین ترتیب قرارداد منعقد شده بین فروشنده فوت شده و خریدار اعتبار پیدا کرده و خریدار می تواند با طی کردن مراحل قانونی آن را به صورت رسمی ثبت کند.

• اعتبار قولنامه

اعتبار قولنامه یکی دیگر از مراحل اثبات و اجرای قولنامه دستی پس از مرگ فروشنده است. به این معنا که معمولاً اعتبار قولنامه دستی از مبایعه نامه یا اسناد ثبتی و رسمی کمتر است.

به شکلی که اگر این قولنامه پس از طی شدن شرایط قانونی به شکل رسمی ثبت نشود ممکن است مطالبه مال مورد نظر در آینده پیچیده و سخت کند.

سخن پایانی

اعتبار قولنامه دستی با اثر انگشت از قولنامه های ثبتی و دفتری کمتر است چون هیچ سابقه ای از معامله ثبت شده به صورت دفتری و رسمی در مراکز اسناد و دفاتر رسمی ثبت نمی شود.

لذا انجام معامله به شکل قولنامه دستی با اثر انگشت از اعتبار لازم برخوردار نیست و ممکن است در طولانی مدت فرد خریدار را با مشکل مواجه نماید.

همچنین خرید و فروش مال یا دارایی های گوناگون به شکل قولنامه دستی امکان جعل و فروش مال مورد نظر را به صورت همزمان به چند نفر فراهم می کند چون مرجع و سابقه ای از ثبت معامله انجام شده برای استناد وجود ندارد و فرد خریدار نمی تواند برای راستی آزمایی به سازمان ها و ادارات رسمی مراجعه نماید.

از مشکلات انجام معامله با استفاده از قولنامه دستی با اثر انگشت آن است که در صورت فوت فرد فروشنده، ممکن است افراد معارض یا ذینفع با ادعای قانونی نبودن معامله برای فرد خریدار مشکل ایجاد کنند.

با این وجود، معامله ای که به وسیله قولنامه دستی با اثر انگشت انجام می شود اگر قولنامه  به شکل درست و اصولی تنظیم شود و امضای افراد معتبر به عنوان شاهد در ذیل آن درج گردد در صورت عدم وجود مشکل و معارض این نوع قرارداد از اعتبار لازم برخوردار بوده و اعتبار آن با چالش مواجه‌ نمی شود.