وکیل جرایم رایانه ای به وکلایی گفته می شود که به صورت تخصصی در حوزه جرائم رایانه ای فعالیت می کنند و آشنایی آن ها با قوانین این حوزه باعث می شود که درصد موفقیت موکل در دعاوی مختلف رایانه ای و فضای مجازی افزایش پیدا کند. آشنا بودن وکیل با رایانه و تمام موضوعات مربوط به فضای مجازی یا اپلیکیشن های مختلف فعال در آن، می تواند شرایط را برای پیگیری جرم در این حوضه به شکل مطلوب فراهم کند. بنابراین آشنایی با فضای مجازی و مصادیق جرم در این فضا از ویژگی های مهم وکیل جرایم رایانه ای است که در هنگام انتخاب وکیل در اینگونه دعاوی باید مورد توجه قرار گیرد. از جمله موضوعاتی که پیگیری آنها در حوزه وظایف وکیل جرایم رایانه ای قرار می گیرد می توان به مواردی مانند هک و نفوذ در فایل های شخصی، جعل و دستکاری داده های الکترونیکی، انتشار اطلاعات خصوصی یا شخصی بدون مجوز، کلاهبرداری، تهدید، افترا، تشویش ذهنی در فضای مجازی، جرایم مرتبط با رمز ارزها و غیره اشاره کرد.
جرائم رایانه ای چیست؟
جرایم رایانه ای به هر فعل یا ترک فعل غیرقانونی گفته می شود که با استفاده از رایانه و فضای مجازی باعث ایجاد مشکل برای دیگران شود.
همچنین هرگونه اختلال در سیستم های رایانه ای یا نفوذ در سامانه ها و سایت های فضای مجازی برای سوء استفاده، تهدید، اخاذی، کلاهبرداری و غیره از منظر قانون جرم است و قانونگذار برای مرتکبین چنین جرائمی، جرم انگاری کرده است، لذا کسانی که مرتکب اینگونه جرائم شوند پس از تفهیم و اثبات جرم به مجازات مشخص شده در قانون محکوم می شوند.
بطور کلی هر فعل یا ترک فعلی که در فضای مجازی باعث آسیب وارد شدن به منافع عمومی یا خصوصی گردد با عنوان جرم رایانه ای شناخته می شود.
بر اساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با جرایم رایانه ای« هر کسی به وسیله سیستم های رایانه ای یا مخابراتی مثل تلفن همراه، لپ تاپ و ….. فیلم، تصویر یا صدای دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و منتشر کند به مجرم محسوب می شود و به مجازات حبس است ۹۱ روز تا ۲ سال یا جریمه نقدی از ۵ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو محکوم می شود.»
مصادیق جرائم رایانه ای
مصادیق جرائم رایانه ای بر اساس مواد قانون مبارزه با جرایم رایانه ای مصوب سال ۱۳۸۸ ارزیابی می شود. بر اساس مفاهیم این قانون می توان برای طیف وسیعی از مشکلات و مسائل فضای مجازی جرم انگاری نمود.
مفاهیم درج شده در این مواد قانونی کلی است و شامل طیف خاصی از جرائم نمی شود لذا بر اساس مفاهیم موجود در مواد قانون مورد نظر می توان برای طیف وسیعی از مسائل و مشکلات فضای مجازی جرم انگاری کرد.
از جمله مصادیق جرائم رایانه ای بر اساس این مواد قانونی می توان به مواردی مانند دسترسی غیر مجاز به داده ها یا سامانه های رایانه ای و مخابراتی، جاسوسی رایانه ای، شنود غیر مجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سامانه های مختلف رایانه ای، مخابراتی یا امواج مغناطیسی و نوری، سرقت یا کلاهبرداری اینترنتی، جعل رایانه ای، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی، انتشار اطلاعات شخصی دیگران و غیر اشاره کرد.
ویژگی های وکیل جرائم رایانه ای
وکلایی که جرائم رایانه ای را به صورت تخصصی پیگیری می کنند علاوه بر تخصص و آشنایی با سیستم های رایانه ای و اپلیکیشن های فعال در فضای مجازی یا ماهیت جرائمی که در این حوزه اتفاق می افتد.
باید یک سری ویژگی ها نیز داشته باشند که از آن جمله می توان به مواردی مانند تسلط به قوانین و مقررات حوزه جرایم رایانه ای، داشتن دانش و تخصص کافی در حوزه جرائم رایانه ای، آشنایی با مفاهیم ارز دیجیتال و معاملات تجاری در فضای مجازی، تجربه و سابقه در پیگیری پرونده های جرائم رایانه ای، مسئولیت پذیری و پیگیری مستمر پرونده، بروز بودن و آگاهی از جدیدترین قوانین و روش های کلاهبرداری در فضای مجازی و غیر اشاره کرد.
چگونگی انتخاب وکیل جرائم رایانه ای
یکی از چالش ها و مشکلات کسانی که درگیر در پرونده های جرائم رایانه ای هستند انتخاب وکیل برای مشاوره و توافق برای پیگیری پرونده است.
روش های زیادی برای پیدا کردن وکیل جرائم رایانه ای وجود دارد که از آن جمله می توان به مواردی مانند جستجو در فضای مجازی، پرس و جو از دوستان و آشنایان، مراجعه به کانون وکلای دادگستری یا سامانه آن در فضای مجازی، مراجعه به سامانه های حقوقی فعال در فضای مجازی، بررسی رزومه وکلای فعال در زمینه پیگیری پرونده های رایانه ای و غیره اشاره کرد.
به عبارت ساده افراد متقاضی به کارگیری وکلاء جرائم رایانه ای می توانند با استفاده از معیارهایی مثل سابقه و تجربه وکلاء در پیگیری پرونده جرائم رایانه ای و میزان موفقیت آنها در به نتیجه رساندن این پرونده ها یا شهرت و مقبولیت یک وکیل نسبت به انتخاب او برای مشاوره و پیگیری پرونده های جرایم رایانه ای اقدام کنند.
مجازات جرائم رایانه ای
مجازات جرائم رایانه ای با توجه به نوع جرم و فعلیت فرد مجرم در جرم، ممکن است متفاوت باشد. اما بر اساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با جرائم رایانه ای مصوب سال ۱۳۸۸ هجری خورشیدی، هر کس به وسیله سیستم های رایانه ای و مخابراتی مثل تلفن همراه لپ تاپ، رایانه و غیره، فیلم، تصویر یا صدای دیگران را تغییر داده و تحریف کند سپس آن را منتشر نماید.
مجرم شناخته شده و قانونگذار برای آن مجازات حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال و یا پرداخت جزای نقدی بین ۵ تا ۴۰ میلیون ریال در نظر گرفته است.
هزینه و حق الوکاله وکیل جرائم رایانه ای
هزینه و حق الوکاله، وکیل جرائم رایانه ای با توجه به نوع پرونده و شرایط آن ممکن است متفاوت باشد که این امر در نظر گرفتن یک هزینه یکسان را برای پرونده های مختلف با مشکل مواجه می کند.
به طور کلی هزینه یا حق الوکاله جرائم رایانه ای شامل مواردی مانند پرداخت هزینه دادرسی و ثبت شکایت، پرداخت حق مشاوره اولیه به وکیل برای مطالعه پرونده، بررسی نوع جرم، تعیین مسیر قضایی و تهیه مدارک فنی می شود.
در ادامه اگر فرد درگیر در جرایم رایانه ای، پس از بررسی پرونده به وسیله وکیل و مشورت با او، به این نتیجه برسد که پیگیری پرونده به وسیله وکیل برای حصول نتیجه موثرتر است.
پس از توافق با وکیل مورد نظر بر روی قیمت و حق الوکاله، می تواند پرونده را برای پیگیری به وکیل مورد نظر واگذار کند.
بنابراین بر اساس شرایط پرونده و پیچیدگی های آن، وکیل با موکل بر سر چگونگی پیگیری آن توافق کرده و با توجه به شرایط پرونده مثل تنظیم شکوایه، مراحل رسیدگی به پرونده در دادسرا، حضور در جلسات برای دفاع، اعتراض به نظر کارشناسی و مطالبه رد مال، هزینه کارشناسی فنی و رهگیری ترا کنش ها، هزینه و دستمزد وکیل را تعیین کرده و در قرارداد فی مابین درج می کنند.
سخن پایانی
جرائم رایانه ای به دلیل استفاده از فناوری های نوین، گستره وسیعی از اعمال مجرمانه را پوشش می دهند که قانون گذار با تکیه بر مواد قانون مبارزه با جرایم رایانه ای (مصوب ۱۳۸۸) برای آن ها مجازات هوایی را تعیین کرده است.
در مواجهه با دعاوی پیچیده، انتخاب وکیل متخصص جرایم رایانه ای که دارای دانش فنی و حقوقی بروز باشد، عاملی حیاتی در تضمین موفقیت پرونده است.
معیارهایی مانند سابقه، تخصص در حوزه هایی نظیر ارزهای دیجیتال و آشنایی با روش های نوین از ویژگی‌های وکیل جرایم رایانه ای است که در هنگام انتخاب وکیل یا سپردن پرونده‌های جرائم رایانه‌ای به او باید مد نظر قرار گیرد.
