اجاره به شرط تملیک خودرو یکی از عقود فروش خودرو است که در آن مالکیت خودرو پس از انعقاد قرارداد به فرد خریدار منتقل نمی شود، بلکه در این نوع قرارداد پول خودرو به صورت قسطی در یک دوره زمانی مشخص به فروشنده پرداخت می شود و خریدار تا پایان زمان تسویه حساب پول خودرو باید به فروشنده اجاره بها پرداخت کند. پس از اتمام پرداخت اقساط خودرو و برآورده شدن شرایط توافق شده پرداخت اجاره بهاء متوقف گردیده و مالکیت خودرو به مستاجر منتقل می شود.
شرایط اجاره خودرو به شرط تملیک
اجاره خودرو به شرط تملیک باید تحت شرایطی خاص انجام شود تا حتی المقدور راه های انحراف از قرارداد مسدود شده و طرفین از معامله منتفع شوند.
از جمله شرایط اجاره خودرو به شرط تملیک می توان به مواردی مانند رعایت شروط قرارداد اجاره به شرط تملیک برای حفظ مال الاجاره و پرداخت به موقع اقساط اشاره کرد.
به این معنا که در قرارداد باید میزان اجاره و زمان پرداخت اقساط به صورت دقیق ذکر شود و اقساط خودرو و مال الاجاره به صورت منظم و دقیق پرداخت شود تا شرایط برای انتقال قانونی خودرو به فرد خریدار فراهم گردد.
همچنین در قرارداد باید حد متعارف استفاده از خودرو لحاظ شود تا هرگونه راه تضییع و تعدی به حقوق طرفین مسدود شود.
مطالعه شرط و شروط قرارداد اجاره خودرو به شرط تملیک و اطمینان از صحت و کیفیت مطالب درج شده می تواند برای طرفین مفید باشد.
از دیگر شرایط اجاره خودرو به شرط تملیک آن است که طرفین قرارداد شروط درج شده در قرارداد را رعایت نمایند و در صورت نقض شروط طرفین می توانند قرارداد را فسخ کرده و حتی از طرف مقابل خسارت مطالبه نمایند.
بنابراین طرفین قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو باید پیش از امضای قرارداد آن را با دقت مطالعه کرده و قبل از امضای قرارداد ابهامات آن را برطرف نمایند تا در آینده دچار مشکل نشوند.
مزایای و معایب اجاره به شرط تملیک
اجاره به شرط تملیک خودرو مثل بقیه عقود خرید و فروش مزایا و معایب خاص خود را دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.
مزایای اجاره به شرط تملیک خودرو
از جمله مزایای مهم اجاره به شرط تملیک خودرو می‌توان به مواردی که در ادامه می آید اشاره کرد
- امکان خرید قسطی کالا
امکان خرید قسطی کالا یکی از مزایای اجاره به شرط تملیک خودرو است به این معنا که فرد خریدار می تواند با پذیرفتن شرایط اجاره به شرط تملیک خودرو مثل پرداخت اجاره و اقساط ماهانه در یک دوره زمانی مشخص صاحب خودرو شود و نیاز نباشد برای خرید خودرو پس انداز کرده و در یک دوره زمانی طولانی تر اقدام به خرید خودرو کند.
- سهولت در خرید
سهولت در خرید یکی دیگر از مزایای اجاره خودرو به شرط تملیک است به این معنا که فرد خریدار می تواند بدون نیاز به وثیقه های سنگین معامله کرده و خودرو مورد نظر خود را به تملک درآورد.
- تنوع کالاهای قابل خرید
تنوع کالاهای قابل خرید یکی دیگر از مزایای اجاره خودرو به شرط تملیک است باید به این نکته اشاره کرد که فقط از این روش معامله برای خرید خودرو استفاده نمی شود بلکه امکان خرید و فروش طیف وسیعی از کالاها از جمله لوازم خانگی، خودرو و حتی املاک تجاری به این روش وجود دارد.
معایب اجاره به شرط تملیک خودرو
از جمله معایب مهم اجاره به شرط خودرو می‌توان به مواردی که در ادامه می آید اشاره کرد.
- هزینه نهایی بالاتر
هزینه نهایی بالاتر یکی از معایب اجاره به شرط تملیک خودرو است، در مقایسه با خرید نقدی، هزینه نهایی خرید کالا به روش اجاره به شرط تملیک به دلیل احتساب سود قسطی شدن پرداخت ها، هزینه تمام شده کالا بیشتر می شود. بنابراین در خرید به این روش هزینه نهایی خرید بیشتر می گردد.
- مالکیت تعویق دار
مالکیت تعویق دار یکی دیگر از معایب اجاره به شرط تملیک است به این معنا که مالکیت کالا پس از عقد قرارداد به فرد خریدار منتقل نمی شود بلکه این پروسه به زمان تسویه کامل اقساط و برآورده شدن شرایط قرارداد موکول می گردد.
- ریسک ضبط کالا
ریسک ضبط کالا یکی دیگر از معایب اجاره به شرط تملیک خودرو است به این معنا که در صورت عدم پرداخت به موقع اقساط و اجاره بها از سوی خریدار، موجر می تواند بر اساس مفاد قرارداد اقدام به ضبط خودرو کرده و قرارداد را فسخ نماید.
نمونه قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو
مشاهده و بررسی نمونه قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو می تواند برای آشنایی مخاطبان و افراد درگیر در این گونه پرونده ها مفید باشد.
در ادامه نمونه قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو آورده می شود.
نمونه قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو
ماده ۱- طرفین قرارداد
۱-۱-موجر/ موجرین
خانم/آقای ………….. فرزند …….. به شماره شناسنامه/ اقتصادی ……… شماره ثبت …… صادره از ……. متولد …… کد ملی ……. کد پستی …….. شماره تلفن ثابت ……. همراه ……
به نشانی ………………….. اصالتاً/ ولایتاً/ قیمومتا/ وصایتاً/ وکالتاً/ به نمایندگی و امضای مجاز/ از طرف ………….. به موجب ……….. و با اختیار تام نسبت به انجام مورد معامله.
۲-۱-مستاجر/مستاجرین
خانم/آقای ………….. فرزند …….. به شماره شناسنامه/ اقتصادی ……… شماره ثبت …… صادره از ……. متولد …… کد ملی ……. کد پستی …….. شماره تلفن ثابت ……. همراه ……
به نشانی ………………….. اصالتاً/ ولایتاً/ قیمومتا/ وصایتاً/ وکالتاً/ به نمایندگی و امضای مجاز/ از طرف ………….. به موجب ……….. و با اختیار تام نسبت به انجام مورد معامله.
که در این قرارداد به اختصار موجر/مستاجر نامیده می شوند.
ماده ۲-موضوع قرارداد
موضوع عبارت است از انتقال ……. دانگ یک دستگاه اتومبیل نوع ………. سیستم …….. تیپ ……. مدل ……. رنگ …….. ظرفیت …….. تعداد سیلندر …….. نوع سوخت ……… تعداد محور …….. تعداد چرخ ……. شماره موتور ……. شماره شاسی ……… خریداری فروشنده به موجب ………. با تمام لوازم منصوبه ………. از قبیل …………..
ماده ۳- مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن
مال الاجاره مبلغ ……… ریال وجه رایج کشور معادل ……. تومان برای کل مدت اجاره است که به ترتیب زیر پرداخت می گردد:
مبلغ …. ….. ریال معادل ………. تومان در زمان انعقاد قرارداد پرداخت گردیده و مابقی اجاره بها را که عبارت است از مبلغ ……….. ریال معادل …….. . تومان، مستاجر متعهد و ملتزم گردیده که ظرف مدت ……… از قرارداد ماهیانه مبلغ ……….. ریال معادل ………. تومان طی ……… فقره چک/سفته با مشخصات به شرح ذیل به موجر پرداخت نماید. شرح چک/سفته:
…………………………………………………………..
ماده ۴-مدت قرارداد
مدت اجاره ……… سال/ ماه/روز شمسی از تاریخ ……….. لغایت ………..
ماده ۵- تعهدات طرفین
۵ ـ۱ـ مستاجر مکلف به رعایت کلیه قواعد و الزامات قانونی مربوط به استفاده از اتومبیل به اشخاص ثالث بوده و در صورت تخلف یا تصادف پاسخگوی حقوقی، مادی و مسئولیت های مدنی آن خواهد بود.
۲-۵-مستاجر مکلف به استفاده صحیح از موارد اجاره می باشد و در صورت سرقت، آتش سوزی، انهدام و حادثه دیگر که منجر به عدم استفاده کامل یا عیب و نقص فنی و ظاهری آن گردد به عنوان خسارت از محل بیمه نامه تعدیه می شود و چنانچه بیمه خسارت وارده هزینه های مربوطه به آن را به طور کامل تامین ننماید نسبت به بقیه خسارات طبق نظر کارشناس بیمه موجر مجاز به برداشت از وجوه پرداختی مستاجر (به شرح فوق) به صورت بلا عوض می باشد.
۳-۵-موجر متعهد است پس از دریافت کلیه وجوه مال الاجاره به شرح فوق و دیگر بدهی های مستاجر در رابطه با قرارداد نسبت به تنظیم سند و انتقال مورد اجاره در یکی از دفاتر اسناد رسمی به نام مستاجر اقدام کند.
ماده ۶-فسخ قرارداد
۱-۶-در صورت عدم پرداخت اجاره بهای ماهیانه در سررسید تعیین شده در این قرارداد توسط مستاجر، بدون نیاز به هرگونه اقدام دیگر قانونی قرارداد فسخ خواهد شد.
۲-۶-مستاجر کلیه خیارات متصور قانونی به ویژه خیار غبن هر چند فاحش و همچنین حق اعتراض نسبت به مفاد و مندرجات این قرارداد را از خود سلب، ساقط و قبول نموده موجر بدون مراجعه به مراجع قضایی می تواند راست کلیه مواد و بندهای قرارداد را انجام دهد در صورتی که موجر برای وصول مطالبات و الزام مستاجر به ایفای تعهدات از طریق مراجع قضایی متحمل هرگونه هزینه شود، مستاجر تعهد و موظف به جبران آن می باشد.
ماده ۷-وثیقه ها و تضمین ها
موجر/مستاجر موظف می باشد که جهت تضمین اجرای تعهدات خود مبلغ ……… ریال معادل ……….. تومان سفته را امضا و تحویل طرف مقابل خود نماید که در صورت انجام تعهدات، تضمینات ی بایستی به متعهد عودت گردد و در غیر این صورت به میزان خسارت قراردادی به نفع متعهد له ضبط می گردند.
ماده ۸- شرایط قرارداد
۱-۸-مستاجر تا پایان آخرین مبلغ اجاره بها و تسویه حساب کامل بر اساس مواد قرارداد، حق انتقال مورد اجاره را کلّاً/جزئاً به غیر دارد/ ندارد
۲-۸-کلیه هزینه های عوارض، مالیات، حق و ثبت و حق التحریر، تمبر، بیمه نامه و تخلفات ناشی از رانندگی سایر هزینه ها که در طول مدت اجاره حاصل آید کلّاً به عهده مستاجر خواهد بود.
ماده ۹-جبران خسارت
در صورت فسخ قرارداد، خودرو نزد مستاجر به عنوان امانت محسوب می گردد و مستاجر موظف است سریعا نسبت به عودت مورد امانت به موجر اقدام کند. در غیر این صورت می بایست روزانه مبلغ ………. ریال معادل ………… تومان به عنوان تاخیر در تحویل مورد امانت از تاریخ عدم وصول هر یک از مبالغ مال الاجاره، ماهیانه به موجر پرداخت نماید. در صورت تحقق مفاد این بند، موجر حق دارد برای عدم تحویل اتومبیل مورد امانت به عنوان خیانت در امانت از طریق مراجع ذی صلاح نسبت به استرداد خودرو و دریافت مبلغ مندرج در این بند اقدام نماید.
ماده ۱۰-مراحل حل اختلاف
در صورت بروز اختلاف بین طرفین آقا/ خانم ………….. به نشانی …………………….. به عنوان داور مرضی الطرفین به حل و فصل اختلافات طرفین می پردازد.
تبصره ۱ ـ چنانچه داور مذکور نخواهد یا نتواند در خصوص اختلاف به وجود آمده داوری و حکمیت نماید. آقا/خانم ………… به نشانی …………………… به عنوان جانشین وی به عنوان داور تعیین می گردد.
تبصره ۲- داور مذکور با توجه به درخواست کتبی هر یک از طرفین، مجاز به رسیدگی و صدور رای خواهد بود و رای ایشان برای طرفین قطعی و لازم الاجرا و غیر قابل اعتراض است.
ماده ۱۱- نشانی مندرج در قرارداد به عنوان اقامتگاه قانونی طرفین تلقی می گردد و در صورت تغییر نشانی، طرفین متعهد هستند مراتب را به نحو مقتضی حداکثر ظرف ……… روز به اطلاع یکدیگر برسانند، در غیر این صورت ارسال کلیه مراسلات، آگهی ها و اخطارهای قانونی به آدرس سابق معتبر خواهد بود.
ماده ۱۲- نسخه قرارداد
این قرارداد مشتمل بر ۱۲ ماده و دو تبصره، در تاریخ ………. به تعداد ……….. نسخه با اعتبار واحد تنظیم و تمام مفاد و مندرجات آن مورد قبول طرفین واقع گردید.
این سند با حضور
- …………… فرزند …………. به شماره شناسنامه ………… به نشانی …………………………….
-…………. فرزند ……….. به شماره شناسنامه ……….. به نشانی …………………….
افراد معتمد موجر و مستاجر به عنوان شاهد تنظیم، امضا و مبادله شد.
امضاء موجر
امضا مستاجر
امضاء شاهد
امضای شاهد
فسخ قرارداد اجاره وسیله نقلیه به شرط تملیک
فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک وسیله نقلیه یا خودرو فقط در صورتی ممکن است که هر یک از طرفین قرارداد به شرایط و تعهدات ذکر شده در قرارداد عمل نکنند.
در این وضعیت هر یک از طرفین قرارداد می توانند با استناد به تخلف طرف مقابل نسبت به فسخ قرارداد اقدام کنند. همچنین راه قانونی فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو، همان خیاراتی است که در خصوص عقود لازم صدق می کند.
بنابراین طرفین قرارداد می توانند با توجه به موقعیت و شرایط پیش آمده با استفاده از خیارات پیش بینی شده برای این نوع قراردادها نسبت به فسخ آن اقدام کنند.
البته استفاده از خیارات قانونی برای فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو در صورتی میسر است که این خیارات از هر یک از طرفین یا هر دو نفر آنها در مندرجات قرارداد سلب نشده باشد.
سخن پایانی
اجاره به شرط تملیک خودرو به قراردادی گفته می شود که در آن خودرو به صورت اقساط به خریدار واگذار می شود و خریدار موظف است در طول زمان پرداخت اقساط به فروشنده اجاره پرداخت کند.
شرایط اجاره به شرط تملیک خودرو پرداخت اقساط به موقع و رعایت شروط پرداخت است. همچنین خریدار باید حد متعارف استفاده از خودرو را رعایت کند تا باعث ضرر و زیان طرفین نشود.
مزایای و معایب اجاره به شرط تملیک با توجه به شرایط طرفین سنجیده می شود اما از مزایای مهم اجاره به شرط تملیک خودرو می توان به امکان خرید اقساطی کالا و از معایب مهم آن به افزایش هزینه تمام شده خودرو اشاره کرد.
فسخ قرارداد اجاره به شرط تملیک خودرو یا وسیله نقلیه در صورتی میسر است که طرفین به شروط مندرج در قرارداد عمل نکنند.
لازم به ذکر است که خیارات قانونی عقود لازم در مورد این نوع قرارداد هم صدق می کند و اگر بر اساس قرارداد، خیارات قانونی از هر یک از طرفین سلب نشده باشد آن ها می توانند برای فسخ قرارداد از این خیارات استفاده کنند.
