متهم در صورتی می تواند از شاکی شکایت کند که شرایط چنین کاری فراهم باشد. به عبارت دیگر امکان شکایت متهم از شاکی وجود دارد و قانون این حق را به متهم داده است که در صورت فراهم بودن شرایط بتواند از فرد شاکی شکایت کند. از جمله شرایطی که بر اساس آن متهم می تواند از شاکی شکایت کند می توان به مواردی مانند صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت به نفع متهم، وجود ضرر و زیان های ناشی است شکایت از متهم و اثبات کذب بودن اتهامات وارد شده اشاره کرد. هرچند متهم در صورت برائت و صدور قرار منع تعقیب می تواند از فرد شاکی شکایت کند اما می بایست شرایط انجام این کار فراهم باشد به این معنا که متهم باید بتواند ثابت کند که شاکی با علم به کذب بودن اتهامات وارد شده، آنها را به متهم نسبت داده و او را برای پاسخگویی به مراجع قضایی فراخوانده است.
رایج ترین موارد شکایت متهم از شاکی
همانطور که گفته شد در صورتی که برای متهم قرار منع تعقیب صادر شود یا متهم از اتهام وارد شده تبرئه گردد می تواند از فرد شاکی شکایت کند.
از رایج ترین موارد شکایت متهم از شاکی پس از تبرئه یا صدور قرار منع تعقیب می توان به مواردی مانند تهمت، افترا، اتهام ناروا، گزارش خلاف واقع و غیر اشاره کرد. شکایت متهم از شاکی پس از تبرئه یا صدور قرار منع تعقیب یک دعوای مستقل است که باید با رعایت تشریفات قانونی مطرح و پیگیری گردد.
لازم به ذکر است که دادگاه پس از طرح شکایت متهم از شاکی به دلیل ناروا بودن شکایت، به صورت جداگانه به دعوای مطرح شده رسیدگی می کند حتی اگر پرونده اصلی در جریان باشد.
بنابراین متهم در چنین وضعیتی باید مدارک و مستندات کافی برای ارائه به دادگاه رسیدگی کننده در اختیار داشته باشد تا بتواند ادعای ناروا بودن شکایت مطروح شده را اثبات کرده و حق و حقوق پایمال شده خود را جبران نماید.
با این تفاسیر، در صورتی که اتهام ناروایی به متهم وارد شود و پس از طی شدن روال قانونی رسیدگی به پرونده، برای فرد متهم قرار منع تعقیب یا تبرئه صادر شود او می تواند با در دست داشتن مدارک لازم برای شکایت از فرد شاکی اقدام کرده و خواستار استیفای حق و حقوق پایمال شده خود گردد.
مراحل شکایت متهم از شاکی
در صورتی که برای متهم در پرونده های کیفری قرار منع تعقیب یا تبرئه صادر شود فرد متهم می تواند از شاکی شکایت کند.
مراحل شکایت متهم از شاکی مثل سایر پرونده ها و شکایات کیفری است. به این معنا که متهم ابتدا باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکواییه ای در دادخواهی از شاکی تنظیم کرده و در آن به طور دقیق شرح واقعه و اتهامات وارد شده را ثبت کند.
پس از تنظیم و ثبت شکایت مورد نظر در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکواییه ثبت شده به دادسرا برای رسیدگی ارسال می گردد.
پس از انجام بررسی های اولیه به وسیله دادسرای رسیدگی کننده و موجه بودن شکایت دستور انجام تحقیقات صادر می شود. در ادامه پس از تکمیل تحقیقات، پرونده برای رسیدگی به دادگاه ارسال شده و دادگاه مورد نظر جلسات رسیدگی را برگزار می کند.
سپس در جلسات رسیدگی به پرونده، سخنان طرفین دعوا و شهود شنیده شده ثبت می گردد. در نهایت دادگاه رسیدگی کننده پس از بررسی مدارک ارائه شده اقدام به صدور رای متناسب با آسیب وارد شده به متهم می کند.
در چه صورتی متهم می تواند از شاکی شکایت کند؟
در صورتی متهم می تواند از شاکی شکایت کند که اولاً متهم از دادگاه حکم برائت یا قرار منع تعقیب گرفته باشد. ثانیاً شاکی با مطرح کردن ادعای کذب و دروغ موجب تنزل آبرو و حیثیت متهم شده و شخصیت اجتماعی او را خدشه دار کرده باشد.
در این وضعیت متهم با در دست داشتن مدارک لازم می تواند با مراجعه به مراکز قضایی و طرح دعوا بر علیه شاکی خواستار جبران خسارت های وارد شده گردد.
بنابراین در صورتی که شاکی اتهامات ناروا و نادرستی را به متهم وارد کرده باشد متهم پس از صدور قرار منع تعقیب یا گرفتن حکم برائت می تواند از شاکی شکایت کرده و تقاضای اعاده حیثیت و جبران خسارات ناشی از وارد کردن افترا و تهمت ناروا را نماید.
طرح شکایت متهم از شاکی برای اعاده حیثیت چقدر زمان می برد؟
زمان مورد نیاز برای طرح شکایت متهم از شاکی و اعاده حیثیت با توجه به شرایط پرونده و حجم کار شعبه رسیدگی کننده ممکن است متفاوت باشد که این امر تعیین یک زمان مشخص برای رسیدگی به پرونده های مختلف را سخت می کند.
در پرونده های مختلف قضایی هرچه دلایل و مستندات فرد خواهان بیشتر و پیچیدگی های پرونده یا نیاز به انجام بررسی های تخصصی و کارشناسی کمتر باشد پرونده در یک فاصله زمانی کمتر به نتیجه می رسد.
اما هرچه پیچیدگی های یک پرونده و نیاز به انجام بررسی های کارشناسی و تخصصی بیشتر باشد بازه زمانی رسیدگی به پرونده بیشتر می شود.
بنابراین هرچه مدارک و مستندات متهم در اثبات ادعای، اعاده حیثیت قوی تر و حجم پرونده های ورودی به شعبه رسیدگی کننده کمتر باشد این گونه پرونده ها در فاصله زمانی کوتاه تری به نتیجه می رسند.
مدارک مورد نیاز برای طرح شکایت متهم از شاکی
برای طرح شکایت شاکی از متهم باید مدارک با کیفیت و مستدلی به دادگاه رسیدگی کننده ارائه شود تا متهم بتواند نسبت به اعاده حیثیت و گرفتن خسارات وارد شده اقدام کند. بنابراین برای طرح شکایت متهم از شاکی ارائه مدارک کافی و مستند الزامی بوده و این مدارک باید در اولین فرصت به دادگاه رسیدگی کننده ارائه شود.
از جمله مدارک لازم برای شکایت متهم از شاکی می توان به مواردی مانند صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت از دادگاه، ارائه اسناد و مدارکی که نشان دهنده کذب بودن اتهامات وارد شده باشد. ارائه گواهی ها و مدارکی که نشان دهنده وارد آمدن ضرر و زیان مالی و خسارت به متهم باشد.
همچنین در مواردی که مستنداتی مثل پیامک ها، ایمیل ها و شهادت شهود در تایید یا رد اتهامات وارد شده به متهم وجود داشته باشد باید این مدارک در اسرع وقت به دادگاه رسیدگی کننده ارائه شود تا مرجع رسیدگی کننده بتواند با استناد به مدارک ارائه شده نسبت به صدور رای اقدام کند.
مرجع صالح برای رسیدگی به شکایت متهم از شاکی
معمولاً شکایت متهم از شاکی در دعاوی کیفری به دلیل اعاده حیثیت و جبران ضرر و زیان های وارد شده در دعوای فی مابین، مطرح می شود.
لذا مرجع صالح رسیدگی به شکایت متهم از شاکی دادسرا های عمومی هستند. به این معنا که پس از مراجعه متهم به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای تنظیم و ثبت شکایت از شاکی به دلیل افترا و تهمت ناروا، پرونده پس از تنظیم و ثبت در این مراکز برای رسیدگی به دادسرای عمومی محل طرح دعوا فرستاده می شود.
در ادامه پس از انجام بررسی های مقدماتی به وسیله دادسرا های عمومی، در صورتی که شکایت مطرح شده و دلایل ارائه شده برای طرح دعوا از وجه قانونی لازم برخوردار باشد پرونده برای رسیدگی به شعب مختلف دادگاه کیفری ارسال می گردد.
هزینه شکایت متهم از شاکی
هزینه شکایت متهم از شاکی با توجه به شرایط پرونده و مراحل دادرسی ممکن است متفاوت باشد به این معنا که متهم باید ابتدا هزینه ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک را که سالانه به وسیله قوه قضاییه مشخص می شود پرداخت کند.
سپس در ادامه اگر نیاز به انجام کارشناسی و بررسی های تخصصی باشد یا پرونده به دلیل اعتراض طرفین دعوا به مراجع بالاتر ارسال شود این هزینه ممکن است افزایش پیدا کند. همچنین اگر متهم برای تسریع در روند کار اقدام به اخذ وکیل نماید هزینه حق الوکاله وکیل نیز به هزینه های شکایت متهم از شاکی اضافه می گردد.
دلایل رد، شکایت متهم از شاکی
پس از طرح دعوای متهم از شاکی به دلیل تهمت و افترا و مشخص شدن شعبه رسیدگی کننده، در پاره ای از موارد ممکن است به دلیل کافی نبودن مدارک و شواهد دعوای مطرح شده پس از طی شدن روند دادرسی رد شود که از دلایل این امر می توان به مواردی مانند عدم اثبات کذب بودن اتهامات مطرح شده به دلیل نبود مدارک مستند، عدم اثبات ضرر و زیان به دلیل نبودن مدارک و شواهد، گذشت زمان و ایجاد فاصله زمانی بین صدور رای از سوی دادگاه بدوی در صدور قرار منع تعقیب و برائت متهم و مطرح شدن شکایت و عدم صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به شکایت مطرح شده اشاره کرد.
لذا متهم در صورت تبرئه یا صدور قرار منع تعقیب باید با بررسی شرایط و مدارک موجود در اسرع وقت نسبت به طرح شکایت از فرد شاکی اقدام کند تا بتواند حق و حقوق پایمال شده خود را استیفا کند.
سخن پایانی
آیا متهم می تواند از شاکی شکایت کند؟ شاید سوال پر تکراری باشد که ذهن مخاطب و افراد درگیر در پرونده های مختلف کیفری را به خود مشغول نمایند.
در پاسخ به این سوال باید گفت که بر اساس عرف و قانون، وقتی در دعاوی کیفری، مدارک ارائه شده از سوی شاکی برای محکوم کردن متهم به دعوای مطرح شده و اتهامات وارده کافی نباشد، دادگاه رسیدگی کننده برای متهم قرار منع تعقیب یا حکم برائت صادر می کند.
در این وضعیت، فرد متهم پس از صدور قرار منع تعقیب یا صدور حکم برائت می تواند با در دست داشتن مدارک لازم از شاکی در مراجع قضایی شکایت کرده و خواستار اعاده حیثیت و استیفای حق و حقوق پایمال شده گردد.
بنابراین در پرونده های کیفری، قانونگذار این امکان را برای متهم فراهم کرده است که پس از صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت بتواند با در دست داشتن مدارک لازم برای اعاده حیثیت و جبران خسارت های وارد شده بر علیه شاکی طرح دعوا نماید.
