حیوان آزاری

حیوان آزاری به  آزار و اذیت یا خشونت علیه حیوانات اهلی و غیر اهلی گفته می شود. از نظر کارشناسان حیوان آزاری نوعی بد اخلاقی اجتماعی و بزهکاری است که در اثر اختلالات روانی در افراد مختلف حادث می شود.  قانون گذاران در بسیاری از کشورها آزار حیوانات و جانوران اهلی و غیر اهلی را جرم انگاری کرده و برای آن  متناسب با میزان جرم، مجازات های مختلفی در نظر گرفته اند. اما در ایران برای حیوان آزاری جرم انگاری نشده و قانون مشخصی برای مجازات افرادی که اقدام به جانوران آزاری می کنند در نظر گرفته نشده است. روانشناسان معتقدند که حیوان آزاری در کودکی می تواند نشانه ای از سادیسم یا دگر آزاری باشد که در بزرگسالی باعث می شود فرد شخصیتی جنایتکار و قانون ستیز داشته باشد. هرچند در قانون مجازات اسلامی موادی برای حمایت از حقوق حیوانات وجود دارد اما این قوانین بیشتر نوع و میزان مجازات شکار یا صید حیوانات را مورد توجه قرار داده و آزار و اذیت حیوانات در هاله ‌ای از ابهام قرار گرفته است.

عوامل فرهنگی در حیوان آزاری

عوامل فرهنگی در حیوان آزاری و چگونگی رفتار با موجودات دیگر می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. حیوان آزاری از  مصادیق بارز کنش های انحرافی در جامعه است که به مرور در اثر تربیت و هنجارهای غلط در افراد جامعه شکل می گیرد.

 به دلیل اهمیت فرهنگ و اخلاق زیست محیطی در کشورهای پیشرفته برای  آزار و اذیت حیوانات جرم انگاری شده است و مجازات هایی برای مرتکبین آن با  توجه به نوع جرم در نظر گرفته شده است.

خیلی از کارشناسان معتقدند خشونت هایی که بر ضد حیوانات مختلف اعمال می شود در صورتی که به موقع پیگیری و درمان نشود می‌تواند منجر به فجایع انسانی شده  و خشونت و ناامنی را  در همه ارکان و شئون جامعه  گسترش دهد.

فقدان قوانین مشخص و بازدارنده می تواند از دلایل گسترش فرهنگ حیوان آزاری در میان افراد جامعه باشد لذا قبل از انجام هر کاری دستگاه های قانون گذار می بایست برای جلوگیری از گسترش این فرهنگ غلط قوانینی  بازدارنده تصویب و اجرا کند.

چگونگی رفتار افراد جامعه با حیوانات اکتسابی و تربیتی است اما اگر به شکل واقع بینانه به آن توجه شود می تواند نشان ‌دهنده توسعه یافتگی اجتماعی و فرهنگی یک جامعه باشد. لذا برخی از الگوهای رفتاری و تربیتی می بایست از دوران کودکی در افراد جامعه پایه گذاری  و نهادینه شود تا افراد در دوران جوانی و پس از آن بتوانند رفتار فرهنگی مناسب و قانونمندی را از خود نشان دهند.

 هرچند قانونگذار علاوه بر قانون شکار و صید در ماده 679 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی مسموم کردن، کشتن، ناقص یا تلف کردن حیوانات حلال گوشت متعلق به دیگران یا حیواناتی که شکار آنها توسط دولت ممنوع اعلام شده است را جرم انگاری کرده و برای مرتکبین این چنین رفتاری  متناسب با نوع جرم، مجازات حبس یا جریمه نقدی در نظر گرفته است.

اما باید به این نکته توجه داشت که مجازات  تعیین حبس بین 91 روز تا 6 ماه یا جریمه نقدی از یکصد و پنجاه هزار تومان تا سیصد هزار تومان  نمی تواند از بازدارندگی لازم برای جلوگیری از تبدیل این نوع رفتارها به یک فرهنگ غالب و  خشونت طلب در جامعه برخوردار باشد.

همچنین در ماده680 همان قانون آمده است ست که هر کس بر خلاف مقررات  و بدون مجوز های قانونی لازم اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده نمایند به حبس از سه ماه تا سه سال و یا پرداخت جزای نقدی از یک و نیم میلیون ریال تا هجده میلیون ریال محکوم می شوند.

 اما باید توجه داشت مقررات و قوانینی که قانونگذار برای حفاظت از حیوانات در نظر گرفته است صرفا حیوانات حلال گوشت را در بر می گیرد که متعلق به دیگران هستند یا جانوران و حیواناتی که جزء حیوانات حفاظت شده محسوب می شوند.

 

مطلب پیشنهادی : وکیل کیفری

 

 لذا این قانون در مورد حیوانات و جانوران دیگر مثل انواع سگ ها ، گربه ها، حیوانات اهلی پیر، پرندگان و …ساکت بوده و در این موارد هیچ اظهار نظری نمی کند. به زبان ساده قانونگذار در مورد افرادی که مبادرت به شکنجه یا آزار و اذیت حیوانات بی صاحب و حفاظت نشده می کنند هیچ چگونه اظهار نظر مشخص و قابل استنادی نمی کند.

عوامل روانی موثر در حیوان آزاری

عوامل روانی موثر در حیوان آزاری می‌تواند با توجه شرایط زندگی افراد مختلف متفاوت باشد. حیوان آزاری یا ZOO SADISM اصطلاحی است که در روانشناسی برای آزار و اذیت حیوانات اهلی و غیر اهلی به کار برده می شود.

کارشناسان علوم رفتاری و روانشناسی اعتقاد دارند که حیوان آزاری می تواند نشانه بدی از رفتارهای خشن و جنون آمیز دیگر آزاری یا سادیسم باشد که از زمان کودکی به مرور در ذهن کودکان شکل گرفته و باعث می شود آنها در آینده رفتار نابهنجاری را نسبت به حیوانات یا موجودات ضعیف تر از خود در پیش گیرند.

معمولاً انسان های سالم و کسانی که از نظر روانی در شرایط  متعادلی قرار دارند از کشتن  یا آزار و اذیت موجودات زنده دیگر احساس لذت نمی کنند اما افرادی که از نظر روانی دچار نابهنجاری های عمیقی هستند از آزار و اذیت دیگران بخصوص حیوانات و موجوداتی که از آنها ضعیف تر هستند لذت برده و این کار را دوست دارند.

از تاثیرات مهمی که حیوان آزاری بر روی شخصیت افراد مختلف می‌تواند داشته باشد وخامت حال و عدم سلامت روحی و روانی فرد است.

 آزار و اذیت و کم ارزش جلوه کردن جان حیوانات در نظر چنین افرادی می‌تواند باعث کم اهمیت شدن سلامت و جان انسان ها شده و شرایطی  در آینده برای این افراد به وجود بیاورد که بدون هیچ گونه ناراحتی انسان های دیگر را آزار و ‌اذیت کرده  و حتی به قتل برسانند.

 داشتن سابقه قبلی در حیوان آزاری باعث می شود چنین افرادی احساسات و عواطف قلبی خود را از دست داده و به موجوداتی سنگ دل و هراس انگیز تبدیل شوند که هیچ گونه معیار و ملاک عقلی برای کنترل رفتار و اعمال خود به جز لذت بردن از آزار و اذیت موجودات دیگر ندارد.

کارشناسان روانشناسی معتقدند حیوان آزاری در همه جایی دنیا نشانه ای از اختلال روانی است. بر این اساس حیوان آزاری  در کشورهای غربی به عنوان یک اختلال روانی در نظر گرفته می شود و کسانی که این کار را انجام دهند به عنوان یک بیمار شناخته می شود.

 پدیده آزار و اذیت حیوانات در جامعه ایران در گذشته یا حال به صورت کم‌ و زیاد وجود داشته و  تغییری در کیفیت آن  طی سال های متمادی ایجاد نشده است. پدیده آزار و اذیت حیوانات یا حیوان آزاری نشان دهنده آن است که فرد آزار دهنده زمینه های شخصیتی ضد اجتماعی دارد و اگر این موضوع در دوران نوجوانی فرد دیده شود نشان دهنده اختلالی به نام اختلال سلوک می باشد.

معمولاً افرادی که دچار یک چنین اختلال شخصیتی هستند اگر در  شرایطی قرار گیرند که‌ باعث شود بیماری ‌های روحی و روانی در آنها گسترش پیدا کرده و تعمیق پیدا کند می تواند زمینه را برای بزهکاری در آن ها فراهم نماید. پزشکان معتقدند که پایین بودن سطح سرتونین  و قند خون از  عواملی هستند که می توانند در اختلال شخصیت افراد موثر باشند.

 معمولا این دسته از افراد دارای خلق و خوی پرخاشگرانه ای هستند و وقتی سرتونین  بدن آنها  بیش از اندازه افت کند ممکن است رفتار خشونت آمیز و وحشیانه ای را از خود بروز دهند. به شکلی که این رفتارها نمی تواند با انتقال های عصبی، هورمونی و یک‌ سری از مسائل جسمی بی ارتباط باشد.

باید به این نکته توجه داشت که مشکلات روان شناختی به این حد محدود نمی شود و خیلی از افرادی که اقدام به حیوان آزاری می کنند ممکن است خودشان زمینه های  قبلی از قرار گرفتن در معرض آزار و اذیت دیگر را داشته باشند.

معمولا اختلال شخصیتی زمانی به سمت حیوان آزاری هدایت می ‌شود که شرایط زندگی فرد طوری باشد که با حیوانات مختلف در ارتباط باشد. اما اگر شرایط زندگی آن ها طور باشد که با حیوانات مختلف  در ارتباط نباشند ممکن است این اختلال شخصیت  به اشکال دیگری مثل آزار و اذیت کردن افراد دیگر یا خود آزاری بروز کند.

لایحه حمایت از حیوانات

لایحه حمایت از حیوانات به منظور حراست  از حیوانات اهلی و غیر اهلی در تاریخ خرداد ماه سال  1400 در هیات وزیران تصویب گردید و رئیس جمهور در روز 6 مرداد ماه سال 1400لایحه مزبور را برای طی مراحل و تشریفات قانونی به مجلس شورای اسلامی ارسال نمود.

لایحه حمایت از حیوانات دارای یک مقدمه و 8 فصل است که در مقدمه به ضرورت حمایت اخلاقی و حقوقی از سلامت، امنیت و حیات موجودات دیگر با توجه به آموزه های دینی پرداخته شده و لزوم ساماندهی حیوانات دیگر به ویژه حیوانات ولگرد را مورد تاکید قرار می دهد.

 همچنین در این لایحه ضمانت های اجرای قوانین پیشگیرانه و بازدارنده به منظور دور کردن جامعه از رفتار توام با خشونت یا هرگونه حیوان آزاری در نظر گرفته شده است. در فصل اول این قانون تعاریف و کلیات اولیه به شکل جامع بیان شده است تا ابهامات آن به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.

 در این فصل تعاریفی  مختلفی مانند حیوان، حیوان اهلی، حیوان وحشی، حیوان ولگرد، حیوان زیانکار و …به شکل مبسوط و کامل برای جلوگیری از ایجاد ابهام انجام شده است. فصل دوم لایحه قانون حمایت از حیوانات به بحث ساماندهی حیوانات وحشی زیانکار اختصاص داده شده است.

 در فصل سوم در مورد حیوانات اهلی و شرایط نگهداری از آن ها بخصوص میزان جرائم و مجازات های مرتکبین اذیت و آزار آنها مورد بحث قرار می گیرد. در فصل چهارم لایحه حمایت از حیوانات به مسائل ، مشکلات و چگونگی ساماندهی حیوانات ولگرد پرداخت می شود.

در فصل پنجم لایحه حمایت از حیوانات به سازماندهی حیوانات آزمایشگاهی و شرایط آنها پرداخت شده است. در فصل ششم این لایحه به شرایط حیوان آزاری و مجازات هایی که برای آن در نظر گرفته شده است پرداخت می شود. در فصل هفتم لایحه حمایت از حیوانات در مورد چگونگی نظارت و هماهنگی نهادهای تصمیم گیرنده بحث می‌ شود.

در فصل هشتم از لایحه حمایت از حیوانات به سایر مقررات مرتبط با حقوق و شرایط حیوانات پرداخت می شود تا  ابهامی در  زمینه اجرای آن ها وجود نداشته باشد.

سخن پایانی

امروزه حیوان آزاری به عنوان یک ناهنجاری اخلاقی شناخته می شود و از مسائلی است که در جوامع مختلف برای جلوگیری گسترش آن قوانین و مجازات های مشخصی نظر گرفته شده است. کارشناسان معتقدند که عوامل فرهنگی و روانی می توانند نقش موثری در گسترش فرهنگ حیوان آزاری  در جامعه داشته باشند.

 تربیت غلط باعث شکل گیری فرهنگ حیوان آزاری در کودکان می شود که می تواند آنها را در آینده به موجودات ستیزه جو و پرخاشگری تبدیل نماید. نهادینه شدن حیوان آزاری در شخصیت کودکان ممکن است باعث قانون شکنی آن ها در زندگی شغلی و خانوادگی شده و در پاره ای موارد باعث  گسست فرهنگی در جامعه شود.

 لذا قانون گذاران و مراجع قانونی باید با تصویب قوانین مناسب و فراگیر از نهادینه شدن آزار و اذیت موجودات دیگر در شخصیت افراد جامعه جلوگیری نمایند چون ممکن است  باعث نهادینه شدن فرهنگ ستیزه جویی و پرخاشگری در تمام سطوح جامعه شود.