سقط کردن جنین و مجازات آن در قوانین جاری کشور به صورت مبسوط مورد توجه قرار گرفته است. از نظر شرع اسلام گرفتن جان انسان ها گناهی بزرگ و نابخشودنی است و بالاترین مجازاتی که برای آن در نظر گرفته شده است قصاص و مرگ است. منتهی باید توجه داشت که بر اساس شرع اسلام و قوانین جاری، قصاص شامل سقط جنین و مرگ نوزاد قبل از تولد نمی شود چه به صورت عمد یا غیر عمد باشد. البته باید توجه داشت که مجازات سقط جنین بدون عقوبت نیست و کسانی که در این کار به صورت غیر مستقیم دخالت داشته باشند مثل پزشک یا دارو فروش و … به مجازات زندان به تناسب جرم محکم می شوند. دیه جنین هم در مراحل مختلف رشد متفاوت است اما از 4 ماهگی به بعد که کودک شکل می گیرد و جنسیت مذکر یا مونث بودنش آن مشخص می شود برای پسر دیه انسان کامل، برای دختر نصف دیه کامل و اگر جنسیت هنوز مشخص نشده باشد پرداخت سه چهارم دیه کامل در نظر گرفته می شود.
منظور از سقط جنین چیست؟
منظور از سقط کردن جنین در جامعه، شروع و قانون روشن و واضح است یعنی اگر جنین در هر مرحله از رشد به شکل غیر طبیعی برای از بین بردن به وسیله مادر یا هر شخص دیگر به انحاء مختلف از رحم خارج شود از نظر قانون و شرع، سقط انجام شده است. سقط جنین یک عمل غیر قانونی است که از نظر ماهیت با شرع اسلام و قوانین جاری در تضاد می باشد.
از نظر قانونگذار ماهیت سقط جنین در سه وضعیت سقط جنین خود بخودی، سقط درمانی و سقط جنایی قابل بررسی و پیگیری است که هر کدام از آن ها با توجه به شرایط، در چهارچوب خاصی که قانون در نظر گرفته است قابل تشخیص می باشد.
نکته ای که در مورد سقط جنین و مجازات آن باید مورد توجه قرار گیرد آن است که رضایت یا عدم رضایت مادر جنین یا نوزاد نمی تواند تاثیری در شرایط و میزان محکومیت در این جرم داشته باشد و مجازات سقط کردن جنین برای رابطه مشروع و غیر مشروع یکسان است و مجازات و دیه یکسانی برای عاملان آن در نظر گرفته می شود.
انواع روش های سقط جنین
انواع روش های سقط کردن جنین همانطور که گفته شد با توجه به شرایط و چهارچوبی که قانون برا آن در نظر گرفته است در سه دسته مشخص قرار می گیرند. یعنی ارتکاب این عمل می تواند کاملا غیر اداری و در اثر حوادث مختلف طبیعی باشد یا توصیه و الزام پزشکی و بهداشتی منجر به سقط کردن جنین شود یا کاملا ارادی و به صورت عامدانه باشد که در ادامه از نظر شرایط و ضوابط قانونی به آن ها پرداخته می شود.
- سقط خود بخودی
سقط خود بخودی حالتی است که جنین بدون هیچ گونه اقدامی به دلایل مختلف مثل انواع بیماری، بلند کردن وسایل سنگین به وسیله مادر، ضربه خوردن به شکم مادر یا سقوط از جاهای بلند اتفاق می افتد. در این حالت چون سقط جنین خارج از خواست و اراده افراد دیگر بخصوص مادر بوده است جنبه جزایی و کیفری ندارد بنابراین جرم محسوب نمی شود.
- سقط درمانی
سقط درمانی به حالتی گفته می شود که مادر از نظر پزشکی به دلیل بیماری یا ضعیف بودن بدن خود یا جنین مجبور به سقط می شود. در این شرایط از نظر قوانین جاری سقط کردن جنین جرم محسوب نمی شود منتهی برای انجام سقط جنین باید پروند پزشکی به روئیت و تایید مراجع مربوطه برسد.
- سقط جنایی
سقط جنایی به شرایطی اطلاق می شود که هیچ دلیل موجه و قانونی برای سقط وجود ندارد و این عمل به صورت عامدانه از طرف والدین یا دیگران انجام می شود که این عمل شرعا حرام بوده و قانوناً جرم محسوب می شود. سقط جنین جنایی عملی غیر قانونی است که مسببین آن با توجه به میزان دخالت در ارتکاب جرم به مجازات زندان و پرداخت دیه محکوم می شوند.
◁◁ مطلب پیشنهادی: وکیل امور خانواده
دیه سقط جنین
همانطور که گفته شد سقط جنین قصاص ندارد و اگر کسی به شکل مستقیم در سقط جنین تا چهار ماهگی دخالت داشته باشد به درصد مشخصی از دیه محکوم می شود و از چهار ماهگی به بعد اگر جنین پسر باشد دیه کامل و اگر دختر باشد نصب دیه برای فرد محکوم در نظر گرفته می شود.
فرد یا افرادی هم که به طور غیر مستقیم در سقط جنین دخالت داشته باشند مثل دارو فروش، پزشک، ماما و غیره به مجازات حبس متناسب با میزان دخالت محکوم می شوند. بر اساس ماده 716 قانون مجازات اسلامی مجازات سقط کردن جنین دیه است که میزان آن با توجه به شرایطی مشخص می شود که جنین از نظر رشد در آن قرار دارد.
بر اساس تقسیم بندی که در این ماده قانونی برای میزان مجازات سقط جنین در نظر گرفته شده است اگر جنین در زمان سقط به شکل نطفه باشد مجازات آن دو صدم دیه کامل است، اگر جنین به شکل علقه یا خون بسته باشد مجازات سقط آن چهار صدم دیه است.
اگر جنین به صورت مضغه یا تکه گوشت باشد شش صدم دیه کامل برای آن در نظر گرفته می شود. اگر جنین به مرحله ای از رشد رسیده باشد که استخوان باشد و هنوز گوشت نداشته باشد دیه آن هشت صدم درصد دیه کامل است.
اگر جنین به مرحله ای از رشد رسیده باشد که گوشت و استخوان بندی آن کامل باشد ولی هنوز روح در آن دمیده نشده باشد یا به زبان ساده پیش از چهار ماهگی دیه آن یک دهم دیه انسان کامل است.
اما بعد از چهار ماهگی شرایط فرق می کند و اگر به تعبیر شرع و قانون در جنین روح دمیده شده باشد یا اندام جنین شکل گرفته باشد مجازات سقط جنین دیه کامل است. اگر در این شرایط جنین پسر باشد دیه کامل انسان و اگر دختر باشد نصف دیه انسان کامل به آن تعلق می گیرد.
همچنین اگر جنسیت جنین نا مشخص بوده و در آن شک و ابهام باشد سه چهارم دیه انسان کامل به آن تعلق می گیرد. بنابراین اگر کسی به شکل مستقیم مرتکب سقط کردن جنین از چهار ماهگی به بعد شده باشد باید دیه قتل نفس را بپردازد.
دیه سقط جنین قبل از چهار ماهگی؟
سقط جنین قصاص ندارد و اگر کسی به شکل مستقیم در سقط جنین تا چهار ماهگی دخالت داشته باشد به درصد مشخصی از دیه محکوم می شود.
سخن پایانی
هر گاه جنین یا نوزاد به هر دلیلی به صورت ارادی یا غیر اداری قابل از تولد از شکم مادر خارج شود به این عمل سقط جنین گفته می شود. سقط جنین در همه جوامع چه مذهبی و چه غیر مذهبی عملی زشت و غیر اخلاقی محسوب شده و برای آن مجازات های سختی با توجه به فرهنگ و شرایط جوامع مختلف در نظر گرفته می شود.
البته باید توجه داشت سقط جنین اگر به دلایل پزشکی یا غیر ارادی انجام شود عملی مجرمانه نیست ولی اگر به صورت عامدانه و ارادی این اتفاق بیفتد برای مسببین مستقیم یا غیر مستقیم آن مجازات های متناسب با میزان مشارکت در جرم لحاظ می شود.
اگر مادر شخصا مرتکب سقط جنین شود به پرداخت دیه محکوم می شود. اگر سقط در اثر ضرب و شتم عامدانه یک شخص دیگر اتفاق بیفتد فرد ضارب علاوه بر پرداخت دیه جنین به یک تا سه سال حبس محکوم می شود.
افرادی مثل دارو فروش، پزشک یا ماما اگر وسایل سقط جنین را در اختیار مادر بگذارند یا در عمل سقط جنین به شکل مستقیم مشارکت کنند به تحمل حبس 2 تا 5 سال محکوم می شوند. همچنین اگر افرادی با راهنمایی و یا دادن وسایل و داروهای لازم برای سقط جنین به مادر کمک کنند به تحمل حبس بین 3 تا 6 ماه محکوم می شوند.
