مجازات رشوه گرفتن کارمندان دولت در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری به تفصیل آمده است. در این ماده قانونی حد و سقف، برای میزان رشوه دریافتی کارمندان دولت تعیین شده است و میزان مجازات با توجه به میزان رشوه دریافتی مشخص می شود و رتبه و مقام کارمندان دولت در شدت مجازات موثر است. به عبارت دیگر مجازات کارمندان دولت از گرفتن رشوه تا۲۰ هزار ریال و کمتر از آن شروع می شود که مجازات انفصال موقت از مشاغل دولتی را برای کارمندان عادی و انفصال دائم از خدمت را برای مدیران کل و بالاتر به همراه دارد و این مجازات ها با توجه به میزان رشوه دریافتی شدیدتر می شود. به شکلی که علاوه بر افزایش مدت انفصال از خدمت، جریمه، معادل رشوه دریافت شده، تحمل حبس و شلاق نیز به آن اضافه می گردد. بنابراین مجازات رشوه گرفتن کارمندان دولت با توجه به میزان رشوه دریافتی از انفصال از خدمت، تحمل حبس، پرداخته جریمه نقدی معادل رشوه دریافتی، رد مال و تحمل شلاق در نوسان است که مدیران کل علاوه بر این مجازات ها به مجازات انفصال دائم از مشاغل دولتی نیز محکوم می شوند.
ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری در مورد مجازات رشوه گرفتن کارمندان دولت چه می گوید؟
مجازات رشوه گرفتن کارمندان دولت در ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری آمده است. بر اساس این ماده قانونی مجازات رشوه گیرنده بر اساس میزان رشوه دریافتی، تعیین می شود. یعنی اگر رشوه کمتر از ۲۰ هزار ریال باشد.
فرد رشوه گیرنده اگر کارمند عادی دولت باشد به انفصال موقت از خدمت از ۶ ماه تا ۳ سال و اگر جزء مدیران کل و بالاتر باشد به انفصال دائم از خدمت در مشاغل دولتی محکوم می شود. همچنین اگر رشوه دریافتی به وسیله کارمند دولت از ۲۰ هزار تا ۲۰۰ هزار ریال باشد.
کارمندان عادی علاوه بر انفصال موقت از خدمت از ۶ ماه تا ۳ سال به پرداخت جزای نقدی معادل وجه دریافت شده و تحمل حبس از ۱ تا ۳ سال محکوم می شوند. اما اگر فرد رشوه گیرنده جز مدیران کل و بالاتر باشد علاوه بر این مجازات ها، به انفصال دائم از مشاغل دولتی نیز محکوم می شود.
لازم به ذکر است که اگر رشوه دریافتی به وسیله کارمندان دولت بیشتر از ۲۰۰ هزار ریال تا یک میلیون ریال باشد. فرد رشوه گیرنده اگر از کارمندان عادی دولت باشد به پرداخت جزای نقدی معادل وجه دریافت شده، انفصال موقت از خدمت در مشاغل دولتی از ۶ ماه تا ۳ سال، مجازات تحمل حبس از ۲ تا ۵ سال و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود و اگر فرد رشوه گیرنده از مدیران کل و بالاتر باشد علاوه بر مجازات های در نظر گرفته شده به انفصال دائم از خدمت در مشاغل دولتی نیز محکوم می شود.
در نهایت اگر میزان رشوه دریافتی به وسیله کارمند دولت بیش از یک میلیون ریال باشد فرد دریافت کننده رشوه به حبس از ۵ سال تا ۱۰ سال، پرداخت جزای نقدی معادل وجه یا مال دریافت شده، انفصال موقت از خدمت در دستگاه های دولتی از ۶ ماه تا ۳ سال و تحمل ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
همچنین اگر فرد رشوه گیرنده از مدیران کل و بالاتر باشد علاوه بر مجازات های در نظر گرفته شده به انفصال دائم از خدمت در مشاغل دولتی نیز محکوم می گردد.
رشوه چیست و چگونه می توان از رشوه گیرنده شکایت کرد؟
رشوه یا در اصطلاح حقوقی ارتشاء به معنای گرفتن مال یا وجه از سوی کارمندان دولت به منظور انجام خارج از چهارچوب و ضابطه، کار ارباب رجوع یا مراجعین به سازمان های دولتی است.
بنابراین هر گاه کارمندان دولت در رده های مختلف با گرفتن مال یا وجوه مختلف قصد تاثیرگذاری بر تصمیمات اداری یا انجام و عدم انجام وظایف خود خارج از چهارچوب تعیین شده و طی شدن روال اداری را داشته باشند مرتکب جرم رشوه گیری شده اند و قانونگذار با توجه به میزان رشوه دریافتی، کاری که انجام می شود برای آن مجازات تعیین کرده است.
دریافت پول یا وجوه مختلف برای انجام کارهای اداری توسط کارمندان دولت زمانی جرم محسوب می شود که اینکار به قصد تغییر روند عادی اجرای قانون یا انجام کاری بر خلاف مقررات باشد.
رشوه دادن به ماموران و کارمندان دولت، تنها به صورت پرداخت پول نقد یا وجه رایج مملکت نیست و ممکن است این کار به شکل های مختلف مثل پرداخت پول نقد، ارائه هدایا، خدمات یا امتیازات خاص باشد.
رشوه یکی از مصادیق فساد اداری است که باعث سست شدن اعتماد عمومی به نظام اداری و قضایی کشور می شود و قانونگذار برای جلوگیری از سست شدن اعتماد عمومی به نهادهای دولتی برای این کار، جرم انگاری کرده و مجازات های بازدارنده ای در نظر گرفته است.
تصمیم گیری بر اساس منافع شخصی افراد نه بر اساس منافع عمومی و تضییع حقوق شهروندان و ایجاد نابرابری اجتماعی از معایب گرفتن رشوه به وسیله کارمندان دولت است که این امر باعث شده است قانونگذار مجازات های سنگینی را برای مرتکبین این جرم در نظر بگیرد.
برای شکایت از جرم گرفتن رشوه به وسیله کارمندان دولت به دو صورت می توان اقدام نمود. یک روش مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تنظیم و ثبت شکایت با عنوان رشوه خواری است و روش دیگر مراجعه به سامانه ثبت و اعلام جرم و رشوه خواری در سازمان تعزیرات حکومتی با آدرس اینترنتی http://tazirat.gov.ir می باشد.
انواع رشوه
رشوه مصادیق متنوع و بسیار گسترده ای دارد که در قوانین مختلف به آن اشاره شده است. قانونگذار در ماده ۵۹۰ قانون مجازات اسلامی، انواع رشوه را به صورت کلی بیان کرده است.
در این ماده قانونی رشوه به سه دسته اصلی، دریافت رشوه به صورت نقدی، دریافت رشوه به صورت مال بلا عوض یا هدیه و رشوه معاملاتی تقسیم می شود.
در این تقسیم بندی، ساده ترین شکل گرفتن رشوه به وسیله کارمندان دولت، دریافت پول نقد در قبال انجام یا عدم انجام یک عمل خارج از چهارچوب و ضابطه قانونی است.
دریافت رشوه به صورت مال بلا عوض یا هدیه به روالی گفته می شود که در آن مالی به صورت رایگان یا قیمت بسیار پایین تر از ارزش واقعی به فرد رشوه گیرنده داده شود و رشوه معاملاتی به فرایندی گفته می شود که طی آن مال یا وجهی در معامله ای صوری و غیرمنطقی در قبال انجام یا عدم انجام کاری خارج از چهارچوب قانونی به فردی منتقل شود مثلاً در قبال انجام یا عدم انجام کاری، مالکیت خودرو یا یک ملک مسکونی و غیر مسکونی به شکل صوری به شخص رشوه گیرنده منتقل می گردد.
چگونه می توان دریافت رشوه به وسیله کارمندان دولت را اثبات نمود؟
روش های مختلفی برای اثبات دریافت رشوه به وسیله کارمندان دولت وجود دارد که در ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی به آنها اشاره شده است .
بر اساس این ماده قانونی برای اثبات دریافت رشوه به وسیله کارمندان دولت می توان از روش هایی مثل شهادت شهود، اقرار متهم، علم قاضی، استعلام حساب های بانکی و مالی متهم، استفاده از داده های الکترونیکی مثل صوت، تصویر، فیلم و عکس ( بر اساس ماده ۱۲، ۱۳ و ۱۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب سال ۱۳۸۲ )استفاده نمود.
◁◁ مطلب پیشنهادی: رشوه و مجازات آن
مرجع رسیدگی کننده به جرم رشوه گرفتن کارمندان دولت
معمولاً پرونده ارتشاء و دریافت رشوه با توجه به میزان رشوه و شدت جرم در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود. اما بر اساس قانون، اگر فرد رشوه گیرنده از کارمندان دولت باشد به پرونده او در دادگاه یا دادسرای ویژه کارمندان دولت رسیدگی می گردد.
بنابراین مرجع صالح برای رسیدگی به جرم گرفتن رشوه کارمندان دولت، دادگاه یا دادسرای ویژه کارمندان دولت است.
لازم به ذکر است که دادگاه ویژه کارمندان دولت به صورت خاص برای رسیدگی به جرائم مرتبط با کارمندان دولت تشکیل شده است و این دادگاه به صورت تخصصی می تواند به جرائم کارمندان دولت رسیدگی نماید.
تخفیف مجازات در چه صورتی شامل حال فرد رشوه دهنده می شود؟
بر اساس تبصره ۵ ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری، اگر فرد رشوه دهنده قبل از کشف جرم توسط مامورین و نهادهای قانونی، آن ها را از وقوع جرم آگاه کند، امتیازات کسب شده از طریق رشوه لغو می شود و برای او جریمه مالی در نظر گرفته نمی شود.
همچنین اگر در جریان رسیدگی به پرونده رشوه، فرد رشوه دهنده با اقرار خود به اثبات جرم رشوه گیرنده کمک کند بخشی از مبلغ پرداخت شده به عنوان رشوه به او برگردانده می شود.
لازم به ذکر است که بر اساس ماده ۵۹۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، اگر فرد رشوه دهنده برای حفظ حقوق قانونی خود مجبور شود به فرد رشوه گیرنده، مال یا وجهی را پرداخت کند نه تنها مجازات کیفری و حبس برای او در نظر گرفته نمی شود بلکه مال یا پول پرداخت شده نیز به او بازگردانده می شود.
سخن پایانی
مجازات رشوه گرفتن کارمندان دولت در قانون مشخص شده است. بر این اساس ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری، مجازات گرفتن رشوه به وسیله کارمندان را دولت مشخص کرده است.
در این ماده قانونی آمده است که اگر میزان رشوه دریافتی از سوی کارمندان دولت، کمتر از ۲۰ هزار ریال باشد کارمندان عادی به انفصال از خدمت در مشاغل دولتی از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم می شوند و اگر فرد گیرنده رشوه جز مدیران کل و بالاتر باشد برای همیشه از خدمت در مشاغل دولتی محروم می شود.
بر اساس این ماده قانونی، مجازات گرفتن رشوه به وسیله کارمندان دولت با توجه به میزان رشوه دریافتی تشدید می شود به شکلی که میزان انفصال از خدمت افزایش پیدا کرده، جریمه مالی معادل رشوه پرداختی و رد مال می شود.
در این چهارچوب اگر میزان رشوه دریافتی بیش از ۲۰۰ هزار ریال تا یک میلیون ریال و بیشتر از آن باشد تحمل مجازات حبس و ۷۴ ضربه شلاق را نیز برای فردا رشوه گیرنده به همراه دارد.
لازم به ذکر است که قانونگذار فقط برای رشوه گیرنده مجازات تعیین نکرده است بلکه رشوه دهنده و واسطه پرداخت رشوه نیز پس از اثبات جرم به مجازات تعیین شده در قانون محکوم می شوند. همچنین مجازات رشوه قابل تعلیق نیست و پس از صدور حکم باید اجرا شود.
