وکالت بدون قولنامه در صورتی معتبر است که اختیارات وکالت برای مورد معامله اعطا شده باشد ولی این کار در گذشته به هر دلیل صورت نپذیرفته باشد. اعطای وکالت فروش یک روش حقوقی مناسب برای خرید و فروش ملک، خودرو و سایر اموال منقول و غیر منقول بدون مبایعه نامه یا قولنامه است. بر اساس ماده ۶۵۶ قانون مدنی، عقد وکالت به قراردادی گفته می شود که بر اساس آن یکی از طرفین معامله طرف دیگر را به جای خود به عنوان نماینده، یا نایب معرفی می کند و طرف مقابل با داشتن وکالت نامه می تواند روند اداری انتقال مال منقول یا غیر منقول را انجام دهد. از موارد مهم و تعیین کننده در وکالت نامه شرایط مندرج در آن و زمانی است که برای اعتبار آن در نظر گرفته شده است.
آیا اعطای وکالت فروش بدون قولنامه به معنای فروش مال است؟
اعطای وکالت فروش بدون قولنامه به معنای فروش یک مال منقول و غیر منقول نیست بلکه این امر به معنای واگذار کردن فروش مال به شخص وکیل، بر اساس شرایط خاصی است که به وسیله مالک در مفاد وکالت نامه درج شده است.
به طور کلی بر اساس قانون برای محقق شدن بیع یا خرید و فروش اموال منقول یا غیر منقول، مراجعه به دفاتر مشاوره املاک و انعقاد مبایعه نامه الزامی نیست و طرفین قرارداد می توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و تنظیم یک وکالت نامه با درج شرایط و زمان اعتبار وکالت نامه این امر را انجام دهد.
به این معنا که در آینده فرد خریدار یا نماینده با در دست داشتن وکالت نامه می تواند برای انتقال مال مورد معامله اقدام کرده و روند انتقال آن را مستقلاً انجام دهد.
به عنوان مثال در وکالت نامه فروش نیاز به قولنامه مجزا نیست و فرد وکیل، که می تواند یک شخص معمولی یا وکیل پایه یک دادگستری باشد از جانب موکل این اختیار را به دست می آورد که بر اساس شرایط مندرج در وکالت نامه مال منقول یا غیر منقول متعلق به موکل را بفروش رسانده یا به اشخاص خریدار منتقل کند.
بنابراین اعطای وکالت نامه فروش بدون قولنامه به معنای فروش مال نیست بلکه صاحب اصلی مال این حق را به شخص وکیل می دهد که با توجه به شروط مندرج در وکالت نامه در زمان مشخص شده نسبت به انتقال مال مورد نظر به غیر اقدام کند.
باید به این نکته توجه داشت که عدول نماینده یا وکیل از شرایط مندرج در وکالت نامه یا اتمام زمان مشخص شده در آن به معنای بی اعتبار شدن قرارداد فروش و نیاز به برطرف شدن مشکل است که این کار باید با برطرف کردن نقص های ایجاد شده مرتفع شود.
◁◁ مطلب پیشنهادی: مراحل و مدت زمان گرفتن سند برای زمین قولنامه ای
وکالت فروش بدون قولنامه چه کاربردی دارد؟
وکالت فروش بدون قولنامه نامه زمانی کاربرد پیدا می کند که صاحب یک مال به دلایل مختلف فروش مال خود را به صورت وکالتی به شخص دیگر یا نائب و نماینده خود واگذار می کند.
در این وضعیت شخصی که وکالت با نام او صادر شده است می تواند به عنوان نماینده فروشنده، روند فروش و انتقال مال مورد نظر را انجام دهد.
بر اساس ماده ۶۵۶ قانون مدنی، شخصی که مالک، وکالت فروش یک مال را به او داده است با نام وکیل مدنی شناخته می شود.
در خیلی از مواقع شهروندان به دلایل مختلف، نزدیکان یا اشخاص مورد اعتماد خود را به عنوان وکیل مدنی انتخاب کرده و به آنها وکالت فروش و غیره می دهند.
اما اعطای وکالت فروش به این حد محدود نمی شود و در خیلی از موارد یک رابطه اقتصادی می تواند منشأ اعطای وکالت فروش باشد.
مثلاً وقتی که یک فرد بدهکار برای گرفتن مهلت از طلبکار، وکالت فروش اموال خود، مثل خانه یا ماشین را به او می دهد یا یک فرد به دلیل بیماری، ناتوانی، مهاجرت به خارج از کشور و غیر وکالت فروش اموال خود را به فرزند یا افراد مورد اعتماد واگذار می کند تا آنها با توجه به قرارداد و وکالت فی مابین بتوانند مال مورد نظر را به ثمن مشخص یا دلخواه به غیره واگذار نمایند.
انتقال سند ملک بدون قولنامه یا مبایعه نامه چه مشکلاتی می تواند برای فروشنده ایجاد کند؟
معمولا فروش وکالت نامه ای برای فروش اموال منقول و غیر منقول مختلف کاربرد دارد. به این معنا که وقتی فرد خریدار به دلایل مختلف وکالت نامه ای تنظیم کرده و با درج شرایط و زمان مشخص انتقال مال مورد نظر را به شخص نماینده که می تواند خریدار یا شخص مورد اعتماد باشد منتقل می کند.
اما این نوع انتقال در مورد سند ملک، بدون ثبت قولنامه می تواند مشکل ساز باشد. از مشکلاتی که برای انتقال سند ملک بدون مبایعه نامه یا قولنامه ایجاد می شود می توان به مواردی مانند مشخص نبودن ثمن کلی معامله و چگونگی پرداخت ها اشاره کرد.
چون در وکالت نامه فروش ملک، امکان درج چگونگی پرداخت ها و همچنین تعهدات خریدار و فروشنده به شکل دقیق و واضح وجود ندارد و ممکن است این امر، خریدار و فروشنده را در آینده با مشکل مواجه کند.
همچنین وجود قولنامه یا مبایعه نامه در کنار وکالت نامه به عنوان یک سند مکمل، نشان دهنده انجام معامله بین دو طرف است و در صورتی که در آینده به هر دلیل اختلافی بین طرفین معامله ایجاد شود این سند می تواند به عنوان مدرک قابل استناد در دادگاه و مراکز قانونی مورد استفاده قرار گیرد.
اما نبودن قولنامه یا مبایعه نامه و موکول کردن انجام معامله به وکالت نامه باعث می شود که در آینده اثبات ادعاهای طرفین برای گرفتن حق و حقوق خود بسیار سخت و نا ممکن شود.
لذا تنظیم قولنامه یا مبایعه نامه به عنوان مکمل در کنار اعطای وکالت نامه فروش علاوه بر آنکه باعث تسهیل در روند انتقال یک مال می شود از ایجاد مشکلات و اختلافات بین طرفین به خصوص مطرح شدن ادعاهای بدون سند و مدرک جلوگیری می کند.
در هنگام تنظیم وکالت فروش بدون قولنامه باید به چه نکاتی توجه شود؟
از جمله نکاتی که در هنگام تنظیم وکالت فروش بدون قولنامه باید به آن توجه شود آن است که پس از تنظیم وکالت فروش، فروشنده اصلی و تنظیم کننده وکالت فروش همچنان مالک، مال یا ملک مورد نظر است و در این وضعیت وظیفه نماینده یا نایب، فقط فروش ملک مورد نظر است و همچنان فروشنده به عنوان موکل یا مالک اصلی باقی می ماند.
در معامله ای که توسط وکیل به صورت وکالت نامه ای منعقد می شود موکل یا نایب نماینده است و معامله با نام و اعتبار صاحب اصلی ملک انجام می شود در نتیجه ثمن معامله می بایست به موکل یا فروشنده اصلی منتقل شود.
از دیگر نکاتی که در هنگام وکالت فروش بدون قولنامه، باید به آن توجه شود آن است که بر اساس قانون، وکالت فروش یک عقد موقت است به این معنا که در صورت فوت هر یک از طرفین قرارداد، وکالت مورد نظر فسخ شده و اعتبار قانونی خود را از دست می‌دهد. مگر آنکه وراث متوفی، وکالت فروش جدید تنظیم کرده و در اختیار نماینده یا وکیل قرار دهند.
یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه شود زمان مندرج در وکالت نامه است به این معنا که اگر به هر دلیل وکالت اعطا شده در موعد زمانی مقرر به نتیجه نرسد و زمان مندرج در وکالت نامه منقضی شود، نماینده یا وکیل دیگر نمی تواند با استناد به وکالت نامه مورد نظر، مال مورد نظر را بفروشد یا به غیر منتقل کند و باید برای تنظیم وکالتنامه جدید به موکل مراجعه کند.
از دیگر نکاتی که در هنگام تنظیم وکالت نامه فروش بدون قولنامه باید به آن توجه شود این مطلب است که مالک اصلی، مال یا ملک همچنان صاحب اصلی مال یا ملک مورد نظر است و اعطای وکالت نامه فروش به معنای سلب این حق از مالک اصلی نیست.
بنابراین وقتی وکالت نامه فروش اعطا می شود مالک اصلی همچنان صاحب اختیار، مال یا ملک مورد نظر است و می تواند با وجود وکالت نامه فروش، همچنان به صورت مستقل نسبت به فروش مال مورد نظر اقدام کند.
چگونگی و مراحل تنظیم و اعطای وکالت فروش بدون قولنامه
معمولاً برای تنظیم وکالت فروش اموال مختلف دو طرف قرارداد یعنی صاحب مال و نماینده یا نائب او باید به دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و در ازای تنظیم و ثبت وکالت نامه فروش مبلغی را تحت عنوان حق ثبت به دفتر اسناد مورد نظر پرداخت کنند.
به عنوان مثل برای فروش خودرو بدون تنظیم قولنامه، فرد خریدار و فروشنده باید به دفاتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و پس از تنظیم وکالت فروش، فرد خریدار می تواند در موعد مقرر نسبت به انتقال خودرو به نام خود اقدام کند.
باید به این نکته توجه داشت که چگونگی تنظیم وکالت نامه و شروطی که در آن درج می شود از نکاتی است که باید به وسیله طرفین قرارداد مورد توجه قرار گیرد چون هرگونه کم کاری درگذشتن شروط یا بی توجهی به شروط گذاشته شده ممکن است طرفین قرارداد را در آینده با مشکل مواجه کند.
مثلاً اگر قیمت خاصی برای فروش ملک در ضمن شروط قرارداد درج شده باشد. نماینده یا نائب او نمی تواند کمتر از رقم درج شده ملک یا مال مورد نظر را به فروش برساند و اگر این اتفاق بیفتد نماینده یا وکیل موظف است نا ترازی مبلغ مورد نظر را از جیب خود پرداخت کند.
همچنین باید به این نکته اشاره کرد که اگر وکیل یا نماینده از حدود اختیارات و تعهدات مندرج در وکالت نامه خارج شود، عقدی که منعقد می شود با عنوان عقد فضولی و عقد غیر نافذ شناخته می شود و قرارداد مورد نظر باطل است.
چون وکیل یا نماینده موظف است تنها در حدود مندرجات وکالت نامه عمل کند و انعقاد هرگونه قراردادی خارج از این چهارچوب باطل است.
سخن پایانی
آیا وکالت بدون قولنامه اعتبار دارد؟ شاید سوال متداول و پر تکراری باشد که ذهن مخاطب یا افراد درگیر در این نوع قرارداد را به خود مشغول نماید.
در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر وکالت بدون قولنامه به صورت درست و اصولی تنظیم شود و وکالت دهنده یا صاحب مال بتواند شروط و تعهدات مورد نظر خود را در متن وکالت نامه بگنجاند و زمان مشخصی را برای تحقق آن در نظر بگیرد این نوع قرارداد از اعتبار کافی برخوردار بوده و می تواند برای امور مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
بر اساس اصل آزادی قراردادها، مندرج در ماده ۱۰ قانون مدنی، طرفین قرارداد می توانند هرگونه تعهدی را در ضمن عقد وکالت مطرح کرده و در متن آن بگنجانند.
به عنوان مثال اگر در وکالت نامه قید شود که ملک یا مال مورد نظر باید در رنج قیمتی مشخصی به فروش برسد و یا وکیل حق فروش آن را به فرد مشخص و خاصی ندارد وکیل باید به نظر موکل یا صاحب مال احترام بگذارد چون هرگونه عدول از مفاد قرارداد و شروط وکالت نامه با عنوان فضولی در قرارداد و غیر نافذ بودن شناخته شده و باعث باطل شدن قرارداد می شود.
