مدت زمان رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی

مدت زمان رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی با توجه به نوع جرم و تعداد شکات ممکن است متفاوت باشد و نمی توان یک زمان مشخص و یکسان را برای همه پرونده های کلاهبرداری اینترنتی لحاظ نمود. گسترش استفاده از فضای مجازی و فناوری های نوین باعث افزایش چشمگیر جرائم و کلاهبرداری در این حوزه شده است که از جمله این کلاهبرداری ها می توان به مواردی مانند فیشینگ، سو استفاده از اطلاعات شخصی افراد، فروش کالاهای غیر واقعی و غیره اشاره کرد. بطور کلی مدت زمان متوسط برای رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی با توجه به شرایط پرونده ممکن است بین سه ماه تا ۶ ماه در نوسان باشد که پیچیدگی پرونده یا شلوغی حوزه رسیدگی کننده ممکن است باعث افزایش این زمان به یک سال و بیشتر هم شود.

کلاهبرداری اینترنتی چیست؟

بر اساس قانون اگر از فضای مجازی یا سامانه های مخابراتی برای محو یا متوقف کردن اطلاعات دیگران یا ایجاد داده های جعلی و ایجاد اختلال در اطلاعات مالی دیگران استفاده شود به صورتی که فرد مجرم آنها را به مالکیت خود درآورد یا قصد سوء استفاده از آنها را داشته باشد جرم کلاهبرداری اینترنتی اتفاق افتاده است و بر اساس قانون با فرد مجرم برخورد می شود.

در سال ۱۳۸۸ هجری خورشیدی برای بررسی جرم کلاهبرداری اینترنتی و تعیین مجازات آن جلسات و گردهمایی های مختلفی انجام می شود.

به شکلی که نتیجه این جلسات و گردهمایی ها  پس از انجام تغییرات و اصلاحات لازم منجر به تصویب  ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای می گردد.

بر اساس ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه ای، هر گاه فردی به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی برای وارد کردن تغییر، حذف متوقف کردن یا ایجاد پیام ها یا مختل کردن سیستم های مخابراتی استفاده کند و به این وسیله مال، وجه، خدمات، منفعت یا امتیازات مالی برای خود و دیگران به دست بیاورد.

مرتکب جرم کلاهبرداری اینترنتی شده است و در صورت اثبات جرم به مجازات های تعیین شده در قانون از قبیل بازگرداندن مال کلاهبرداری شده به صاحب یا صاحبان مال، حبس از ۱ تا ۵ سال و جزای نقدی بین ۲۰ میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا همه این مجازات ها به صورت مکمل محکوم می شود.

انواع کلاهبرداری اینترنتی

با گسترش فضای مجازی و افزایش استفاده افراد جامعه از این فضا برای انجام کارهای مختلف اداری و تجاری، میزان جرائم حوزه فضای مجازی افزایش پیدا کرده است. به شکلی که با نگاهی گذرا به این حوزه می توان به انواع مختلفی از جرایم سایبری و کلاهبرداری اینترنتی پی برد.

متخصصان امنیت سایبری، انواع کلاهبرداری های اینترنتی را به ۶ دسته اصلی شامل قمار و شرط بندی، فروش حساب بازی های اینترنتی پرطرفدار و آنلاین، برنامه های رژیم غذایی، کلاهبرداری اینترنتی با مرزهای پویا، استفاده از فیلتر شکن ها برای دزدی های اینترنتی، کلاهبرداری با شماره تماس های مختلف و غیره تقسیم می ‌کنند.

مراحل  شکایت از کلاهبرداری اینترنتی

مراحل قانون رسیدگی به جرایم کلاهبرداری اینترنتی به این شکل است که فرد شاکی یا زیان دیده ابتدا برای طرح شکایت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کند. لازم به ذکر است که  تنظیم شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی منوط به ثبت نام اولیه فرد شاکی در سامانه ثنا می باشد.

در ادامه پس از طرح دعوا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ضمیمه کردن توضیحات یا مدارک و مستندات، پرونده برای رسیدگی به دادسرای جرائم رایانه ای ارسال می گردد.

دادسرای جرایم رایانه ای یک دادسرای تخصصی است که وظیفه آن رسیدگی به جرائم اینترنتی و رایانه ای است. به این معنا که پس از ارجاع پرونده به دادسرای جرایم رایانه ای، مقامات دادسرا از جمله دادیار و بازپرس، تحقیقات مقدماتی خود را در خصوص پرونده کلاهبرداری اینترنتی شروع کرده و اگر نیاز به انجام تحقیقات تخصصی تری باشد پرونده را برای تکمیل به پلیس فتا ارجاع می دهند تا پلیس فتا پس از تکمیل تحقیقات،  پرونده را برای تصمیم گیری به دادسرای جرایم رایانه ای ارسال کند.

لازم به ذکر است که در پرونده های کلاهبرداری رایانه ای،  دادسرای رسیدگی به جرائم رایانه ای و پلیس فتا صرفاً وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم کلاهبرداری اینترنتی را به عهده دارند و نمی توانند رای نهایی در این زمینه را صادر کرده و برای افراد مجرم مجازات تعیین کنند.

بلکه پس از انجام تحقیقات و بررسی های اولیه و تخصصی به وسیله دادسرای رسیدگی به جرایم رایانه ای و پلیس فتا در صورتی که شکایت مطرح شده از اعتبار و صحت لازم برخوردار باشد. ضمن صدور قرار جلب برای افراد متهم پرونده برای صدور رای نهایی به دادگاه کیفری ارسال می گردد.

بنابراین در پرونده های کلاهبرداری اینترنتی شاکی باید هم در جلسات دادسرای رسیدگی به جرایم اینترنتی و هم دادگاه کیفری شرکت نماید.

لذا توجه به ابلاغیه های دادسرا و دادگاه کیفری در تسریع روند کار مهم است و حضور شاکی در این جلسات و ارائه مدارک و ثبت اظهارات می تواند برای رسیدن به نتیجه مطلوب موثر باشد.

معمولا وقتی پرونده کلاهبرداری اینترنتی به دادگاه کیفری ارجاع می شود دادگاه کیفری اسناد و مدارک موجود در پرونده و تحقیقات انجام شده توسط دادسرا و پلیس فتا را بررسی کرده و رای نهایی را صادر می کند.

در این وضعیت اگر متهم کلاهبرداری اینترنتی شناسایی و وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی به وسیله او محرز شده باشد برای فرد مجرم مجازات قانونی لازم در نظر گرفته می شود.

لازم به ذکر است که افراد شاکی در پرونده های کلاهبرداری اینترنتی پس از ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می توانند روند و پیشرفته پرونده خود را در سامانه ثنا ملاحظه نمایند.

مرجع رسیدگی کننده به شکایت کلاهبرداری اینترنتی

بر اساس قانون در حال حاضر مرجع رسیدگی کننده به شکایت کلاهبرداری اینترنتی دادسرای جرایم رایانه ای است.

به این معنا که فرد شاکی یا زیان دیده از کلاهبرداری اینترنتی می تواند ابتدا با در دست داشتن مدارک لازم به پلیس فتا مراجعه کند تا پس از انجام تحقیقات و بررسی های لازم در صورتی که صحت ادعای مطرح شده تایید گردد پرونده برای رسیدگی به دادسرای جرایم رایانه ای ارسال شود.

همچنین فرد شاکی یا زیان دیده می تواند ابتدا برای طرح شکایت از کلاهبرداری اینترنتی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند منتهی لازمه، انجام این کار ثبت نام در سامانه ثنا و گرفتن کد رهگیری است.

پس از ارائه مدارک و مستندات لازم از کلاهبرداری اینترنتی و تنظیم شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده برای بررسی به دادسرای جرایم رایانه ای ارسال می شود در ادامه اگر نیاز به انجام تحقیقات و بررسی های بیشتر باشد پرونده کلاهبرداری اینترنتی به پلیس فتا ارجاع می شود تا پس از بررسی های لازم دوباره پرونده به دادسرای جرایم رایانه ای ارسال گردد.

در نهایت پس از انجام بررسی های لازم و تکمیل تحقیقات، پرونده کلاهبرداری اینترنتی برای تصمیم گیری و صدور رای به دادگاه کیفری ارسال می گردد.

بنابراین مرجع رسیدگی کننده به پرونده های کلاهبرداری اینترنتی در ابتدا پلیس فتا و دادسرای رسیدگی به پرونده های رایانه ای است سپس در ادامه پس از تکمیل تحقیقات، پرونده برای صدور رای به دادگاه کیفری ارسال می شود.

مدارک مورد نیاز برای شکایت کردن از کلاهبرداری اینترنتی

برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی مثل انواع دیگر شکایت مدارک و مستنداتی لازم است که از آن جمله می توان به اسناد و مدارک هویتی فرد شاکی از قبیل کارت ملی، شناسنامه، مدارک و اسناد مرتبط با کلاهبرداری مثل رسید های پرداخت و اسناد مربوطه اشاره کرد.

همچنین شهادت شهود و معرفی شاهدانی که از وقوع کلاهبرداری آگاه باشند می‌تواند در نتیجه پرونده های کلاهبرداری اینترنتی موثر باشد.

لازم به ذکر است که ثبت نام در سامانه ثنا یکی از کارهای اولیه و الزامی برای طرح شکایت از کلاهبرداری اینترنتی است که بدون انجام آن ممکن است روند ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی با مشکل مواجه شود.

به عبارت دیگر فرد شاکی یا زیان دیده از کلاهبرداری اینترنتی ابتدا قبل از ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی باید به آدرس اینترنتی http://sana.adliran.ir مراجعه کرده و پس از ثبت نام درثنا، کد مورد نیاز را دریافت کند سپس برای شکایت به دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نماید.

مجازات کلاهبرداری اینترنتی

مجازات کلاهبرداری اینترنتی در قانون به وضوح آمده است بر اساس ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک مصوب سال ۱۳۸۲ هجری خورشیدی، مجازات کلاهبرداری رایانه ای در صورت اثبات جرم حبس از ۱ تا ۳ سال، رد مال به صاحب آن و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه است و گاهی اوقات نیز این مجازات ها ممکن است به صورت مکمل و همزمان نیز در مورد افراد متهم با توجه به میزان مجرمیت اعمال شود.

بنابراین قانونگذار برای جرم کلاهبرداری اینترنتی مجازات هایی از قبیل حبس، رد مال و پرداخت جزای نقدی به صورت مجزا یا توأمان در نظر گرفته است و در صورتی که جرم کلاهبرداری اینترنتی ثابت شود با توجه به نوع جرم و میزان مجرمیت فرد مجازات لازم برای او در نظر گرفته می شود.

هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چقدر است؟

هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی با توجه به شرایط و نوع پرونده می تواند متفاوت باشد، اما هزینه اولیه برای ثبت شکایت کلاهبرداری اینترنتی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ۱۰۰ هزار تومان است و در صورتی که فرد شاکی در سامانه ثنا ثبت نام نکرده باشد ممکن است این هزینه به ۲۰۰ هزار تومان نیز برسد.

بنابراین هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی شامل هزینه ثبت شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ثبت نام در سامانه ثنا و گرفتن کد لازم بعلاوه هزینه ثبت شکایت کیفری، هزینه تایپ شکوایه و غیره می شود که این هزینه با توجه به شرایط ممکن است از ۳۰۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان در نوسان باشد.

لازم به ذکر است که این هزینه ها به صورت میانگین در نظر گرفته شده است و ممکن است میزان آن ها به دلایل مختلف کم یا زیادتر شود.

باید به این نکته توجه داشت که هزینه گفته شده برای شکایت اینترنتی هزینه مقدماتی و ثبت شکایت است و ممکن است در ادامه روند رسیدگی به پرونده هزینه های دیگر مثل هزینه انتخاب وکیل که می تواند بین ۱۵ تا ۴۰ میلیون تومان باشد و غیره نیز به آن اضافه شود.

سخن پایانی

مدت زمان رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی با توجه به نوع پرونده و شرایط آن ممکن است متغیر باشد. بنابراین زمان رسیدگی به پرونده های مختلف کلاهبرداری اینترنتی یکسان نیست که این امر تعیین مدت زمان ثابت و مشخص برای رسیدگی به این نوع پرونده را غیر ممکن می کند.

به طور کلی  میانگین زمان لازم برای به نتیجه رسیدن شکایت از کلاهبرداری اینترنتی در پرونده های معمولی بین ۳ تا ۶ ماه است اما اگر پرونده کلاهبرداری اینترنتی تعداد شکات زیادی داشته باشد یا پرونده پیچیدگی های تخصصی مخصوص به خود را داشته باشد ممکن است این زمان طولانی تر شود.