تکلیف خریدار مال غیر را آگاهی و اطلاع از شرایط مال یا عدم اطلاع و آگاهی از این امر مشخص می کند. به عبارت دیگر وقتی خریدار از شرایط مال غیر مطلع باشد و آگاهانه اقدام به خرید آن کند مرتکب جرم شده است اما اگر بدون آگاهی نسبت به شرایط مال غیر اقدام به خرید آن کند مرتکب جرم نشده است. به عبارت دیگر اطلاع خریدار از شرایط مال غیر، خریداری شده در جرم انگاری و مجرم شناختن او موثر و تعیین کننده است.
مجازات خریدار مال غیر
همانطور که گفته شد اطلاع یا عدم اطلاع خریدار از شرایط مال غیر عامل مهم و تعیین کننده در جرم انگاری است.
به عبارت دیگر وقتی خریدار، مال غیر را با آگاهی نسبت به منشاء آن خریداری نماید و این امر در مراجع قانونی به اثبات برسد مرتکب جرم شده است و قانونگذار مجازاتی شبیه به فروش مال غیر برای آن در نظر گرفته است.
بر اساس ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری اگر فردی با آگاهی، اقدام به خرید مال غیر کند مرتکب جرم شده است و قانونگذار مجازات هایی از قبیل تحمل حبس از یک تا ۷ سال، پرداخت جزای نقدی برابر با مال دریافت شده در معامله، رد مال به صاحب اصلی آن را در نظر گرفته است که میزان مجازات با توجه به فعلیت فرد در جرم تعیین می شود.
بر اساس این قانون چنانچه فرد مجرم یا خریدار مال غیر کارمند دولت باشد و از موقعیت شغلی خود برای خرید یا فروش مال غیر استفاده کرده باشد علاوه بر مجازات های مشخص شده در قانون، به انفصال دائم از خدمات دولتی نیز محکوم می شود.
حکم خرید مال غیر با قولنامه
حکم خرید مال غیر با قولنامه تفاوتی با دیگر روش های خرید و فروش این نوع مال ندارد و در صورتی که فرد خریدار با اطلاع و آگاهی از شرایط مال غیر نسبت به خرید آن اقدام کرده باشد مجرم شناخته می شود و با توجه به میزان فعلیت در جرم برای او مجازات در نظر گرفته می شود.
اما اگر فرد خریدار مال غیر بدون اطلاع نسبت به خرید این نوع مال اقدام کرده باشد شرایط متفاوت می شود و در این شرایط فرد خریدار مجرم نیست بلکه قانون برای فرد آگاه به شرایط که می تواند فروشنده باشد جرم انگاری کرده و او را به مجازات متناسب با اقدام انجام شده محکوم می کند.
آیا خرید مال غیر جرم محسوب می شود؟
همانطور که گفته شد خرید یا فروش مال غیر از نظر قانونگذار عملی مجرمانه است و برای آن مجازات تعیین شده است.
اما آگاهی فرد خریدار از شرایط مال غیر در جرم انگاری و مجازات او موثر و تعیین کننده است. به این معنا که اگر فرد خریدار با اطلاع و آگاهی نسبت به خرید مال غیر اقدام کند مرتکب عمل مجرمانه شده است و متناسب با اقدام انجام شده برای او مجازات در نظر گرفته می شود.
اما اگر فرد خریدار مال غیر از شرایط این نوع مال مطلع نباشد و به صورت ناآگاهانه اقدام به این کار کند مرتکب جرم نشده است و مجازات برای او در نظر گرفته نمی شود.
اما مسئله تعیین کننده در مجرم شناخته نشدن فرد خریدار، اثبات عدم اطلاع از شرایط مال غیر است که ممکن است از عهده هر کسی بر نیاید.
لذا کسانی که در این شرایط قرار می گیرند بهتر است در اولین فرصت به وکلاء شناخته شده و با تجربه مراجعه کنند تا بتوانند با استفاده از راهکارهای قانونی از مهلکه نجات پیدا کنند.
آیا خریدار مال غیر می تواند شکایت کند؟
خریدار مال غیر در صورتی که از شرایط مال خریداری شده اطلاع نداشته باشد و پس از خرید نسبت به این امر آگاه شود می تواند از فرد فروشنده شکایت کرده و مدارک خود برای این کار به مراجع قانونی ارائه دهد.
به عبارت دیگر خریدار مال غیر، پس از آگاهی از نامتعارف بودن معامله می تواند از فرد فروشنده شکایت کرده و در صورت اثبات این امر، علاوه بر دریافت مبلغ پرداخت شده، خسارات وارد شده را نیز از فروشنده مال غیر دریافت کند.
بنابراین خریدار مال غیر در صورتی می تواند شکایت کند که بدون آگاهی نسبت به خرید مال غیر اقدام کرده باشد و پس از خرید به انحاء مختلف از غیرقانونی بودن معامله انجام شده آگاهی پیدا کند.
نقش وکیل در رابطه با معاملات مال غیر؟
در رابطه با معاملات مال غیر نقش وکیل بسیار پررنگ است چون در معاملات مال غیر اثبات عدم اطلاع از شرایط مال غیر یکی از ارکان تعیین کننده در مجازات یا تبرئه فرد متهم است و چنانچه شخصی در این وضعیت قرار بگیرد ممکن است به دلیل ناآگاهی از قوانین و شرایط به صورت شخصی و بدون استفاده از وکیل نتواند بی گناهی و عدم اطلاع خود از وضعیت مال غیر در مراجع قضایی اثبات کند.
بنابراین در این شرایط استفاده از یک وکیل کیفری یا اقتصادی با تجربه و کاردان می تواند اهرمی کارآمد و تعیین کننده برای برون رفت، فرد متهم از شرایط ایجاد شده باشد.
آیا جرم انگاری خرید و فروش مال غیر در اموال مشاع نیز صدق می کند؟
به طور کلی خرید و فروش مال غیر در همه ابعاد و شرایط عملی مجرمانه است منتهی آگاهی فرد فروشنده یا خریدار عامل اصلی و تعیین کننده در جرم انگاری و مجازات فرد متهم است.
به این معنا که اگر فرد فروشنده یا خریدار با آگاهی از شرایط مال غیر اقدام به خرید یا فروش آن کرده باشد مرتکب جرم شده است و در صورت اثبات این امر، با توجه به میزان فعلیت در جرم، مجازات های تعیین شده در قانون برای او در نظر گرفته می شود.
اما اگر فرد فروشنده یا خریدار بدون آگاهی نسبت به شرایط مال غیر اقدام به خرید یا فروش آن کرده باشد مجرم شناخته نمی شود و علاوه بر دریافت مبلغ پرداخت شده می تواند از طرف مقابل خسارت نیز دریافت کند.
سخن پایانی
تکلیف خریدار مال غیر با توجه آگاهی یا ناآگاهی او نسبت به شرایط معامله سنجیده می شود. به این معنا که اگر خریدار مال غیر با آگاهی نسبت به شرایط این نوع مال برای خرید آن اقدام کرده باشد و این امر در مراجع قانونی به اثبات برسد فرد مورد نظر مجرم شناخته شده و برای او مجازات هایی تعیین شده در قانون لحاظ می شود.
از جمله مجازات های که قانونگذار برای خرید یا فروش مال غیر در نظر گرفته است می توان به مواردی مثل تحمل حبس از یک سال تا ۷ سال، پرداخت جزای نقدی برابر با مال معامله شده و رد مال به صاحب اصلی آن اشاره کرد.
حتی در پاره ای از موارد اگر فرد مجرم کارمند دولت باشد و از موقعیت شغلی خود برای خرید و فروش مال غیر استفاده کرده باشد ممکن است به انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم نیز شود.
اما اگر فرد خریدار مال غیر بدون آگاهی نسبت به این کار اقدام کرده باشد و بتواند این امر را در مراجع قانونی اثبات کند نه تنها مبلغ پرداخت شده برای خرید مال غیر به او برگردانده می شود بلکه می تواند از فرد فروشنده نیز شکایت کرده و خسارت دریافت کند.
