پس گرفتن ملک از فرزند زمانی ممکن است که واگذاری به صورت هبه باشد و مال هبه شده با ایجاب، قبول و قبض به فرزند واگذار شده باشد. به عبارت دیگر بر اساس ماده ۸۰۳ قانون مدنی اگر متهب پدر ، مادر یا اولاد واهب باشد و بین دو طرف یعنی طرف بخشنده مال و طرف دریافت کننده رابطه والد و فرزندی برقرار باشد ملک واگذار شده قابل رجوع نیست و والدین نمی توانند ملک واگذار شده را پس بگیرند. قانونگذار در ماده ۷۹۵ قانون مدنی عقد هبه را تعریف کرده و امکان رجوع از هبه را برای واهب جایز می داند اما امکان رجوع از هبه شرایطی دارد که این شرایط باید محقق شود. به عبارت دیگر وقتی عقد هبه با ایجاب، قبول و قبض منعقد شود واهب نمی تواند در صورت پشیمانی، از هبه، رجوع کرده و مال موهوبه را پس گیرد و این کار در شرایطی که واهب و متهب رابطه والد و فرزندی داشته باشند هم صدق می کند. بنابراین پس گرفتن ملک از فرزند تا زمانی برای والدین و پدر میسر است که نوع انتقال هبه باشد و ملک به قبض و تصرف فرزند در نیامده و برای آن، سند رسمی تنظیم نشده باشد. بنابراین مال یا ملکی که از پدر با تنظیم سند رسمی به فرزند منتقل شده باشد غیر قابل بازگشت و پس گرفتن است مگر آنکه شرایط و حق فسخ در قرارداد به نفع والدین گنجانده شده باشد تا پس گرفتن ملک از فرزند برای آنها با استناد به این بند میسر شود.
امکان پس گرفتن اموال توسط پدر
هر گاه پدر در قالب عقد هبه ملک یا اموالی را به فرزند یا فرزندان خود واگذار کند امکان رجوع و پس گرفتن هبه برای او در صورتی وجود دارد که اموال هبه شده با ایجاب، قبول و قبض به تصرف فرزند در نیامده باشد.
به این معنا که بر اساس قانون مدنی، پدر نمی تواند با استناد به رابطه والد یا پدر، فرزندی، در صورت پشیمانی مال واگذار شده به فرزند را پس گیرد.
به عبارت دیگر اگر انتقال مال یا دارایی پدر به فرزند همراه با قبض و تصرف باشد یا واگذاری از سوی پدر به فرزند با تنظیم سند رسمی انجام شده باشد امکان پس گرفتن اموال و دارایی وجود ندارد مگر آنکه شروطی به نفع واهب برای رجوع و فسخ معامله در قرارداد لحاظ شده باشد تا پدر یا همان شخص واهب بتواند با استناد به بند یا شروط مورد نظر قرارداد را فسخ کرده و رجوع کند.
بنابراین اگر فرزند یا فرزندان مال هبه شده از پدر را قبض نکرده باشند یا سند رسمی بدون شرط و شروط برای انتقال اموال و دارایی تنظیم نشده باشد امکان پس گرفتن اموال توسط پدر در هبه میسر است و او می تواند اموال خود را پس بگیرد.
هبه چیست؟
هبه اصطلاحی فقهی حقوقی است که به بخشش و واگذاری یک مال به صورت رایگان و مجانی از سوی یک فرد به فرد یا افراد دیگر اطلاق می‌شود. در عقد هبه فرد بخشنده مال با عنوان واهب، طرف گیرنده مال با عنوان متهب و مال هبه یا بخشیده شده با عنوان موهوبه شناخته می‌شود.
در عقد هبه صاحب یک مال منقول یا غیرمنقول، آن مال را بدون گرفتن پول و بیع به شخص دیگر واگذار می کند. در عقد هبه اگر رابطه والد و فرزندی بین دو طرف وجود داشته باشد و مال واگذار شده به تصرف متهب درآمده باشد امکان رجوع از واگذاری برای واهب وجود ندارد.
اما اگر رابطه والد و فرزندی بین واهب و متهب وجود نداشته باشد و شروطی در قرارداد برای فسخ لحاظ شده باشد فرد واهب می‌تواند با استناد به شروط گذاشته شده رجوع کرده و معامله را فسخ نماید.
◁◁ مطلب پیشنهادی: وکالت بلاعزل در فروش ملک
شرایطی برای رجوع از هبه به فرزند
شرایطی برای رجوع از هبه به فرزند در قانون آمده است به این معنا که پدر یا والدین می توانند با استناد به این شرایط از مال هبه شده به فرزند رجوع کرده و خواستار پس گرفتن آن شوند.
از جمله شرایط برای رجوع از هبه به فرزند آن است که مال هبه شده به قبض و تصرف فرزند در نیامده باشد یا برای انتقال مال مورد نظر سند رسمی تنظیم نشده باشد. اما اگر در سند رسمی شروطی برای فسخ معامله و رجوع از هبه به فرزند لحاظ شده باشد والدین می توانند با استناد به این شروط رجوع کرده و معامله را فسخ نماید.
از دیگر شرایط برای رجوع از هبه به فرزند آن است که تنظیم سند رسمی به نام فرزند در قالب عقد صلح انجام نشده باشد چون در این وضعیت حتی اگر مال به قبض فرزند در نیامده باشد و حتی انتقال مجانی انجام شده باشد عقد صلح عقد لازم است و پدر حق پس گرفتن چنین مالی را از فرزند ندارد مگر حق فسخ در قرارداد فی مابین برای این کار لحاظ شده باشد.
بنابراین شرایط برای رجوع از هبه به فرزند در صورتی میسر است که مال به قبض و تصرف فرزند در نیامده باشد یا برای آن سند رسمی یا عقد صلح تنظیم نشده باشد و حتی شروطی در سند رسمی یا عقد صلح برای رجوع و فسخ قرارداد لحاظ نشده باشد در غیر این صورت پدر یا والدین نمی توانند از عقد هبه به فرزند رجوع کرده و مال بخشیده شده را پس بگیرند.
پس گرفتن ملک از فرزند زیر ۱۸ سال
پس گرفتن ملک از فرزند زیر ۱۸ سال ممکن است چون بر اساس قوانین جاری ایران سن قانونی برای تملک اموال و املاک ۱۸ سال تمام است و کسی نمی تواند زیر سن قانونی ۱۸ سال اقدام به تملک اموال منقول و غیرمنقول به صورت رسمی و قانونی نماید.
بنابراین وقتی امکان قانونی انتقال رسمی سند ملک به نام افراد زیر ۱۸ سال وجود ندارد و سند قانونی و رسمی برای این کار تنظیم نمی شود، انتقال قانونی انجام نشده و حتی اگر به صورت قرارداد غیر رسمی، ملکی به فرزند زیر ۱۸ سال منتقل شده باشد قابل رجوع است و والدین می توانند در صورت پشیمانی ملک واگذار شده به فرزند زیر ۱۸ سال را به دلیل فراهم نبودن شرایط قانونی و بلوغ عقلی از او پس بگیرند و برای این کار منع قانونی وجود ندارد.
مشکلات پس گرفتن ملک از فرزند
مشکلات پس گرفتن ملک از فرزند زمانی ایجاد می شود که ملک به قبض و تصرف فرزند درآمده باشد و سند رسمی و قانونی برای این کار تنظیم شده باشد.
به عبارت دیگر وقتی والدین یا پدر ملک یا املاکی را به صورت هبه به فرزند یا فرزندان خود منتقل می کند و برای ملک مورد نظر سند رسمی تنظیم می شود امکان پس گرفتن آن از بین می رود مگر آنکه بندها یا شرایطی در قرارداد فی مابین برای فسخ قرارداد از جانب واهب لحاظ شده باشد. به شکلی که پدر یا والدین بتوانند با استناد به آن شروط قرارداد را فسخ کرده و مال مورد نظر را پس بگیرند.
راهکارهای قانونی برای پس گرفتن ملک از فرزند
راهکارهای قانونی برای پس گرفتن ملک از فرزند آن است که ملک به قبض و تصرف فرزند در نیامده باشد و قرارداد رسمی و قانونی برای این انتقال تنظیم نشده باشد.
تنها راهکار قانونی برای پس گرفتن ملک از فرزند اگر ملک به تصرف و قبض او درآمده باشد و سند رسمی برای این منظور تنظیم شده باشد آن است که بندها یا شروط در قرارداد لحاظ شده باشد و والدین یا پدر بتواند با استناد به شروط در نظر گرفته شده در قرارداد آن را فسخ و باطل نماید و ملک را از فرزند خود پس بگیرد در غیر این صورت راهی برای پس گرفتن ملک از فرزند وجود ندارد و والدین نمی توانند مال واگذار شده خود را پس بگیرند.
در صورت تمایل به دریافت مشاوره تلفنی از وکیل پایه یک دادگستری تهران با شماره ۰۹۱۲۳۵۷۶۰۳۷ تماس حاصل فرمایید، با مشورت و راهنمایی وکیل زودتر به نتیجه خواهید رسید.
سخن پایانی
پس گرفتن ملک از فرزند زمانی ممکن است که اینکار با ایجاب، قبول و قبض انجام نشده باشد و انتقال به شکل تنظیم سند رسمی نباشد البته اگر شروط و بندهایی برای فسخ قرارداد یا سند رسمی در نظر گرفته شده باشد امکان فسخ قرارداد و پس گرفتن ملک از فرزند وجود دارد در غیر این صورت امکان پس گرفتن ملک از فرزند وجود ندارد.
امکان پس گرفتن اموال توسط پدر زمانی ممکن است که هبه یا بخشش پدر با قبض و تصرف فرزند یا تنظیم سند رسمی همراه نباشد.
در این وضعیت فقط در صورتی امکان پس گرفتن ملک از فرزند وجود دارد که بندهای و شروطی در قرارداد ذکر شده باشد که پدر بتواند با استناد به آن شروط و بندها قرارداد و سند را فسخ و باطل کند.
در فقه اسلامی بخشیدن یک مال به صورت رایگان و بدون بهاء به شخص دیگر با نام هبه شناخته می شود. شرایطی برای رجوع از هبه به فرزند وجود ندارد مگر آنکه مال واگذار شده به قبض و تصرف فرزند در نیامده باشد یا در صورت وجود قرارداد رسمی شروطی برای فسخ قرارداد در آن لحاظ شده باشد.
